Persconferentie na ministerraad 8 juli 2011

Mediatekst | 08-07-2011

RUTTE
Dit was inderdaad de laatste ministerraad voor de zomervakantie en dat brengt onvermijdelijk ook met je mee dat je eens even over je schouder kijkt. Waar sta je, wat hebben we bereikt en hoe gaan we verder. We zijn vorig jaar oktober begonnen met een ingewikkelde klus, want anders dan in de recente geschiedenis kan dit kabinet niet automatisch rekenen op een meerderheid in het parlement. We moeten als minderheidskabinet mensen echt van punt tot punt overtuigen. Dat moeten we natuurlijk doen met zo goed mogelijke argumenten. Tegelijkertijd - moet ik zeggen - weerhoudt deze constructie het kabinet er niet van om te doen wat in onze ogen nodig is en ook voor een minderheidskabinet geldt afspraak is afspraak. Dus tot op zekere hoogte is het ook weer een heel gewoon kabinet. We zijn druk bezig met de uitvoering van het regeerakkoord. We zijn ermee vanaf de eerste dag ook echt aan de slag gegaan. Sommige besluiten konden we direct nemen, zoals minder bewindspersonen en minder ministeries. Die besluiten hebben we zelfs genomen voordat we begonnen, al in het eindstuk van de formatie. Maar we hebben inmiddels ook een aantal grote, complexe wetgevingstrajecten op gang gebracht. Kijk naar de nationale politie, de hervormingen in de gezondheidszorg, maar ook alle wijzigingen in het onderwijs en innovatiebeleid die inmiddels aan de gang zijn. U heeft al die besluiten het afgelopen jaar voorbij zien komen. Vandaag zijn ook weer besluiten genomen die voortvloeien uit de afspraken in het regeerakkoord, bijvoorbeeld het wetsvoorstel om het aantal Tweede Kamerleden, ook het aantal senatoren met een derde te verminderen. Het wetsvoorstel om scheef wonen te bestrijden. De voorstellen om de veiligheid te vergroten, zoals het uitbreiden van de fouilleerbevoegdheid en van de wet Bibob. Wat wij ook hebben vastgesteld is dat als je een minderheidskabinet hebt, dat er veel meer ruimte is om ook samenwerking te zoeken met de Tweede Kamer en natuurlijk ook met de Eerste Kamer. En dat is wellicht wat onwennig zeker als we gewend waren om van die dichtgetimmerde regeerakkoorden te hebben. We zeggen wel eens op vrijdag: leuk dat we het eens zijn, dat zijn dan 52 zetels, althans dat mag je hopen. In ieder geval nog geen 76. Tegelijkertijd zie je dat de Kamers kritisch zijn, maar ook constructief. Zo hoort dat ook. Meerderheden moet je creëren op basis van argumenten en niet dat je nu eenmaal voor of tegen een bepaald kabinet bent. Je beoordeelt elkaars standpunten zoveel mogelijk op de inhoud van die standpunten. Ik denk dat we erin geslaagd zijn op veel terreinen goed te luisteren naar de oppositie. Het meest bekende voorbeeld is natuurlijk de besluitvorming over Afghanistan, de missie in Kunduz. Ik denk dat de missie ook is verbeterd door het feit dat er zo’n intensief gesprek is geweest tussen kabinet en Kamer. Maar ook bij andere onderwerpen is dat aan de orde geweest, zowel in de Tweede als in de Eerste Kamer. Kijk naar de maatregelen voor de langstudeerders, de maatregelen voor het passend onderwijs, uitstel van de btw-verhoging op podiumkunsten, de aanpassing en het uitstel van de AOW-partnertoeslag. Recentelijk nog de kabinetstoezeggingen, vorige week in het debat over de GGZ en dan gaat het over de eigen bijdrage. Maar zeker ook het debat over het pensioenakkoord. Daar gaat het om de laagste schalen, de overbruggingsuitkering, de verschillende moties bijvoorbeeld van de PvdA, die ook steun hebben gehad van de coalitiefracties.

