Start maatschappelijk proces Rijk-Regioprogramma Amsterdam-Almere-Markermeer (RRAAM)

Toespraak | 15-03-2011

Op Youtube is een prachtig Polygoon-filmpje uit 1976 te zien over de eerste 25 gezinnen die in Almere aankomen.
Per bus.
Ze krijgen de sleutel van hun nieuwe huis. Een mevrouw vertelt in smeuïg Amsterdams hoe blij ze is met haar nieuwe woning.
Ze woonde driehoog in de Van Beuningenstraat. Benauwd en zonder balkon. De schone was moest aan een rek uit het keukenraam.
En nu… een prachtig huis in een hofje.

‘Grandioos’ vindt ze het.
Dat woord ‘grandioos’ blijft ze herhalen terwijl ze haar nieuwe domein inspecteert.

“In 2000 wonen er misschien wel een kwart miljoen mensen in Almere”, meldde de Polygoon-stem.
Het werden er minder; ruim 140.000.
Maar toch, geen stad in Nederland heeft zich de afgelopen decennia zo sterk ontwikkeld als Almere.
Inmiddels staat de teller op 190.000 inwoners.

Al die mensen wonen hier niet zonder reden.
Je hebt hier ruimte.
Je hebt hier water.
Mooie nieuwe huizen.
En je zit aan de rand van de Randstad.
Amsterdam, Schiphol en Utrecht zijn vlakbij.

Het kabinet zet de zwaartepunten van onze economie centraal.
De metropoolregio Amsterdam heeft daarom een prominente plek op onze agenda. In deze regio staat veel te gebeuren. (Zojuist heb me laten informeren over de ontwikkelingen op de Zuidas in Amsterdam.)

Hier werken we innig samen met de bestuurders in provincies en gemeenten en met u als maatschappelijke partners, binnen het Rijk-Regioprogramma Amsterdam-Almere-Markermeer.

U kent de reikwijdte van dat programma.

Het gaat om een betere bereikbaarheid in de komende decennia.
Het gaat om de kwaliteit van de natuur en de recreatiemogelijkheden in het Markermeer en IJmeer.
En het gaat om het vinden van ruimte voor een aanzienlijk aantal nieuwe woningen.
En dat allemaal om de internationale concurrentiepositie te versterken.

We weten allemaal dat de bomen niet meer tot in de hemel groeien.
De crisis heeft er fors ingehakt.
Een aantal deskundigen zet vraagtekens bij de groeiambities die we hadden: 60.000 nieuwe woningen in de periode tot 2030.

Natuurlijk ga ik goed in kaart brengen wat de actuele stand van zaken is en hoe die kan doorwerken in de toekomst.
We willen absoluut niet voor de leegstand bouwen.

Tegelijkertijd heb ik op dit moment geen aanleiding om te denken dat de vraag naar nieuwe woningen zal opdrogen. Almere blijft fors groeien.
Er komen de komende decennia nog een miljoen Nederlanders bij.
Mensen willen bovendien graag wat ruimer wonen.
Deze regio blijft populair om te wonen en te werken.
En er zijn niet zoveel alternatieven voor nieuwe woningbouwlocaties in de Noordelijke Randstad.

We moeten nuchter zijn.
De tijd van de maakbare samenleving is voorbij.
Dat wil zeggen: niet met de brede bulldozer mega-wijken uitrollen.
Maar stap voor stap voorwaarts gaan.
Bouwen op overzichtelijke schaal.
Goed kijken naar wat de markt doet. Worden de woningen snel verkocht?
De werkelijke vraag van woningzoekenden is dan bepalend voor de volgende stap.

Een meer organische ontwikkeling van de stad dus.

Een ontwikkeling die de eindgebruiker centraal zet.
Het gaat niet om het halen van 60.000 woningen voor de deadline 2030.
Maar om het tijdig bouwen van voldoende woningen waar mensen graag wonen.

Daarom zie ik ook veel in particulier opdrachtgeverschap, waarbij toekomstige bewoners zelf rechtstreeks invloed uitoefenen. Minder tussenpersonen. Dat scheelt ook in de overhead.

Regels die dat particulier opdrachtgeverschap belemmeren wil ik zoveel mogelijk vereenvoudigen. Ik verheug me op het bezoek straks aan het Homeruskwartier, waar bewoners zelf hun stempel kunnen drukken op hun woning.

