Minister Van Bijsterveldt opent het nieuwe schooljaar voor het basis- en voortgezet onderwijs

Toespraak | 01-09-2011

Alleen het gesproken woord geldt.

Dames en heren, geachte aanwezigen, jongens en meisjes

Wat een geweldige dag hebben we met elkaar. Ik heb een rondleiding gehad, daar krijg ik altijd energie van. We hebben onze  vragen kunnen afvuren op ruimtevaarder André Kuipers. We zijn in gesprek gegaan met de hoogvliegers op déze school. En we hebben net genoten van een fantastisch optreden van Ruben Heim.

Ruben, jij bent de afgelopen tijd snel omhoog gevlogen. Optreden bij North Sea Jazz. Cd uitgebracht bij het platenlabel Blue Note. In De wereld draait door zei je: ‘dat had ik als klein jongetje toch niet durven dromen’. Toch sta je daar. Jij laat  – net als de andere hoogvliegers met wie ik vandaag sprak – zien hoe je van droom werkelijkheid maakt. Door er hard voor te werken, door te oefenen en er met passie, doorzettingsvermogen en plezier voor te gáán.

Dit gymnasium, deze school geeft je die ruimte. U bent als school voorbeeldig in het begeleiden van toptalent. En u stimuleert bij al uw leerlingen het plezier om hard te werken, zich te ontwikkelen en eruit te halen wat erin zit. Goed ook dat u hierin samen optrekt met basisschool Het talent, hier ook vertegenwoordigd. Die aanpak juichen we toe. Daarom hebben we gevraagd het schooljaar op uw school te mogen openen.

Dit Kabinet wil de lat in het onderwijs verder omhoog leggen.

We gaan door met het verstevigen van kennis van taal en rekenen, de zuurstof van het onderwijs. We stellen hogere eisen aan de examens en de professionaliteit van leraren. We dagen scholen uit om opbrengst gericht te werken. En we maken extra geld vrij om de leerlingen met de meeste potentie beter de kans te geven te stralen.

Beste Daan, Jeroen, Ruben, alle andere leerlingen hier in de zaal.

Dat doen we niet zomaar. We leven in een tijd waarin we talent van mensen, hoogvliegers op allerlei terreinen meer dan ooit heel hard nodig hebben.

Zoals andere landen het moeten hebben van hun olie of hun goedkope arbeidskrachten, zo draait óns land grotendeels op menselijke denkkracht en op degelijk vakmanschap. Onze economie, onze samenleving vraagt om knappe koppen en gouden handen. Die van jullie.

We leven in een tijd waarin voor het eerst sinds decennia, kinderen het niet vanzelfsprekend beter krijgen dan hun ouders. Onze bevolking vergrijst, waardoor we straks met minder mensen meer moeten werken om de zaak draaiende te houden. Het onderwijs in Nederland presteert bovengemiddeld, maar dit is geen rustig bezit. We kunnen eenvoudig niet op dezelfde weg doorgaan. En ondertussen zitten andere landen, om ons heen, ook niet stil. Nederland is geen eiland.  Het moet dus slimmer.

En we moeten ernst maken om de duurzaamheid van ons klimaat te behouden. Via technieken en aanpakken die voor mijn generatie een brug te ver bleken.

De doorbraken die nodig zijn, worden niet bereikt als iedereen genoeg doet om een zes te halen. Als niemand meer leest dan de voorgeschreven pagina's. Als een werkstuk bij elkaar wordt gegoogled.

De uitdagingen van deze tijd vraagt om mensen die vragen stellen die nog nooit gesteld zijn. Om mensen die antwoorden zoeken op die plekken waar nog niet gezocht is. Creatief. Out of the box. Grensoverschrijdend.

Dat kan niemand vanzelf of automatisch. En daarmee is ook het belang van onderwijs duidelijk. Want talent kan niet ontpoppen zonder goede training, zonder goede begeleiding.

Hoogleraar Remy Rikers, stelde onlangs dat talent maar voor een klein deel aanleg is, en dat vooral veel oefenen, trainen en herhalen het verschil maakt. Ze geeft het voorbeeld van een Zweedse hoogspringer die feitelijk te klein was om aan de top te komen, maar door keiharde training toch die gouden plak bij de Olympische spelen wist binnen te slepen.

Maar je ziet de bewijzen ook dagelijks om je heen. Neem onze hoogvlieger André Kuipers, die bepaald niet stilzit voor hij die ruimte ingaat. Denk ook aan topschakers die elke wedstrijd naspelen om te zien welke fouten zij en hun tegenstanders gemaakt hebben.

