Presentatie gids 'Monumentaal Wonen' voor rijksmonumenteigenaren

Toespraak | 23-06-2011

•    Sinds een maand of twee ben ik op zoek naar een nieuwe woning. Mijn vrouw en ik willen verhuizen van Utrecht naar de regio Den Haag, dat scheelt voor ons allebei een heleboel gependel. We hebben al veel huizen gezien, maar de ware nog niet gevonden. We zijn ook nog niet tegen een monument aangelopen: wel tegen panden die voor monumentale prijzen worden aangeboden…

•    We zijn niet bewust op zoek naar een monument, maar mocht ons oog daarop vallen, dan weet ik zeker dat we veel aan deze nieuwe uitgave zullen hebben:

‘Monumentaal wonen, gids voor eigenaren van een rijksmonument’.

•    Ik spreek nu niet alleen voor mezelf: uit verschillende onderzoeken kwam naar voren dat de meeste mensen die van plan zijn om een monument aan te schaffen - of dat sinds kort bezitten – behoefte hebben aan informatie. Aankoop en restauratie van een monument is natuurlijk ook wel even iets gecompliceerder dan het kopen van een doorzonwoning in een vinexwijk en daar bijvoorbeeld een serre aanbouwen.

•    Er wordt geklaagd dat de benodigde informatie moeilijk vindbaar is, en versnipperd. Bij aankoop en restauratie zie je soms door de bomen het bos niet meer. En als je niet goed op de hoogte bent van allerlei regelingen, mogelijkheden en voorwaarden, dan kun je al snel een keus maken waar je achteraf spijt van krijgt.

•    De gemeente is en blijft het eerste aanspreekpunt voor monumenteigenaren, maar niet elke gemeente beschikt over de benodigde expertise en mankracht om alle vragen snel te kunnen beantwoorden. Maar deze gids maakt elke aanstaande monumenteigenaar en iedereen die al in een monument woont wegwijs in de boeiende wereld van monumentenzorg.

•    Waar krijg je mee te maken, met welke instanties kom je in gesprek? Wat komt er kijken bij restauratie en onderhoud? Kun je bij elke architect of aannemer terecht? Hoe zit het fiscaal? Hoe werkt het met de financiering? Wat is een Restauratiefonds-hypotheek? Wat zijn de rechten, en wat zijn de plichten van een monument-eigenaar? Je kunt het zo gek niet bedenken, of je vindt in deze gids een antwoord; of je wordt in één rechte lijn verwezen naar de instantie die je dat antwoord kan geven.

•    Over het wonen in monumenten hoor je vaak indianenverhalen. Je zou nog geen spijker in de muur mogen slaan zonder vergunning. Je zou horendol worden van alle voorschriften. Je zou van het ene ambtelijke kastje naar de andere bureaucratische muur worden gestuurd. Maar dat valt allemaal reuze mee – en het wordt steeds beter. Een van de pijlers van het beleidsplan Modernisering Monumentenzorg – kortweg MoMo – is het vereenvoudigen van de regelgeving. Daar zijn we al goed mee op weg. Tegelijkertijd willen we eigenaren beter informeren – en in dat opzicht betekent deze gids een grote stap vooruit.

•    Deze gids is een initiatief van mijn Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en het Restauratiefonds. Hiervoor is nauw samengewerkt met de Belastingdienst, de Vereniging Nederlandse Gemeenten en de Federatie Grote Monumentengemeenten. Ik wil iedereen die zich hiervoor heeft ingezet heel hartelijk bedanken.

•    De gids is geen eindpunt, maar het begin. Want deze uitgave richt zich met name op eigenaren van rijksmonumenten die als woonhuis worden gebruikt: bij deze groep bleek de behoefte aan informatie het grootst. Over drie maanden gaan we evalueren hoe deze gids in het gebruik is bevallen, en deze ervaringen gebruiken om wellicht ook nog vergelijkbare gidsen te maken voor andere groepen.

•    En dan heb ik nu de eer om het eerste exemplaar van deze nieuwe gids uit te reiken aan de heer Wim Weijland. Als directeur van het RMO in Leiden is hij onze gastheer van vanmiddag, maar hij is ook nog eens de kersverse eigenaar van het hierachter gelegen rijksmonumentale woonhuis aan de Papengracht. En dat lijkt me een toepasselijke plaats om deze gids aan te bieden; laten we er nu samen heenlopen. Meneer Weijland: u kent de weg, mogen wij u volgen?