We gaan nu met de zomer. De ambitie is zoals u weet het sterker maken van Nederland, het huishoudboekje op orde brengen, Nederland van het slot halen, weg met de overbodige regeltjes. De administratieve rompslomp. Terug naar een kleine, krachtige overheid. We willen kortom- en daar gaan we na de zomer volop mee verder - vooruit met dit land en dan tref je elkaar, natuurlijk na de zomer als de ministerraden weer beginnen, op een belangrijk moment voor Prinsjesdag. Nu is er al jaren discussie over de manier waarop die stukken voor Prinsjesdag openbaar worden gemaakt en wij dachten voor een kabinet dat zich ook probeert te baseren op de opvattingen die leven in de Kamer, laten we nu eens kijken wat de Kamer daarvan vindt. Nu is er een motie van Ineke van Gent, die is een tijdje geleden aangenomen, en die motie zegt: maak die stukken nu gewoon op vrijdag openbaar. Dus wat we zullen gaan doen, is op de vrijdag voor Prinsjesdag alle stukken openbaar maken. Dan komen er geen persconferenties van het kabinet. Dus de stukken worden u gewoon toegezonden zonder verdere toelichting. Dat vereist overigens wel dat de stukken heel goed zijn, want als je geen persconferenties kunt geven, moet ik alle eventuele vragen die jullie hebben in de stukken beantwoord hebben. Dus dat is nog wel even een opgaaf, maar wij oefenen daarop. Dus die stukken worden openbaar gemaakt. Daarna is er afgesproken maximale terughoudendheid. Zowel de leden van het kabinet zullen proberen uit beeld te blijven over die stukken, als ook - hebben de Kamervoorzitters gezegd - is er terughoudendheid vanuit het parlement. Het doel daarvan is dat iedereen zich goed kan voorbereiden, dat de stukken er gewoon zijn, dat u daar allemaal over kunt schrijven en dat - en dat vind ik erg interessant - ook maatschappelijke organisaties kunnen vertellen wat zij van die stukken vinden. Vroeger had je het debat over de algemene beschouwingen twee weken na Prinsjesdag en dan hadden in die twee weken al die maatschappelijke organisaties, maar ook iedereen verder die er iets van vindt, de kans om te reageren. Dat is nu eigenlijk lastig, omdat pas op dinsdag het grote publiek de stukken krijgt en dan zijn woensdag de algemene beschouwingen. Door het zo te doen geef je maatschappelijke organisaties en verder een ieder die er iets van vinden kan de kans om al direct op die vrijdag te reageren. Dan kan die hele inbreng ook worden betrokken bij de debatten bij de algemene politieke beschouwingen. Dat betekent inderdaad dat het van belang is dat het kabinet en de Kamer natuurlijk terughoudend in de media zijn om ook zelf weer in de weg te lopen bij die discussie. Laat dat dan zoveel mogelijk - is het idee - aan die maatschappelijke krachten. Dus dat gaan we zo doen en daarmee geven we uitvoering aan de motie van Ineke van Gent. Tot zover van mijn kant.

BREEDVELD (NOS)
Over het laatste onderwerp. De stukken voor Prinsjesdag. U zegt daar is lang discussie over geweest. Wat was de inzet van de discussie in het kabinet hierover?

RUTTE
We hebben er nu heel weinig discussie over gehad. Er is in het verleden wel eens discussie over geweest. Hoe moet je dat doen, wat is de goede route.

BREEDVELD
Wat is het probleem?

RUTTE
Eigenlijk niet meer. Nu we het gaan openbaar maken, is het probleem weg, lijkt me.

BREEDVELD
Het probleem was dus dat er een embargoregeling was?

RUTTE
Ja, en die is weg nu.

BREEDVELD
U zegt in alle openheid, maar ik doe een beroep op de Tweede Kamer en op mijn collega-ministers om terughoudend te zijn?

RUTTE
Ja.

BREEDVELD
En heeft u er vertrouwen in dat dat gaat lukken?

RUTTE
Ja, nou goed, ik weet dat de voorzitters van beide Kamers daarover ook wel wat gesondeerd hebben bij de fracties en je krijgt ook geen garanties. Ik zag al een tweet van Roemer voorbijkomen ‘ik ga  mijn mond niet houden’, dus die gaat blijkbaar wel wat zeggen, maar in algemene zin is er gezegd: ja. En ik denk trouwens ook wel dat dat voor Emile zal gelden. Laten we nu proberen een beetje terughoudend te reageren. Dan houd je ook je kruit droog tot de algemene beschouwingen. Daar staat wel tegenover dat ook het kabinet dan zijn mond moet houden, want als wij allemaal sweeping persconferenties gaan geven en allemaal sheets gaan verspreiden en achtergrondinformatie een spin gaan geven, dan werkt het systeem natuurlijk niet.

