In ontvangst nemen van het rapport ‘Verantwoord verder met nanotechnologie.’
Nano verf, nano sokken, nano ondergoed, nano medicijnen. Bedenk het en het kan met nanodeeltjes worden verrijkt. Wat het is? Atomen en moleculen gebruiken als Lego blokjes. Sokken hoeven nooit meer te stinken, je onderbroek voelt altijd lekker zacht aan en verf is nog beter bestand tegen de elementen.
Zoals met alles wat nieuw is, geldt ook voor nanotechnologie dat niet alle risico’s voor mens en milieu bekend zijn. Enige voorzichtigheid is dus geboden. Kortom: verantwoord verder met nanotechnologie.
Laat ik het belang van de nanotechnologie samenvatten in een oud-Hollands spreekwoord: wie het kleine niet eert, is het grote niet weerd.
Dames en heren,
Nanotechnologie is een nieuwe techniek. Dat stemt vrolijk, want een nieuwe techniek betekent nieuwe mogelijkheden. Zoals u weet heeft dit kabinet innovatie hoog in het vaandel. Ik ben er van overtuigd dat kinderlijk enthousiasme en grenzeloze nieuwsgierigheid aan de basis hebben gestaan van een groot aantal belangrijke ontdekkingen en innovaties. Zoals Alexander Flemming per ongeluk penicilline ontdekte. Wetenschappers zaaien twijfel en oogsten betere medicijnen, mooier textiel, en efficiëntere brandstoffen. De toepassingen van nanodeeltjes lijken vooralsnog eindeloos.
Enkele voorbeelden:
- nanodeeltjes in sokken die zweetlucht voorkomen;
- onderbroeken die veel zachter aanvoelen dankzij nanodeeltjes;
- nano verf is nog beter bestand is tegen de elementen;
- textiel dat vuil- en waterafstotend is;
- en een toepassing van nanotechnologie die zorgt dat mensen met suikerziekte insuline kunnen toedienen in een spray in plaats van in een spuit.
U begrijpt: er staat een compleet nieuwe industrie in de kinderschoenen te trappelen. Dat is reden tot feest. Het is ook reden de risico’s goed in de gaten te houden. Vooralsnog weten we niet wat de lange termijn effecten zijn op mens en milieu. We moeten dus enige voorzichtigheid in acht nemen zonder de ontwikkelingen in de weg te zitten.
Bij ons ministerie is inmiddels brede expertise opgebouwd rondom maatschappelijk gevoelige onderwerpen. Dankzij die jarenlange ervaring weten we dat het van groot belang is nieuwe risico’s te beheersen voordat dat die risico’s onacceptabel worden. Wat ons risicobeleid betreft zijn preventie en voorzorg zijn onze peilers. Het is ook goed als we eventueel wantrouwen onder de bevolking voor zijn.
Het vorige kabinet heeft 80 miljoen euro geïnvesteerd in onderzoek naar nanotechnologie.
Aangevuld met 80 miljoen euro van het veld. In totaal dus 160 miljoen, waarvan minstens 15 procent - dus zo'n 24 miljoen - bestemd is voor risicoanalyse.
Bovendien heeft vorige kabinet nog eens 27 miljoen geïnvesteerd in nano laboratoria. De helft daarvan is bestemd voor risico-onderzoek. Het is ons streven dat in het vervolg minimaal 15 procent van alle investeringen in nieuwe technieken naar risicoanalyses gaat. We zorgen ervoor dat de regels voor stoffen en producten en de arbo-wetgeving geschikt worden gemaakt voor nano materialen.
We sporen het bedrijfsleven aan voorzichtig om te gaan met deze nieuwe techniek zolang we niet alle risico’s voor mens en milieu kennen. En we willen overheden, producenten en consumenten voorzien van alle relevante informatie en iedereen de kans geven eventuele zorgen te uiten.
De Commissie Maatschappelijke Dialoog Nanotechnologie is ingesteld om vast te stellen hoe de maatschappij aankijkt tegen nanotechnologie.
Welke ethische en maatschappelijke vragen leven er? En wat zijn de "do's and dont's" van nanotechnologie. Allerlei media zijn ingezet om die dialoog op gang te brengen en om het onderwerp onder de aandacht te brengen. De commissie riep in 2009 de Nederlandse samenleving op mee te doen met de dialoog. De belangstelling was groot. De Consumentenbond, Stichting Natuur en Milieu, de Stichting Dierproefvrij en Women for a Common Future werkten allemaal mee. Dat hielp: de afgelopen 18 maanden is de kennis van Nederlanders over nanotechnologie met 10 procent toegenomen.
En nu ligt er het rapport van de commissie ‘Verantwoord verder met nanotechnologie’. Belangrijke uitkomst van het rapport is dat de houding van de Nederlander genuanceerd is over de positieve en negatieve mogelijkheden van nanotechnologie.
De deelnemers zijn enthousiast over toepassingen die bijdragen aan een duurzame samenleving, maar wijzen ook op de potentiële schadelijkheid van nanodeeltjes voor het milieu.
Het kabinet zal binnenkort reageren op de bevindingen. Ik kan daar uiteraard niet op voorruit lopen.
Wat ik wel kan zeggen is dit: als staatssecretaris van milieu, zet ik mij in voor het behoud van een gezonde leefomgeving. Frisse lucht, schoon water en een gezonde bodem zijn daarvoor van levensbelang. Een welvarend land met een gezonde bevolking vormt de basis voor een innovatieve en nijvere samenleving. We omarmen nieuwe technieken. We juichen innovaties toe. En tegelijk zorgen we ervoor dat de risico’s verwaarloosbaar blijven. Ik onderstreep dus de titel van het rapport ‘Verantwoord verder met nanotechnologie’.
De commissie bedank ik voor de gedegen uitvoering van de opdracht, en het heldere eindrapport. U heeft uitstekend werk verricht.
En ik wil u allen, die bij projecten betrokken zijn geweest, bedanken voor uw zinvolle bijdrage daaraan.
Het kabinet gaat hiermee aan de slag.