De stem van maatschappelijke organisaties en van burgers moet goed kunnen doorklinken in het hele programma van RRAAM. Daarom ben ik blij dat u hier allemaal bent. En dat Guido van Woerkom bereid is leiding te geven aan het maatschappelijk proces.

Ik hoop dat maatschappelijke organisaties gezamenlijk hun expertise en creativiteit willen inzetten om tot breed gedragen adviezen te komen en daarbij ook gebruik maken van de reacties van burgers.
Met uw inbreng kunnen we betere resultaten boeken. Dat is de les van Peter Elverding. Daarom verricht ik vandaag graag de aftrap van deze brede consultatie.

Een belangrijk onderdeel van alle ambities is de IJmeerlijn; een nieuwe OV-verbinding tussen Amsterdam en Almere.

Aanvankelijk werden de kosten geraamd op ruim 5 miljard euro, evenveel als alle andere RRAAM-investeringen bij elkaar. Dat is natuurlijk geen haalbare kaart.

Vandaar dat rijk en regio een werkmaatschappij hebben opgericht om te kijken hoe het fors goedkoper en efficiënter kan, met een betere verhouding tussen kosten en baten.

Daar hebben we de markt bij betrokken. Zes consortia uit binnen- en buitenland zijn aan de slag gegaan en hebben hun ideeën opgeleverd.
Drie daarvan zijn geselecteerd om die ideeën verder uit te werken.

De drie bedrijven gaan uit van een metro-verbinding over een brug (al dan niet in combinatie met een tunnel). Een verbinding die zo efficiënt mogelijk aantakt op het bestaande OV-systeem in Amsterdam.

We kunnen sterk ons voordeel doen met de kennis en creativiteit van bedrijven. Dat blijkt uit de opgeleverde visies. Ten opzichte van de aanvankelijke plannen uit 2009 lijken de kosten aanzienlijk omlaag te kunnen. Het heeft dus veel zin de markt vroeg te betrekken bij dit soort vraagstukken.

Zoals ik al zei gaan de drie partijen de IJmeerverbinding nader uitwerken.
Want we zijn er nog lang niet. Er zal nog veel water door het IJ stromen voordat een goede afweging mogelijk is.
De verhouding tussen kosten en baten zal echt nog verder moeten verbeteren. Ik zal vanzelfsprekend de kostenramingen ook scherp verifiëren.

Ik hecht eraan dat we straks het hele plaatje compleet hebben. Daarom neem ik ook de optie ‘Hollandse Brug’ mee: de uitbreiding van de verbinding tussen Almere en Amsterdam via de Hollandse Brug.

We zetten dus alle zeilen bij om tot een haalbaar en betaalbaar plan te komen. We kunnen de IJmeerverbinding niet aanleggen zonder investeringen in natuur.
Bovendien vormen het Markermeer en IJmeer een uniek natuur- en recreatiegebied. Dus ook daar moeten we goed naar kijken.

De volgende mijlpaal waar we naartoe werken, is de zogenoemde Rijksstructuurvisie. Volgens de planning is die eind volgend jaar in concept klaar.
Alle werkmaatschappijen leveren daar input voor, en ook úw inbreng als maatschappelijke partners is nodig om tot een goed resultaat te komen.

Die Rijksstructuurvisie beschrijft wat mogelijk en wenselijk is en is de basis onder de besluitvorming door het kabinet.

Dames en heren,
Hoe enthousiast waren die eerste mensen die hier kwamen wonen, in 1976.
Zij vonden Almere ‘grandioos’.
En daarin stonden ze niet alleen, want ze werden gevolgd door 190.000 anderen die kozen voor deze stad.

Wij willen dat Almere grandioos blijft.
Een stad die investeert in veelzijdigheid met behoud van zijn unieke eigenschappen. Ruimte, water en groen zijn altijd sterke troeven van Almere geweest en zullen dat ook in de toekomst blijven.

De tijd van grote vanuit Den Haag gedirigeerde plannen is voorbij.
Geen groei om de groei.
De ontwikkeling van de metropoolregio Amsterdam zal organischer worden.
En daarmee toekomstbestendiger.

Bewoners, ondernemers en organisaties die hier actief zijn, geven de toekomst van deze regio samen met het rijk vorm.

Daarom is dit moment – de start van het maatschappelijk proces - een belangrijk moment.
Ik wens u allen onder de bezielende leiding van Guido van Woerkom veel succes.
We houden contact!