BREEDVELD
En u zegt: dan is het woord aan maatschappelijke organisaties. Wat hoopt u daar dan mee te bereiken?

RUTTE
Het aardige vroeger was, maar dat is niet meer terug te draaien, toen had je de algemene beschouwingen twee weken na Prinsjesdag, maar ik denk dat de meeste zeggen: het is heel aardig dat je direct na Prinsjesdag het debat hebt van die algemene politieke beschouwingen. Wat ermee verloren is gegaan, is dat je een periode hebt waarin de vakbeweging, de organisaties in het onderwijs, in de gezondheidszorg, de werkgeversorganisaties, maar ook heel veel particulieren die er iets van vinden, kunnen zeggen: dit is onze reactie op de plannen.

BREEDVELD
Zegt u met zoveel woorden wij zijn benieuwd naar de geluiden uit de samenleving?

RUTTE
Ja, daar was ik al voor, voor deze besluitvorming. Maar het punt was hoe organiseer je dat? Want je hebt dat debat eigenlijk de laatste jaren gehad over de stukken zonder dat die reacties echt ook inhoudelijk… ja ze konden wel tot stand komen op grond van lekkages die jullie weer berichten, maar de stukken hadden ze nog niet.

BREEDVELD
Want het is een belangrijke Prinsjesdag, omdat veel van de maatregelen, en dan bedoel ik eigenlijk de bezuinigingen, dan zijn beslag zullen krijgen. Wat verwacht u dan in dat weekend voor Prinsjesdag? Wat zal er dan gebeuren?

RUTTE
Ik verwacht dat de media uitvoerig bericht zullen doen, want die gaan die stukken lezen en zullen er iets van vinden. Dus wij moeten ervoor zorgen, want we kunnen het immers niet toelichten, dat die stukken A1 zijn opgesteld, dat ze gewoon goed zijn, dat volstrekt duidelijk is als je het leest wat we nu eigenlijk beogen. Dus dat stelt echt eisen. Ik zeg niet dat het in het verleden niet zo was, maar dan wist je altijd nog wel 'nou ja, we hebben dat boekje maar daarnaast hebben we ook nog een kans in de  persconferentie om uit te leggen wat we eigenlijk hadden willen zeggen'. Dat moet nu allemaal in het boekje staan.

BREEDVELD
En dan staat het in het boekje en wat verwacht u dan wat er in het weekend gaat gebeuren?

RUTTE
Ik verwacht dat u natuurlijk op het hoogste kwaliteitsniveau wat ik van u gewend bent daarover bericht in [onverstaanbaar, red.] en evenwichtig etcetera. En dat vervolgens natuurlijk ook reacties gevraagd zullen worden en dat zal dan vooral zijn van maatschappelijke organisaties, van heel veel mensen die er iets van zullen vinden en dan kun je die reacties ook betrekken bij het debat over de algemene beschouwingen.

BREEDVELD
En hoopt u daarmee een einde te maken aan die krantenreactie van we hebben hier te maken met een embargo, dus eigenlijk mag je hier niets over zeggen, want…

RUTTE
Je slaat twee vliegen in een klap. Ten eerste ben je van die verkramping van het embargo af. Toen ik deze baan net kreeg ben ik met Gerdi Verbeet gaan praten en zij had eigenlijk precies hetzelfde. We hebben recentelijk ook gesproken met Fred de Graaff, de nieuwe voorzitter van de Eerste Kamer. Die heeft het ook weer besproken met zijn college van senioren, maar ook Verbeet en ik zeiden tegen elkaar: laten we nou eens kijken of we die kramp van dat embargo kunnen weghalen. De bijvangst is dat ruimte voor het debat in de samenleving, maar dan moet je wel als politici proberen om vier dagen per jaar, namelijk tussen die vrijdag en dinsdag, althans over die stukken, enigszins beperkt in de media te komen.

SCHOPPERT
Premier Cameron heeft naar aanleiding van het schandaal daar gezegd dat media en politiek te veel verstrengeld zijn. Wat is uw beeld van hoe dat in Nederland is?