Steve Jobs, de net afgetreden topman van Apple, heeft er lang over gedaan zijn talent te vinden. Maar hij heeft altijd hard gewerkt. Zo ontwikkelde hij een interesse in kalligrafie, de antieke kunst van het schoonschrijven. Dat zorgde ervoor dat hij later, toen hij zijn eerste computer maakte, erop stond dat het beeldscherm zo mooi en scherp mogelijk was, en de letters mooi leesbaar in een aangenaam lettertype.

Eén van de interessantste vernieuwingen in computers op dat moment. Hij is nooit met vernieuwen en verrassen gestopt. De meest getalenteerde mensen, de meest gedreven kinderen, werken het hardst. Je moet je talent ontdekken, en er dan trouw aan zijn door hard te werken en alles te geven.

Ons land moet verder bouwen op de schouders van menselijk talent. Daarom hebben we onderwijs nodig dat je uitdaagt en inspireert, dat je ruimte geeft maar ook hoge eisen stelt. Om onderwijs dat je vormt als mens en je helpt om het beste uit je talenten te halen.

Om onderwijs dat kennis bijbrengt en je bewust maakt van je rol ten aanzien van anderen in de samenleving. De Britse premier David Cameron hield onlangs een prachtige speech, naar aanleiding van de rellen in Londen. Hij lanceerde een nieuw plan voor civil service onder jongeren. Dat gaat bij ons dit jaar op volle kracht van start. De maatschappelijke stage is een feit.

Daar ben ik trots op, het hoort bij de brede opdracht van ons onderwijs. Jullie moeten je plek kunnen vinden in deze informatiemaatschappij. Maar ook zien dat je niet alleen voor jezelf leeft maar onderdeel bent van een geheel.

Dames en heren, geachte docenten en schoolleiders

Ik richtte me net tot de leerlingen. Maar de hoge ambitie die we met ons onderwijs hebben vraagt ook heel wat van u, de professionals in het onderwijsveld.

Het vraagt om docenten en leraren die het gewoon vinden om hun kennis te onderhouden, een leven lang te leren. Het vraagt om schoolleiders die verstand van onderwijs hebben, maar ook de kwaliteit hebben om een team aan te spreken op enthousiasme, inzet en ambitie.

En het vraagt om een school die voortdurend monitort of dat wat ze er aan inspanning in stopt, opbrengt wat ze ermee beoogt. En op tijd bijstuurt.

Wij ondersteunen die verdere professionalisering van leraren en schoolleiders. En we ondersteunen scholen om opbrengstgericht te gaan werken. Omdat dat bewezen hogere resultaten genereert.

Geachte leerlingen, docenten, schoolleiders, dames en heren

Gezamenlijk moeten we die steen in de rivier verleggen. Dat zal niet zonder slag of stoot gaan. Want op hoogvliegen en prestatiegericht werken in het onderwijs ligt in ons land momenteel nog in zekere zin een taboe. We generen ons er nog teveel voor.

Sommigen denken misschien dat dit bij ons land past. Je kop niet teveel boven het maaiveld uitsteken. Doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg. Typisch Nederlandse uitdrukkingen zeggen ze dan. Maar ik geloof er helemaal niet in dat een zesjescultuur bij ons land past.

Ons land bestond in de tijd van de Romeinen nog uit een zompige moerasdelta, ze spraken over Nederland als een land waar (ik citeer) ‘mensen als kikkers van terp naar terp springen’. En kijk eens waar we nu staan.

We zijn wereldwijd toonaangevend in de waterbouwkunde, we zijn pioniers op het gebied van de wereldhandel, we werden een vrijhaven voor andersdenkenden en brachten grote wetenschappers, ondernemers en kunstenaars voort.

Ook nu blinken we uit: denk aan ASML waarin Nederland toonaangevende technologie levert aan de wereld. Denk aan de recente uitvinding van grafeen, dat de computertechnologie een nieuwe boost geeft.

Hoogvliegers, hard werkend menselijk talent heeft dit land gemaakt tot wat het nu is. En dat hebben we opnieuw hard nodig om verder te bouwen aan ons land in een veranderende, mondiale omgeving. Toptalent mag geen slapend vermogen blijven. Het moet zich in alle sectoren van het onderwijs kunnen ontpoppen tot een levendige motor van vooruitgang.

Met een zesjescultuur is niemand in het onderwijs en daarbuiten gediend. Laten we daar met ingang van dit schooljaar dan ook een punt achter zetten.

Laten we koersen op onderwijs waar excellente schoolleiders sturen op resultaat, waar de besten beter begeleid worden. Op onderwijs met goede leraren die leerlingen kennis bijbrengen en als mens helpen vormen. Op onderwijs dat ieder op zijn eigen niveau de kans geeft boven zichzelf uit te stijgen.

Ik dank het Stedelijk Gymnasium nogmaals heel hartelijk voor deze opening en voor de inzet en wens jullie met z’n allen een heel mooi jaar toe. En daarmee verklaar ik het schooljaar voor geopend!