Reactie op 'Samen bouwen aan de stad'
Op donderdag 21 april kreeg staatssecretaris Zijlstra in Almere, bij de manifestatie over particulier opdrachtgeverschap en stedenbouw waarmee Architectuur Lokaal een project van het ministerie van OCW afsloot, het boek 'Samen bouwen aan de stad' aangeboden. Hij reageerde hierop met een korte toespraak.
• Bedankt voor dit fraaie boek. U gaf me twee exemplaren, voor het tweede heb ik al een goede bestemming in gedachten; daar kom ik later op terug.
• Het eerste woord van de titel ‘Samen bouwen aan de stad’ zegt het al: steden bouwen we voortaan samen. Tientallen jaren moesten huurders en kopers maar afwachten, wat overheden en professionele bouwers voor hen zouden neerzetten. Dat kon ook bijna niet anders. De grote woningnood vroeg om de efficiency van massaproductie, en die biedt nauwelijks ruimte voor individuele wensen.
• Maar de tijden zijn veranderd. Demografische ontwikkelingen hebben geleid tot krimpende regio’s en leegstand. De economische crisis zorgde ervoor dat veel woningbouwprojecten zijn uitgesteld of afgesteld. Grote gebiedsontwikkelingen zijn niet meer aan de orde.
• Daar staat tegenover dat compact bouwen in de steden nieuwe kansen biedt, net als herbestemming. Tegelijkertijd willen steeds meer burgers zelf de verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen woon- en werkomgeving. De tijd is dan ook rijp om de stad terug te geven aan zijn bewoners. Want de stad is van ons allemaal – en dan toch vooral van de mensen die er wonen. Zij moeten zich letterlijk en figuurlijk thuis kunnen voelen in hun omgeving. Daarom is particulier opdrachtgeverschap zo belangrijk. Mensen die zelf hun eigen huis bouwen: een grotere betrokkenheid bij de leefomgeving kun je niet krijgen.
• Steeds meer gemeenten ontdekken dat particulier opdrachtgeverschap dé manier is om burgers actief te betrekken bij de ontwikkelingen in hun gemeente. Bovendien heb je met kleinschalige, particuliere bouwinitiatieven geen risico op leegstand.
• In de professionele bouwwereld heeft men jarenlang gedacht dat bouwen door bewoners ten koste gaat van de omgevingskwaliteit. Tegenwoordig groeit het besef dat hierdoor juist extra kwaliteit kan ontstaan. Maar het verleggen van het accent naar particulier opdrachtgeverschap vraagt om een cultuuromslag. Gemeentes moeten zorgen voor minder regels en meer individuele vrijheid om duurzame wijken en buurten te realiseren. Om de gemeentes daarmee te helpen, heeft het rijk het initiatief genomen voor verschillende stimuleringsprogramma’s. Bijvoorbeeld het Laboratorium Particulier Opdrachtgeverschap, dat Architectuur Lokaal in opdracht van OCW heeft uitgevoerd.
• Het afgelopen jaar hebben architecten, stedenbouwkundigen, bestuurders en andere betrokkenen zich intensief met het thema bezig gehouden. In dit boek vinden we de resultaten van hun activiteiten. Hieruit blijkt, dat er geen blauwdruk te geven is. Op verschillende plekken in het land zijn verschillende varianten mogelijk gebleken. Maar toch is er een rode draad zichtbaar: voor stads- en dorpsontwikkeling is particulier opdrachtgeverschap een interessante aanvulling op de traditionele aanpak van projectontwikkeling en woningcorporaties.
• Dit kabinet wil dat burgers meer zeggenschap krijgen over woning en woonomgeving, en daarom willen we meer particulier opdrachtgeverschap. Samen met het Laboratorium Particulier Opdrachtgeverschap kunnen we onze gemeenten en hun bewoners inspireren om verder te bouwen aan de toekomst van Nederland.
• Eén exemplaar van dit boek houd ik zelf, maar het andere wil ik graag overhandigen aan de wethouder voor Duurzame Ruimtelijke Ontwikkeling van Almere, Adri Duivesteijn. Volgens mij kunt u hier de komende jaren goed mee verder!