RUTTE
Vind ik hier niet. Ik vind dat jullie je werk goed doen en de politiek moet gewoon zijn werk doen. Het is uw taak om zo goed mogelijk te berichten over wat wij doen en wij wachten iedere avond natuurlijk in het half acht en acht uur nieuws en journaal gespannen de analyses af. En in de kranten en tijdschriften en op de radio en zo hoort dat.

SCHOPPERT
Ziet u parallellen tussen wat er in Engeland aan de hand is en wat er in Nederland gebeurt?

RUTTE
Nee, Engeland heeft een heel andere krantencultuur. Engeland heeft natuurlijk een cultuur met tabloids die heel ver gaan in het privéleven van mensen binnenbrengen. In Nederland hebben we natuurlijk een heel bijzonder fenomeen, dat heet De Telegraaf en eigenlijk is de Telegraaf erin geslaagd dat hele stuk af te dekken van een serieuze krant, maar ook het lichtere nieuws te brengen. Er is Nederland nooit een markt ontstaan voor tabloids. Dat is eigenlijk heel knap.

SCHOPPERT
Wat vindt u van de uitspraak van minister Hillen gisteren in EenVandaag over dat de veiligheid van Nederland van overmorgen wellicht in gevaar komt als we vandaag te veel voor zorg kiezen?

RUTTE
Nou ja wat hij gezegd heeft is dat hij - dat heeft hij ook later in een verklaring uitgegeven - gewoon de bezuinigingen volledig voor zijn kap neemt en hij spreekt zijn zorg uit, dat heeft hij al eerder gedaan natuurlijk, dat we ervoor moeten zorgen dat die Defensiebezuinigingen zo landen dat die organisatie sterk staat als we klaar zijn. Ik ben daarvan overtuigd, hij ook, dat dat gaat gebeuren.

NIEUWENHUIS (DE PERS)
U heeft geen contact met hem gezocht naar aanleiding van zijn uitlatingen?

RUTTE
Zeker. We hebben gebeld en hij zei 'ik ben nog bezig even om dat in een verklaring uit te leggen wat ik daar heb gezegd', omdat het beeld ontstond op grond van die 40 seconden tv-tekst dat dat niet het beeld was wat hij wilde. […] Ik belde hem zo’n beetje in het moment dat hij het ook net gezien had en zei 'ik ben even aan het kijken hoe ik dat nu goed kan uitleggen dat ik dat niet zo gezegd heb'.  

BOOM (RADIO 1)
Heeft het kabinet ook nog gesproken over de gevolgen van het arrest van het Hof in Den Haag met betrekking tot Srebrenica?

RUTTE
We hebben in die zin er met elkaar over gesproken dat we ook met elkaar geconcludeerd hebben dat het arrest er is. Het gaat natuurlijk om een zeer gevoelige zaak. Een zaak met heel veel emotie. Dat arrest in zichzelf is ook een juridisch complexe kwestie en we nemen echt de tijd om daar zorgvuldig over te besluiten. Dus we hebben daar vandaag niets anders over gezegd dan we nemen er kennis van en we gaan heel zorgvuldig besluiten.

BOOM
Geen besluit over cassatie of iets dergelijks?

RUTTE
Nee.

BOOM
Wordt het niet tijd dat de Nederlandse regering in de richting van nabestaanden, overlevenden sowieso een gebaar gaat maken ongeacht de juridische uitspraak?

RUTTE
Alles wat ik nu over dat juridische dossier zeg in het licht van die uitspraak doet ook vermoeden wat mogelijk een besluit van het kabinet kan zijn en daar zijn we echt nog niet aan toe omdat we echt hebben gezegd we willen het goed bestuderen, adviezen inwinnen tot aan de landsadvocaat. Dus dat dwingt me ook om andere bespiegelingen daarover om daar niet op in te gaan. Het is natuurlijk wel zo - dat hebben we ook nog een keer met elkaar vastgesteld, dat zag je ook bij de arrestatie van Mladic en ook de reactie van heel veel mensen die bij Dutchbat betrokken waren - dat het een dossier is, een onderwerp is, dat nog heel veel emotie losmaakt. Het is echt een heel ingrijpende fase in onze geschiedenis en dat is ook logisch als je bedenkt hoe belangrijk die fase geweest is.

