Krachtige visie en agenda Brainport 2020

Toespraak | 16-02-2011

Mijnheer de Commissaris van de Koningin,
Mijnheer de burgemeester van Eindhoven,
Mijnheer de gedeputeerde van Limburg

Dames en heren,

Ik was in blijde verwachting toen ik hier naar toekwam en ik ben niet teleurgesteld. Niet alleen door de robot die mij dit rapport uitreikte, maar vooral ook door dit rapport. Dit is een stevige visie en een krachtige agenda. Het is méér dan ik mocht verwachten op basis van de opdracht die u een jaar geleden kreeg van mijn voorgangster Maria van der Hoeven. Want sommigen van u zijn nu al begonnen dit concreet actieprogramma uit te voeren, zoals we net hoorden. Wat dit programma echt bijzonder maakt, is dat zo veel mensen in Zuidoost-Nederland, hier in Brabant en ook in Limburg, zich nu al aan dit plan hebben gecommitteerd. U gaat dit gewoon doen! En dat is ongelovelijk inspirerend om te zien.

Deze visie is ook een belangrijke bron van inspiratie voor mijn beleid. Ik wil iedereen die aan deze visie en agenda heeft meegewerkt van harte danken. Te veel mensen om op te noemen. Maar twee mensen wil ik toch even in het zonnetje zetten.

Ten eerste Rob van Gijzel. De burgervader van Eindhoven, maar ook de geestelijk vader van de Brainport. En een onvermoeibare ambassadeur die ik nog vaak in Den Haag verwacht te zien:-) Zonder hem stonden we hier vandaag niet! Ten tweede Jan Zuidam, die als voorzitter van Brainport 2020 dit visiedocument van de grond heeft getrokken. Ik heb me laten vertellen dat hij is gestrikt met de belofte dat hij hier één dag per maand mee bezig zou zijn. Het werden een paar dagen per week!

Mijnheer de burgemeester, mijnheer Zuidam, veel dank. Mag ik voor hen – en voor allen die hen hebben geholpen – een warm applaus!

Dames en heren,

Met dit plan kunnen we er samen voor zorgen dat Brainport in 2020 - nog meer dan nu - een economische en technologische topregio van wereldformaat is en blijft. Een regio die vanzelfsprekend op de short list staat van ambitieuze ondernemers uit binnen- en buitenland. Een regio waar ondernemers, onderzoekers en overheid samen méér halen uit elke innovatie-euro, of het nu gaat om de hightech of de chemie, life sciences of de energie sector. En de creatieve industrie! Brainport staat voor de kracht van ons brein! Dat brein doet het momenteel trouwens goed in de boekentop-10. Het brein fascineert ons. Ons brein is de sleutel tot succes en falen, geluk en ongeluk, creativiteit en starheid.

“Wij zijn ons brein,” zegt hersenonderzoeker Dick Swaab in een knap, helder en veel omvattend werk. Daar moet ik nu aan denken bij deze visie op Brainport2020. Ook een knap, helder en veeomvattend werk. En ook u van Brainport zegt: wij zijn ons brein. Het zijn immers de knappe koppen bij bedrijven en onderzoekcentra, universiteiten en hogescholen, die het technologisch en economisch succes van deze regio bepalen.

En daarmee ook het succes van Nederland als kenniseconomie! Want Brainport hoort met Silicon Valley thuis in het rijtje van ’s werelds twaalf technologische topregio’s. De cijfers zijn inderdaad indrukwekkend: 35% van onze export, 45% van de private R&D en 55% van de patenten komen hier vandaan! Deze regio creëert werk voor bijna anderhalf miljoen mensen en een toegevoegde waarde van 16,5 miljard euro. Brainport is een van de motoren van de Nederlandse economie!

Daar kan ik nog aan toevoegen dat Eindhoven dit jaar wederom in de race is om te worden uitgeroepen tot slimste regio ter wereld!  Als Europese innovation leader trekt deze regio van knappe koppen heel Nederland mee omhoog naar de wereldtop. Dat is ook precies waar u met de Brainport regio heen wilt. Dat is ook waar ik met Nederland heen wil.

Bedrijvenbeleid

Dat gaat met ups en downs. Het nieuws was vandaag teleurstellend en buitengewoon wrang voor de werknemers van MSD in Oss. Zij verkeren nu nog langer in onzekerheid . Gesprekken over het behoud van werk en kennis hebben geen resultaat gehad. Er was een reëele kans op succes. Niet alleen ikzelf maar ook commissaris van de Koningin Wim van de Donk heeft zich daar de afgelopen tijd zeer voor ingezet. Ik leg het hoofd niet in de schoot. Het wordt niet makkelijk maar wij blijven doen wat in onze mogelijkheden ligt voor dit prachtbedrijf om behoud van zoveel mogelijk kennis en werkgelegenheid zeker te stellen.

Of het nu gaat om een bedrijf, de regio of de economie van ons land als geheel - de inzet van de overheid samen met bedrijven en onderzoekers daar draait het om in deze visie en agenda, maar ook in het bedrijvenbeleid dat ik twee weken geleden heb gepresenteerd. 

