Kabinet: snel duidelijkheid in asielprocedures
Een zorgvuldige volledige toetsing van het eerste asielverzoek, snellere afhandeling van vervolgaanvragen en minder vergoedingen voor rechtsbijstand bij onnodige vervolgprocedures, zijn de belangrijkste maatregelen, waarmee het kabinet de behandeling van asielverzoeken sneller en duidelijker wil maken. Dat blijkt uit de 'Beleidsvisie stroomlijning toelatingsprocedures', die minister Leers voor Immigratie en Asiel dinsdag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.
'Er zijn teveel vreemdelingen die te lang in, vaak opeenvolgende, procedures zitten', schrijft Leers. 'Er zijn nog teveel prikkels die (door)procederen ondersteunen, óók als dit niet zinvol is, en te weinig prikkels die terugkeer of vertrek naar het land van herkomst bevorderen. Hierdoor is Nederland een relatief aantrekkelijk land van bestemming om de verkeerde redenen, worden procedures gestapeld en is terugkeer een moeizaam proces'.
Leers stelt voorop dat vreemdelingen die recht hebben op bescherming, dit in Nederland zullen krijgen. Hij wil dat het besluit over deze beschermingsstatus snel wordt genomen, waarbij alle belemmeringen om terug te keren worden meegewogen. Alle overige aanvragen voor verblijf in Nederland (bijvoorbeeld kennis- en gezinsmigratie), zullen altijd buiten Nederland gestart moeten worden. Vervolgaanvragen zullen snel en efficiënt worden afgehandeld.
Met een sneller en duidelijker behandeling van de asielverzoeken geeft Nederland volgens Leers een krachtig signaal dat het in Nederland aanvragen van verblijf alleen zinvol is als het om bescherming gaat en dat procedures snel en efficiënt zullen zijn. Het kabinet verwacht dat de maatregelen het aantal vervolgaanvragen om asiel zal inperken en dat terugkeer wordt bevorderd. De concrete maatregelen die dat moeten bewerkstelligen zijn de volgende:
Alle beschermingsgronden in één keer getoetst
- Alle asiel- en humanitaire gronden worden tegelijkertijd getoetst in de eerste asielprocedure. Het gaat dan naast de asielgronden om zaken als: gezinsleven, medische aspecten, slachtofferschap van mensenhandel en of er sprake is van een ‘schrijnende’ zaak.
- Asielgronden worden in lijn gebracht met de internationale gronden voor bescherming. Het categoriale beschermingsbeleid voor landen wordt zodoende afgeschaft. Nareizende gezinsleden van asielzoekers vallen voortaan onder de reguliere migranten; zij krijgen bij inwilliging van de aanvraag een reguliere status.
- Aanvragen voor regulier (gewoon) verblijf (studie, arbeid etc), worden altijd vanuit het buitenland gedaan.
Vervolgaanvraag in één dag beoordelen
- Na afwijzing van een asielaanvraag wordt bij een vervolgaanvraag, in één dag beoordeeld of er sprake is van nieuwe feiten en omstandigheden. Als er geen sprake is van nieuwe feiten en omstandigheden, er geen verder onderzoek nodig is, of de benodigde stukken niet (compleet) zijn aangeleverd, levert de vervolgvraag geen rechtmatig verblijf op en wordt geen onderdak geboden.
- Als er wel sprake is van nieuwe feiten en omstandigheden, die nader onderzoek vergen, zal de IND de vervolgprocedure versnellen.
- De inzet van het kabinet is om de asielzoeker direct na de afwijzing over te dragen aan de Dienst Terugkeer en Vertrek, zodat het perspectief, nog meer dan nu, gericht is op de terugreis naar het land van herkomst.
No cure, no fee
- De gesubsidieerde rechtsbijstand voor asielzoekers die hun tweede of volgende asielaanvraag indienen, zal verder worden gedifferentieerd. Uitgangspunt wordt dat een vervolgaanvraag waarbij geen nieuwe feiten en omstandigheden worden aangevoerd en niet tot inwilliging van het verzoek leidt, een substantieel lagere of geen vergoeding zal krijgen dan zaken waarbij dat wel het geval is. Het huidige systeem kan doorprocederen in de hand werken en zelfs stimuleren. Daar wil het kabinet een einde aan maken.
- Doorlooptijden in de vreemdelingenketen worden bekort, zowel bij de behandeling door de IND als in beroep en hoger beroep. Dat geldt volgens het kabinet bij asiel, maar ook bij de aanvragen voor reguliere en humanitaire procedures. Want hoe sneller de overheid duidelijkheid geeft over het recht op verblijf, hoe sneller perspectief op terugkeer of integratie helder is.
De Beleidsvisie stroomlijning toelatingsprocedures, zoals hierboven beknopt weergegeven, geeft de inzet aan van de maatregelen die het kabinet wil gaan nemen. De komende maanden zullen zij worden uitgewerkt in wijzigingen van wet- en regelgeving of aanpassing van de praktijk. Naar verwachting zal het kabinet eind 2011 de uitgewerkte wijzigingen naar de Tweede Kamer sturen, waarbij ook de uitvoering- en financiële consequenties worden meegenomen.