BOOM
Mijn vorige vraag was ook ingegeven door de opmerking van oud-minister Pronk die zei dat alles wat militairen daar gedaan hebben een gevolg was van Nederlandse politieke besluitvorming en dus een verantwoordelijkheid schept voor achtereenvolgende Nederlandse kabinetten.

RUTTE
Ik vind daar van alles van, maar daar op ingaan kan toch niet los worden gezien van de context, namelijk dat er net een uitspraak is gedaan. Een arrest is gekomen en dus moet ik, aangezien we daar nog een standpunt in alle rust op willen bepalen in alle zorgvuldigheid, ook niet daarop gaan reageren.

BOOM
Heeft die terughoudendheid ook iets te maken met mogelijke financiële consequenties voor de Staat der Nederlanden?

RUTTE
Laat ik er verder niets over zeggen want als ik daar nu weer ja of nee op zeg, ga ik toch weer op het onderwerp in. Dus ik begrijp de vraag. Echt, ik vind dat het kabinet even de tijd moet hebben. Dat zijn we gezien de ernst van de situatie - aan de mensen die erbij betrokken zijn van Dutchbat, de nabestaanden - daar zijn we het aan verplicht om zorgvuldig, en niet over een nacht ijs te gaan, met een reactie op dit arrest.

DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
U heeft vorige week dat nieuws bekendgemaakt over de overdrachtsbelasting, maar nu klinkt er vanuit de sector van ontwikkelaars die nieuwbouw aan de man proberen te brengen dat het weer een negatief effect voor hen heeft, omdat koophuizen die eigenlijk tweedehands zijn daarmee ook weer aantrekkelijker zijn geworden omdat je daar minder belasting over hoeft te betalen. Heeft het kabinet er rekening mee gehouden dat er een effect kan zijn op nieuwbouwwoningen en de verkoop daarvan?

RUTTE
Ja we hebben natuurlijk bij de besluitvorming alles meegewogen, maar elk voordeel heeft zijn nadeel en elk nadeel heeft zijn voordeel, zou ik graag zeggen, en dat geldt hier natuurlijk ook. Ten aanzien van de nieuwbouwsector, kijk ook naar de bredere woonvisie van Donner, die nieuwbouwsector die helpen wij het beste door de regelgeving te vereenvoudigen, door ervoor te zorgen dat er überhaupt weer gebouwd kan worden in dit land en het grote probleem nu is natuurlijk dat het land op slot zit door te veel regelgeving en een van de grote problemen op de huizenmarkt is ook juist dat gebrek aan mogelijkheden om te bouwen bijvoorbeeld voor de eigen bevolking in de kleinere dorpen, maar ook zeker in de grotere steden, de kwestie van verdichting. Dat beantwoorden wij in het stuk van Donner. Ik denk dat dat een veel positiever antwoord is op dit probleem. En natuurlijk, je weegt alles af en je probeert alle effecten in te schatten, maar dat vind ik een veel sterker antwoord op de nieuwbouwsector dan te zeggen dan moeten we ook weer een maatregeltje nemen - een soort pilletje - omdat de hoofdpil weer een bijwerking zou hebben. Dat is ook niet goed.

DE WINTHER
U heeft er dus wel rekening mee gehouden dat dit kon gebeuren?

RUTTE
Toen wij erover spraken in verschillende vergaderingen hebben wij geprobeerd een inschatting te maken van alle effecten. Voor nieuwbouw, voor de huursector, voor alles. Uiteindelijk moet je een besluit nemen. Toen hebben wij gezegd: wij denken dat het goed is temeer omdat die onderdeel is van de bredere woonvisie waarin we een antwoord geven op de nieuwbouwsector.

MEIJER (VOLKSKRANT)
U wilt een kleinere overheid. Wat schiet u ermee op om 75 volksvertegenwoordigers minder te hebben?

RUTTE
Een kleinere overheid.

MEIJER
Maar dat heeft toch geen relatie met elkaar?

RUTTE
Hoezo niet?

MEIJER
Volksvertegenwoordigers en de overheid.

RUTTE
Dat is wel een heel legalistisch standpunt. Ik ben inderdaad geen ambtenaar als politicus, maar het is toch wel zo dat we allemaal betaald worden door de belastingbetaler.

MEIJER
Maar het gaat om zo’n klein aantal mensen. Wat is de winst daarvan?