Ik zet in op twee sporen:

• Spoor 1: zorgen dat onze topsectoren het nog beter doen. Samen met bedrijven en kennisinstellingen werken we samen over de volle breedte van ons beleid. We gaan het beleid op de verschillende terreinen – dus op innovatiebeleid, regeldruk, buitenlandbeleid en onderwijs - goed op elkaar laten aansluiten. Zo maken we onze topsectoren sterker. PPS nieuwe stijl! En u heeft daar in de Brainport al ervaring mee.
• Spoor 2: zorgen dat ondernemers kunnen ondernemen.

We schrappen overbodige regels en enquêtes. We zorgen voor een dienstbare overheid die bij de – digitale – tijd is. Met één loket voor bedrijven, het Ondernemersplein. Met fors lagere tarieven voor de Kamers van Koophandel. We verlagen belastingen en verstrekken garanties en leningen voor innovatieve ondernemers.

Ik zie de laatste tijd in kranten ook kritiek op deze aanpak. Ik kan deze echter niet plaatsen. Sinds wanneer is het raar om hinderlijke regels voor bedrijven te willen aanpakken? En sinds wanneer is het raar dat er meer durfkapitaal is voor innovatieve projecten? En sinds wanneer is het raar om juist samen met de betrokken actoren ons beleid vorm te geven; goed te luisteren naar ons veld? Dit is dus precies wat we doen!

Brainport en de topsectoren

Dames en heren,

Brainport Zuidoost Nederland blinkt nu al uit in zeven van de negen topsectoren: chemie, energie, life sciences, creatieve industrie, hightech, agrofood en tuinbouw! U heeft hier goud in handen! Van innovatieve technostarters tot internationale toppers. Neem Nano4Imaging op de Chemelot Campus in Geleen, dat een apparaat heeft ontwikkeld waarmee je onder meer implantaten zichtbaar kan maken voor gebruik in MRI.

Of Avantium, dat een nieuw proces heeft ontwikkeld om biomassa om te zetten in groene brandstoffen en materialen. DSM, Océ, VDL, Stork, Vanderlande en DAF zijn internationaal gevestigde namen die zichzelf steeds opnieuw uitvinden. En wat dacht u van TomTom en al die andere afkortingen die staan voor technisch genie, zoals OTB, CCM, NXP en ASML?

Ik kom daar net vandaan, want ik mocht er de hoogste balk van de nieuwste productiehal helpen vastmaken. Fantastisch hoe ASML van een kleine spin-off van Philips is uitgegroeid tot een topbedrijf dat negenduizend mensen werk biedt en ruim zeventig procent van de wereldmarkt voor lithografiemachines in handen heeft! Al die knappe koppen in al die sectoren inspireren elkaar. Versterken elkaar. Ga maar na! Philips wint dit jaar maar liefst 28 keer de iF design prijs van de prestigieuze beurs in Hannover. Fantastisch ook dat Philips het wereldwijde business management MRI in Best gaat vestigen. En dat het Health and Well-being Lab op de High Tech Campus Eindhoven verder wordt uitgebouwd.

U wilt allen wat ik ook wil: de ruimte geven aan onze topsectoren. En daar hebben wij elkaar voor nodig. De nieuwe topsectorenaanpak zorgt ervoor dat ondernemers, onderzoekers en overheid gaan werken vanuit een gezamenlijke visie en agenda. De maatregelen worden in samenhang ontwikkeld en uitgevoerd. Zo krijgen we sterkere topsectoren. Want we combineren beleid op het gebied van onderwijs, innovatie, buitenland en regeldruk.

U noemt die samenwerking hier de “triple helix”. In Wageningen en Den Haag hebben we het over de “gouden driehoek”. Maar we bedoelen allemaal hetzelfde: samen kunnen we meer! Maar dat weet u natuurlijk al lang. En dat blijkt ook uit uw rapport. We gaan niet vanuit Den Haag bepalen wat goed is voor ondernemers of voor onderzoekers in de Brainport regio. Dat weet u zelf het best. Iedereen draagt vanuit zijn eigen verantwoordelijkheden bij aan het laten excelleren van de eigen topsector – of sectoren.

Hoe gaan we het verder aanpakken?

Dames en heren,

Met deze krachtige visie en agenda heeft u die verantwoordelijkheid genomen. Dit verdient een stevige reactie van mijn kant. Die gaat er dan ook komen. Voor de zomer, parallel aan de uitwerking van de topsectorenaanpak. Uw agenda is tegelijkertijd ook een fantastische basis voor het werk van de negen topteams. Het bedrijfsleven gaat mee bepalen hoe middelen op het gebied van ontwikkelingssamenwerking, onderzoek en innovatie zullen worden ingezet. Bovendien denken ze mee over knelpunten op het terrein van regelgeving en bijvoorbeeld de aansluiting tussen onderwijs en buitenlands beleid. In mei adviseren ze mij over welke knelpunten in de topsectoren we rijksbreed moeten aanpakken.

