Ondertekening van de intentieverklaring KwetsbaarheidsAnalyse Spionage
Toespraak door Minister Opstelten ter gelegenheid van de ondertekening van de intentieverklaring KwetsbaarheidsAnalyse Spionage (KWAS). Den Haag, VNO-NCW-gebouw, 25 maart 2011.
Dames en heren,
Spionage is een tot de verbeelding sprekend begrip, dat voor veel mensen is verbonden met de Koude Oorlog. Anderen denken bij die term aan een spannend avondje in de bioscoop. En weer anderen hebben associaties met beide. Denkt u maar aan de James Bondfilms From Russia with love of The spy who loved me.
De werkelijkheid is helaas minder romantisch dan die laatste titels suggereren. Spionnen houden in de regel niet van ons. Waar ze wel van houden? Van onze bedrijfsgeheimen, van economische, technische of wetenschappelijke informatie. We herinneren ons allemaal nog de bedrijfsspionage bij Urenco Almelo, in de jaren zeventig, door de man die later de geschiedenis in ging als de ‘vader van de Pakistaanse atoombom’. Maar ook politiek-bestuurlijke of ambtelijke informatie is erg geliefd in kringen van spionnen.
Economische spionage, technisch-wetenschappelijke spionage, strategische spionage: het komt allemaal voor. Oók in Nederland - laten we niet naíef zijn. Stuk voor stuk kunnen deze soorten van spionage een bedreiging vormen voor onze nationale veiligheid. Daar moeten we ons tegen wapenen. Het kabinet neemt op dit terrein zijn verantwoordelijkheid. Samen met de AIVD, VNO-NCW en MKB-Nederland, hier vandaag eveneens vertegenwoordigd, gaan we de komende jaren de activiteiten opvoeren om de weerbaarheid van overheid én bedrijfsleven tegen spionage te vergroten.
Opvoeren van de weerbaarheid kun je op verschillende manieren doen. Je kunt natuurlijk hoge hekken neerzetten rond je bedrijf of organisatie – net zoals je je beschermt tegen ‘gewone’ diefstal. Goede weerbaarheid tegen spionage begint echter ergens anders. Die begint allereerst bij het je bewust zijn van de risico’s. Daarvooor moet je goed kijken en analyseren: welke kennis en informatie binnen je organisatie zijn gevoelig voor heimelijke inlichtingenactiviteiten? Wat heeft, vanuit dit perspectief bezien, grote waarde? Wat zijn de kernbelangen? En het gaat verder dan informatie alleen. Bij zo’n analyse moet je ook kritisch kijken naar de processen: welke processen zijn kwetsbaar voor heimelijke beïnvloeding? En wat zijn daarin mogelijk zwakke schakels?
Zo’n kwetsbaarheidsanalyse fungeert als een tweesnijdend zwaard. Ze maakt organisaties beter bewust van de waarde van de informatie waarover zij beschikken. Tegelijkertijd versterkt ze ook het veiligheidsbewustzijn van de organisaties: welke maatregelen moet ik nemen om die waardevolle informatie minder kwetsbaar te maken?
De samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven is van groot belang bij het verhogen van de weerstand tegen spionage. Daarom is het zo goed dat deze intentieverklaring ook door VNO-NCW en MKB -Nederland getekend wordt.
Als overheid en bedrijfsleven willen we stimuleren dat zoveel mogelijk - liefst alle - relevante organisaties zo’n kwetsbaarheidanalyse uitvoeren.
Daarbij staat eigen verantwoordelijkheid voorop: iedere organisatie is zelf verantwoordelijk voor het vergroten van de weerbaarheid tegen spionage. Maar we kunnen het wel gemakkelijker voor organisaties maken om dat op een goede manier te doen.
Als kabinet stellen we daarvoor een mooi instrument ter beschikking: de Handleiding KwetsbaarheidsAnalyse Spionage – afgekort KWAS. Met behulp van de handleiding KWAS kunnen organisaties voor zichzelf goed inzichtelijk maken wat hun kernbelangen zijn. En wat bij die kernbelangen de mogelijke kwetsbaarheden zijn. Het inzicht dat organisaties op deze manier verkrijgen, stelt hen in staat om op basis van goede afwegingen maatregelen te nemen om hun weerbaarheid te vergroten.
De handleiding KWAS is een prachtig en waardevol instrument, dat organisaties weerbaar kan maken tegen spionage. Bij dezen wil ik organisaties dan ook oproepen om er vooral gebruik van te maken! Dat gaan wij binnen de Rijksoverheid zelf ook doen: actief met de KWAS aan de slag! Kwetsbaarheidsanalyses opstellen en – waar nodig - tegenmaatregelen treffen.
Deze handleiding is één van de punten uit de intentieverklaring. Alle partners die bij de intentieverklaring zijn betrokken gaan actief aan de slag om bedrijven en ministeries ervan te doordringen dat we kwetsbaar zijn voor spionage en dat het nodig is om maatregelen te treffen.
Al in 2012 moet zichtbaar worden dat we op dit terrein voortgang hebben geboekt: dat Nederland zichzelf daadwerkelijk weerbaarder heeft gemaakt tegen spionage! Als kabinet zitten we daar dicht bovenop: we gaan de gezamenlijke inspecties vragen een onderzoek in te stellen naar de voortgang binnen de Rijksoverheid.
Dan gaan we nu over tot de eerste belangrijke stap: de ondertekening van de intentieverklaring KWAS, samen met mijn collega Donner, Minister van BZK, de heer Wientjes, voorzitter van VNO-NCW en de heer Van Straalen, waarnemend voorzitter van MBK Nederland.