RUTTE
Ik heb nu 20 jaar reorganisatie-ervaring, 10 jaar in het bedrijfsleven. Dit is het argument in het bedrijfsleven van ieder klein fabriekje, afdelinkje dat te groot was. Nee, maar dat is niet het hoofdargument. De hoofdreden is niet dat je … kijk wij hebben het kabinet ook ingekrompen van 16 naar 12 ministers en … behoorlijk minder bewindslieden, minder dienstauto’s etc. Dat doe je natuurlijk niet alleen vanwege die paar salarissen. Dat is ook een argument. Minder dienstauto’s en secretariaten etc., maar het hoofdargument is dat je laat zien dat de politiek niet het geluk van iedereen kan bevorderen en dat de politiek zich moet beperken, dat de overheid, het openbaar bestuur zich in zijn opdracht moet beperken tot die zaken waar je waarde kunt toevoegen. En dat is de randvoorwaarderegel waardoor u en ik ons leven goed kunnen leven. Goed onderwijs, goede gezondheidszorg, een fatsoenlijke sociale zekerheid, veiligheid heel belangrijk, en niet in de weg te gaan zitten waar we niet in de weg moeten zitten. Daarom minder ministers, want dan hebben ze het te druk om te gaan hobbyen. Daarom ook minder Kamerleden omdat je dan ook het parlement nog veel meer richt op de hoofdlijnen.

MEIJER
Dus geen financiële motivering, maar een ideologische?

RUTTE
Ja. Financieel is het heel beperkt. Maar je moet wel de trap van bovenaf schoonvegen. Ik vind wel dat, als je vindt dat er minder ambtenaren moeten komen in de departementen etc., dan mag je ook laten zien dat de politieke kaste zelf ook heel kritisch naar zichzelf kijkt. Je moet altijd beginnen thuis en thuis voor ons is de politiek, dat is het kabinet, dat is nu kleiner. De volgende logische stap is dat je ook het parlement verkleint naar de omvang die het tot 1956 ook had en toen hadden we toch ook een prima parlement.

STAAL (NRC)
Nog een vraag over de embargoregeling die wordt afgeschaft. De consequentie daarvan is dat de Koningin straks met oud nieuws komt, dat haar Troonrede toch wel een beetje mosterd na de maaltijd wordt. Heeft u met de Koningin overlegt?

RUTTE
U weet dat de gesprekken met de Koningin altijd in vertrouwelijkheid plaatsvinden. Dus daar kan ik niets over zeggen. Alleen uw opvatting dat de Troonrede een soort van mededeling is van wat er in al die boekjes staat, dat klopt niet. De Troonrede is de toespraak vanuit de regering bij het starten van het nieuwe parlementaire jaar waarin in samenhang het hele beleid wordt medegedeeld. Dat laat onverlet of die boekjes wel of niet openbaar zijn.

STAAL
Een van de argumenten in de afgelopen jaren om dit niet te doen was om de Koningin de mogelijkheid te geven het eerste verhaal van het kabinet op Prinsjesdag te vertellen. Dat wordt nu doorbroken.

RUTTE
Daar ben ik niet bang voor, want je hebt de boekjes. Daar staan dan alle maatregelen in en die worden in samenhang gebracht. En vervolgens heb je de Troonrede en die laat zien wat het beleid vanuit welke visie, vanuit welke samenhangende visie het kabinet bezig is de komende jaren de problemen van het land aan te pakken.

STAAL
Wordt de Troonrede daardoor ook anders verwacht u?

RUTTE
Daar gaat u vast over berichten nadat de Troonrede is voorgelezen. Daar wil ik niet op vooruit lopen.

NRC
Is het zo dat nu u terugkijkt op een jaar, heeft u ergens spijt van? Is er iets dat niet goed gegaan is in het afgelopen jaar?