Ik hecht er zeer aan dat uw visie en plannen stevig worden verankerd binnen de agenda’s voor de topsectoren. En dat de verbindingen tussen de topsectoren verder worden versterkt. Dat zal ik de boegbeelden van de topteams dan ook meegeven.

Dames en heren, ik verwacht dat u veel van uw agenda zult terugvinden in de verdere uitwerking van mijn topsectorenaanpak. Laat ik een aantal voorbeelden noemen. U wilt technisch onderwijs dat beter aansluit op wat bedrijven en onderzoeksinstellingen nodig hebben. En daar werkt u nu al aan. Met de samenwerking tussen Chemelot Campus en Maastricht Health Campus. Met het plan van Wim van der Leegte van VDL om studenten in de techniek uit de regio gedurende tien jaar een baangarantie te geven. Geweldig! Dit is trouwens een mooi voorbeeld dat het bedrijfsleven veel zelf kan oplossen. Daar is Den Haag niet altijd voor nodig!

Ik steun u van harte. Daarom heb ik al begin dit jaar samen met mijn collega Van Bijsterveld van OCW 23 miljoen beschikbaar gesteld voor de eerste Centra voor Innovatief Vakmanschap en Centres of Expertise. Vijf van de zeven ondersteunde ROCs en hogescholen liggen in Zuidoost Nederland! U wilt in de regio ook meer kennis van de plank halen en omzetten in concrete producten en diensten. Van kennis naar kunde naar kassa. Dat sluit mooi aan bij het Valorisatieprogramma van EL&I en OCW!

Tilburg is één van de universiteiten die daaraan meedoet. De komende jaren stelt de regering opnieuw geld beschikbaar om valorisatieplannen van kennisinstellingen te ondersteunen. U wilt ook dat we ons extra inspannen om hoogwaardige buitenlandse bedrijven aan te trekken die onze topsectoren kunnen versterken. Net zoals Canon dat nu al doet. En Segula . Nuhems . FEI . Sabic . Dit soort bedrijven willen we hier zien! De Strategische Acquisitie Unit van de Netherlands Foreign Investment Agency richt zich nu in eerste instantie op de chemie en agrofood. Dit wil ik uitbreiden naar andere topsectoren!

Brainport Zuidoost Nederland zal ook in onze Holland Branding een prominente plaats krijgen. Wat hier gebeurt is fantastische reclame voor de BV Nederland. Van mijn kant zou ik u wel willen vragen om hier met ons op te trekken. Zo voorkomen we dat we elkaar straks allemaal op de vliegtuigtrap in Shanghai tegenkomen. Want dat is in grote landen als China altijd moeilijk uit te leggen. Als we goed afstemmen kunnen we elkaar versterken.

Uw plannen vragen ook om goede nationale en internationale verbindingen, via de lucht, de weg en het spoor. Het Rijk heeft hier de afgelopen jaren al fors in geïnvesteerd, bijvoorbeeld via de ombouw van de A2 aan de westzijde van Eindhoven.

Deze regering doet hier een schepje bovenop. Wij gaan bij investeringen tot 2028 in de eerste plaats kijken naar Brainport Zuidoost Nederland, de mainports Schiphol en Rotterdam en Greenport. En we nemen het advies van Alderstafel over. Die voorziet in een forse groei van Eindhoven Airport en een betere ontsluiting van de luchthaven.

Ten slotte – laat ik hiermee eindigen – streeft u naar meer samenwerking over de grens. Dat juich ik toe! In de Euregio die u vormt met Leuven, Luik en Aken ligt een enorme synergie en kennisconcentratie! Ik wil u helpen om dit potentieel beter aan te boren. Onder meer door nationale innovatieregelingen open te stellen. Daar ga ik de komende tijd afspraken over maken met mijn collega's in Vlaanderen en Noordrijn-Westfalen. In het belang van Nederland, maar ook van Europa.

Slot

Dames en heren, met zo’n rapport is het moeilijk stoppen. Maar dat doe ik toch.

Ik wil nogmaals alle mensen bedanken die aan deze visie en agenda hebben meegewerkt en zich aan de uitvoering hebben gecommitteerd. Sommigen zijn zelfs al begonnen!

Als minister sta ik voor een toonaangevend Nederland in de wereld. Daarom:

• Voel ik me medeverantwoordelijk voor de succesvolle uitvoering van het Brainport2020-programma.
• Verwacht ik dat u mij regelmatig informeert over hoe u vordert met de uitvoering van het Brainport2020-programma.
• Als zich bij de uitvoering problemen voordoen die u niet zelf op eigen kracht kunt oplossen, zal ik kijken waar ik kan helpen.

Dames en heren, ik sta voor Brainport Zuidoost Nederland!

Met de verzamelde breinkracht die hier aanwezig is, heb ik er alle vertrouwen in dat wij onze ambities kunnen waarmaken. Heel veel succes!