Miljoenennota 2012: Koersvast in onzekere tijden
De onrust in de eurozone, de afnemende groei van de wereldhandel en het gebrek aan vertrouwen op de financiële markten leiden tot tegenvallende economische vooruitzichten. De eerste Miljoenennota van het kabinet Rutte-Verhagen focust daarom – in aansluiting op het regeerakkoord – op herstel van de financiële stabiliteit, het op orde brengen van de overheidsfinanciën, versterken van het groeivermogen van de economie en de ambitie van een compacte overheid.
De aanhoudende onrust in de wereldeconomie en de onzekerheden die daarmee gepaard gaan zijn voor minister van Financiën Jan Kees de Jager een extra stimulans om op de ingezette weg door te gaan. 'De internationale schuldencrisis onderstreept het belang van gezonde overheidsfinanciën. Landen met een hoog tekort en een grote schuld worden het hardst getroffen. Nederland behoort niet tot die groep, maar ook hier hebben de negatieve ontwikkelingen van de afgelopen jaren diepe sporen getrokken. Ingrijpen is nodig om financieel gezond te blijven en klappen op te kunnen vangen. Voor dit kabinet is budgettaire discipline daarom een absolute prioriteit. De eerste positieve resultaten van dit beleid zijn zichtbaar, maar de realiteit is dat de begroting van 2012 een tekort kent van zo’n € 50 miljoen per dag. En hoewel dat fors minder is dan de jaren ervoor, toont dit bedrag aan dat er nog een flinke klus geklaard moet worden.'
Begrotingstekort daalt
De overheidsfinanciën kruipen voorzichtig uit een diep dal, maar het huishoudboekje van Nederland is nog niet op orde. In 2012 komt het begrotingstekort (EMU-saldo) naar verwachting uit op € 18 miljard. Uitgedrukt in een percentage van de economie resulteert dat in een tekort van 2,9% van het bruto binnenlands product (bbp). Hiermee zou Nederland in 2012 voor het eerst sinds het uitbreken van de crisis weer
– nipt – voldoen aan de belangrijke 3 procent-eis uit het Stabiliteits- en Groeipact, de Europese maatstaf voor gezonde overheidsfinanciën. Tegelijkertijd is er echter sprake van grote onzekerheden en door de tegenvallende economische prognoses loopt het begrotingstekort de komende jaren minder snel terug dan eind 2010 op basis van het regeerakkoord werd beoogd. Het begrotingsbeleid van het kabinet is erop gericht om ook bij enige economische tegenwind koersvast te blijven. Pas wanneer het begrotingstekort meer dan 1% naar beneden afwijkt (signaalmarge) zijn extra maatregelen nodig. Daarvan is echter geen sprake. Extra bezuinigen, bovenop het pakket van € 18 miljard aan besparingen, zijn daarom bij deze Miljoenennota niet aan de orde.
Schuld en rente
De overheidsschuld (EMU-schuld) komt in 2012 naar verwachting uit op € 407 miljard, of 65,3% bbp. Dat is een stijging van 0,6 procentpunt ten opzichte van de meest recente raming voor 2011. Ter financiering van de schuld bevat de Rijksbegroting voor 2012 een post van € 10,4 miljard aan rentelasten.
Koersvast beleid
In de Miljoenennota 2012 zet het kabinet opnieuw fors in op gezonde overheidsfinanciën, versterking van de economie, een compacte en meer doelmatige overheid en meer ruimte voor een krachtige private sector. Problemen worden aangepakt, niet doorgeschoven naar toekomstige generaties. Ook niet als de aanpak leidt tot pijnlijke, maar noodzakelijke maatregelen. Daarnaast is er in de Miljoenennota aandacht voor de vergrijzing en het beheersen van de zorgkosten, twee uitdagingen die de komende jaren een steeds grotere rol gaan spelen. Kansen zijn er ook, zo zal de open en internationaal georiënteerde Nederlandse economie gaan profiteren van de groei in opkomende economieën zoals China, India en Brazilië.
18 miljard
De ’18 miljard monitor’ laat zien dat het kabinet op koers ligt met het besparingspakket van € 18 miljard. In 2011 is een begin gemaakt met dit traject. Het eerste jaar wordt € 2,8 miljard bezuinigd en in 2012 loopt de besparing op tot naar verwachting € 6,5 miljard. Daarbij wordt er volgend jaar onder andere bespaard op het budget voor ontwikkelingssamenwerking, defensie en de kinderopvangtoeslag. Ook in de jaren na 2012 loopt de besparing verder op en in 2015 staat de teller uiteindelijk op € 18 miljard euro. Verder neemt het kabinet in 2012 en de jaren daarna aanvullende maatregelen om de financiële tegenvallers binnen de zorg en sociale zekerheid op te vangen. Dit zijn extra maatregelen die ervoor zorgen dat het vooraf vastgestelde uitgavenplafond niet wordt overschreden. Voor 2012 gaat het om in totaal € 2,6 miljard aan extra maatregelen.