RUTTE
Die vraag hebben we niet voorbereid. Ja … er gaan altijd kleine dingetjes niet goed in het kabinet, in het verkeer met de Kamer. Dat is heel normaal. Ik herinner me de peespas die niet echt met heel groot enthousiasme werd onthaald. De maatregelen voor bijvoorbeeld … ja, het onderwijs een aantal maatregelen, die op zodanig verzet stuiten dat we uiteindelijk hebben gezegd die gaan we aanpassen op grond… Het is niet dat ik daar nu spijt van heb, maar het is niet zo dat het kabinet nu een vrije uitloop had het hele jaar. Dat is ook logisch. Je hebt je gesprek met het parlement. Ons voorstel voor Kunduz is ook behoorlijk vergaand aangepast door de Kamer. Ik vond het er beter door worden, maar als je heel ijdel zou zijn… we hebben dit kabinet samengesteld op een gebrek aan ijdelheid, hoop ik, en dat lukt aardig, maar als je heel ijdel zou zijn, dan zou je zeggen 'ja, maar ik ga coute que coute mijn eigen voorstel verdedigen'. Ik vind juist de kracht ook dat je in dialoog probeert zo’n voorstel te verbeteren.

NRC
Is de maatschappelijke weerstand die u heeft ondervonden het afgelopen jaar meegevallen? Is het u tegengevallen?

RUTTE
Dat soort reflecties weet u van mij. Ik doe het nooit. Mijn taak is gewoon een analyse van de problemen maken en op grond daarvan maatregelen nemen en als je maatregelen neemt is het logisch dat er ook maatschappelijke weerstand is. Je moet altijd als je maatregelen neemt, dan raak je aan belangen van mensen, van groepen en daar neem je respectvol kennis van. Je ziet ook dat de bewindslieden bijna altijd bij die demonstraties aanwezig zijn, ze te woord staan en Kamerleden, ook van coalitiepartijen, doen dat eigenlijk altijd. Dat vind ik ook van respect getuigen als mensen de moeite nemen naar het Malieveld te komen, dat je er dan ook als kabinet bent om met elkaar het gesprek te voeren. Alleen ik vind het wat ver gaan om vanuit mijn rol in termen als meevaller of tegenvaller te praten. Ik neem er kennis van, respectvol en je probeert er je voordeel mee te doen.

STAAL
Het Malieveld heeft toch nog niet echt volgestaan?

RUTTE
Nogmaals, dat vind ik echt iets voor de commentator om op te schrijven, want als ik daar weer wat van vind, dat is mijn rol niet. Ik had altijd een hekel aan politici toen ik nog bij Unilever werkte, die alleen maar over hun eigen vak en eigen functioneren stonden te reflecteren. Ik probeer zoveel mogelijk te communiceren over wat ik aan het doen ben en niet over wat ik daarbij voel en hoe ik reacties interpreteer.

NIEUWENHUIS (DE PERS)
Naar aanleiding van uitspraken van Hillen in EenVandaag. Zijn er nog tips die u andere bewindslieden heeft meegegeven voor het komende jaar?

RUTTE
Die combinatie van die twee vragen verondersteld een bepaalde analyse die u toch even zult moeten geven.

NIEUWENHUIS
Er volgt een telefoontje en een korte persverklaring naar aanleiding…

RUTTE
Ja maar het is niet zo dat ik heb gezegd je moet nu een persverklaring uitbrengen. We hebben gebeld omdat ik het signaal … ik zag dat ANP’tje voorbijkomen en toen ik belde zei hij 'ja ik heb het ook gezien, ik ben even bezig te kijken hoe ik kan uitleggen wat ik wel had willen zeggen, want blijkbaar is dit niet goed overgekomen'. Hij had dit niet willen zeggen. Hij zegt ook 'ik heb dat ook niet gezegd'. Vanmorgen hoorde ik volgens mij u op de radio ook diezelfde analyse maken en als je dat stukje beluistert uit EenVandaag, terugziet, dat lieten ze vanmorgen op de radio ook nog even horen, ik kan er ook niet uit afleiden wat er vervolgens van gemaakt werd. Maar ja, ik ben geen journalist, dus ik laat het helemaal aan jullie. Alleen als je ziet dat zoiets een andere vlucht neemt dan je dacht, dan is het goed om het meteen recht te zetten.

NIEUWENHUIS
Maar u hebt geen tips meegegeven…

RUTTE
Kijk naar Hillen hoe je het moet doen. Als je iets zegt en dat blijkt anders te worden opgepakt dan je bedoeld had, dan moet je onmiddellijk ingrijpen, dus ik zou Hillen als voorbeeld willen stellen vandaag. Maar goed, ik neem aan dat iedereen in de politiek weet hoe het werkt, dat als je iets roept en dat valt verkeerd en je hebt dat niet zo bedoeld… als je het wel zo bedoeld hebt, dan is het wat anders, dan moet je er ook gewoon gaan staan. Maar als je iets zegt en er wordt een andere draai aan gegeven dan jij bedoelde, het kan ook trouwens volstrekt zonder malicieuze bedoelingen zijn gebeurd, dan is het goed dat je als minister meteen zegt 'jongens pas op, ik sta wel achter die bezuinigingen, dat heb ik niet gezegd'. Prima.

NIEUWENHUIS
Is het aan de orde geweest in de ministerraad?

RUTTE
Nee.

SLEUTJES (GPD)
[…] Wat is dat 'terughoudend zijn'?

RUTTE
Ik zou het sjiek vinden als wij, dus het kabinet, we hebben dat intern afgesproken dat wij geen persconferenties geven, niet beschikbaar zijn voor interviews erover. Wel massaal zodra de Troonrede is uitgesproken.

SLEUTJES (GPD)
Als ze worden gebeld met een gerichte vraag?

RUTTE
Nee, dan wordt er niet geantwoord. Dan wordt er verwezen naar de boekjes. En de Kamervoorzitters hebben gezegd dat zij ervan uitgaan dat ook de Kamerleden terughoudend zullen zijn. Dat kun je als Kamervoorzitter natuurlijk nooit helemaal garanderen, maar ik denk dat het interessant is het zo te doen en dan laat je ook dat debat bij die algemene beschouwingen ergens over gaan. Want dat wordt het ook spannend… als Emile Roemer zijn kruit een beetje droog houdt als de boekjes uitkomen en dan op woensdag echt als 3e spreker vlammend zijn verhaal neerzet, dan is het ook nog spannend, maar anders weten we al wat hij gaat zeggen.

SLEUTJES
Terughoudend is dus niet alleen dat ze zelf niet actief naar buiten mogen komen, maar dat ook als ze worden gebeld door journalisten dat u verwacht dat…

RUTTE
Vanuit het kabinet hebben we gezegd 'over de plannen zijn we even niet beschikbaar. Noch passief, noch actief'.

SLEUTJES
Van Kamerleden verwacht u ook dat als die gebeld worden met…

RUTTE
Nee, nee luister, het is niet aan mij om daar iets van te verwachten. Daarvan weet ik dat men onderling erover gesproken heeft en heeft gezegd we zullen terughoudend zijn. En dat woord, dat moet iedereen zelf invullen. We zijn allemaal volwassen en als de een dat anders invult dan de ander, dat is ook prima. Maar ik denk ook dat de kracht van Prinsjesdag veel groter is als iedereen dat doet en dan kunt u er ook op analyseren en er iets van vinden en ook maatschappelijke reacties vragen aan de Wientjes van deze wereld en Jongeriussen en de voorzitters van de onderwijsorganisaties, maar ook aan mensen op straat die er iets van vinden. Dat lijkt mij nu spannend en dat heb ik de laatste jaren eigenlijk niet gehad door de druk zo snel na de Troonrede het debat…

STAAL (NRC)
Donner heeft net uitgelegd dat de procedure voor de benoeming van vice-president van de Raad van State na de zomer begint met een advertentie, dat die vacature is opengesteld. Mogen uw ministers op die advertentie reageren?

RUTTE
Waarom zou dat niet mogen?

STAAL
Ik zou me kunnen voorstellen dat u wilt dat de ministers hun periode uitzitten.

RUTTE
Ja, maar daarom kan ik ze toch niet verbieden te reflecteren. Ze mogen op elke advertentie reageren. Als u een journalist zoekt, mogen ze ook reageren. Waarom niet op die advertentie? Het zou raar zijn als je zegt maar die advertentie mag je niet reageren, daar hebben we nooit afspraken over gemaakt.

STAAL
Zou u het wenselijk vinden?

RUTTE
Daar ga ik natuurlijk niets over zeggen, want dan geef ik alweer voorinformatie wat ik in mijn hoofd zou hebben zitten over de invulling van die functie. Laten we eerst maar eens kijken wat er uit die advertentieronde komt, wie er reageren.

JULIUS
Gaat u nog pianospelen in de vakantie?

RUTTE
Ja.

JULIUS
Op welk stuk gaat u dan studeren?

RUTTE
Ik ben op dit moment met Scarlatti met name bezig, maar dat moet u aanspreken want dat is onze gemeenschappelijke hobby.