Congres ‘De toekomst van wijkgericht politiewerk’

Toespraak | 15-12-2010

Dames en heren,

Het doet me deugd dat u nog met zovelen helemaal tot het eind bent gebleven. Dat duidt erop dat het een boeiend en leerzaam congres was.

En als het dat onverhoopt niet was - wat ik me nauwelijks kan voorstellen; zeker niet na de wervelende samenvatting die de dames van Theaterzaken zojuist hebben gegeven - dan bent u waarschijnlijk gebleven uit respect voor uw nieuwe ‘hoogste baas’: de Minister van Veiligheid & Justitie. Ook dat doet mij uiteraard deugd.

Maar het meest verheugende aan deze volle zaal vind ik dat je eigenlijk zelden in één oogopslag zo’n goed beeld krijgt van geslaagd kabinetsbeleid. Eind 2011 moet ons land 500 extra wijkagenten tellen. In 2008 ging de werving van start en op dit moment – één jaar voor de deadline - hebben we al 411 extra wijkagenten erbij! En een groot deel daarvan, zo heb ik begrepen, is vandaag bij wijze van uitzondering een keer niet op straat. Vandaag bent u hier om te discussiëren over de toekomst van uw vak, het wijkgerichte politiewerk!

En daar valt genoeg interessants over te vertellen, zoals ik uit het indrukwekkende en interessante programma kan opmaken. Zelf wil ik hier ook, samen met u, een blik in de toekomst werpen. Om maar meteen met de deur in huis te vallen: de vorming van één Nationale Politie, die – wat mij betreft - de komende tijd haar beslag zal krijgen. Wat zal die voor gevolgen hebben voor uw werk? Sommige mensen zijn bang dat die ingrijpende reorganisatie ten koste zal gaan van het wijkgericht politiewerk. Die mensen kan ik geruststellen. Ik durf zelfs te zeggen dat het tegendeel waar is: de politie komt in de nieuwe organisatie juist dichter bij de burger te staan:

• De Nationale Politie krijgt haar basis dichtbij de burger, in de wijk en in de gemeente. Als wijkagent onderhoudt u nauw contact met de burger. Voor een belangrijk deel door uw fysieke aanwezigheid op straat en in de wijk. Maar ook via initiatieven als Burgernet, dat landelijk zal worden uitgerold, en zogeheten ‘klantenpanels’ krijgt de politie een goed beeld van wat er in gemeenten en wijken speelt.
• Die contacten met de burger leveren u als wijkagent een schat aan informatie op over de veiligheid in uw buurt. Die info geeft u door aan de gemeente, in de vorm van de gebiedsscan. Een prachtig product – niet voor niets onderwerp van een workshop vandaag. De gebiedsscan stelt u in staat om de harde cijfers over de criminaliteit in de wijk en uw kennis van dat gebied bij elkaar te brengen. Hoe beter en vollediger de informatie die u aanlevert, des te beter kan de gemeente haar werk doen.
• Mede op basis van uw informatie, stelt de gemeente het Integraal Veiligheidsplan op. Dit plan, goedgekeurd door de gemeenteraad, wordt leidend voor het gemeentelijk veiligheidsbeleid. Aan de hand van het veiligheidsplan maakt de burgemeester in het driehoeksoverleg afspraken met het OM over de inzet en de prestaties van de politie in de gemeente.
• Door deze en andere maatregelen krijgt de burgemeester in de nieuwe organisatie ook de mogelijkheid om beter te sturen op de inzet en de prioriteiten van de politie - in de gemeente en in de wijken. Het is dus bepaald niet zo dat een Nationale Politie, zoals sommigen wel vrezen, zal leiden tot een ‘justitiële’ politie.

Dames en heren, ik zei het u al: het doet me bijzonder veel deugd dat we de uitbreiding met 500 extra ‘dienders’ op straat nu al bijna hebben gerealiseerd. Een mooie stimulans, zou ik zeggen, voor de politie om verder te werken aan het behalen van de eigen streefnormen:

• gemiddeld één wijkagent op 5000 inwoners  
• een wijkagent besteedt minimaal 80 procent van zijn of haar tijd aan wijkgerelateerd werk

Die eerste norm – één wijkagent op 5000 inwoners – zal door de uitbreiding met 500 extra wijkagenten eind volgend jaar al nagenoeg gerealiseerd zijn. Dat is uiteraard heel mooi, maar daarmee zijn we er nog niet. Nog steeds is het namelijk zo dat u als wijkagenten in de praktijk slechts 65 procent van uw tijd echt besteedt aan wijkgerelateerd werk.

Dat is niet uw schuld. Dat heeft onder meer te maken met roosterproblemen, die de leiding soms nopen u in te zetten voor noodhulp, toezicht en handhaving buiten uw eigen wijk. Maar het heeft ook te maken met het feit dat u relatief veel tijd kwijt bent aan administratieve rompslomp.

Samen met het korpsbeheerdersberaad ben ik van mening dat we echt naar die 80 procent toe moeten. Omdat ik de wijkgerichte aanpak zo ontzettend belangrijk vind - de basis van al het politiewerk.

Ik wil u daar graag bij helpen. Dat doe ik onder meer door de administratieve lasten te verminderen. Het is toch te gek voor woorden dat u, na het oppakken van twee dertienjarige winkeldiefjes, samen met een collega gemiddeld zo’n vier uur bezig bent om die zaak af te handelen! Al die tijd bent u niet op straat. Dat is aan de burger niet uit te leggen. Dat moet dan ook anders! Op dit moment werk ik, in nauwe samenwerking met politie en OM, aan een ‘Aanvalsplan’ tegen de bureaucratie, dat ik in januari naar de Tweede Kamer zal sturen. Zo heb ik de korpsbeheerders al gevraagd geen bonnenquota meer te hanteren. Ook gaan we snoeien in de wildgroei aan formulieren en protocollen. En we stimuleren projecten zoals Frontoffice-Backoffice, waarover u vandaag op dit congres al positieve geluiden hebt gehoord van uw collega’s in de politieregio Hollands Midden. Zo kan de backoffice de administratieve afhandeling van standaardzaken al voor 80 á 90 procent voorbereiden! Dat scheelt u straks een hoop tijd, die ten goede komt aan uw werk op straat, in de wijk. In januari verwacht ik over de definitieve resultaten van deze pilot te kunnen beschikken. Maar de voorlopige resultaten zien er al heel goed uit! 

Deze en andere maatregelen uit dat Aanvalsplan moeten leiden tot vermindering van de administratieve lasten voor u met 25 procent! Zo komt er méér tijd vrij voor uw vakmanschap en professionaliteit als wijkagent. Dat betekent onder meer dat u kunt gaan investeren in méér heterdaadkracht: snel reageren op incidenten, op meldingen van slachtoffers en/of getuigen, en vervolgens direct aanpakken en afhandelen. Dat bevordert de productiviteit en versterkt uw zichtbaarheid in de buurt. Bovendien is een snelle reactie ook goedkoper, omdat er geen - of aanzienlijk minder - tijd verloren gaat met zaken als coördinatie, overdracht en voortgangsbewaking. Ik weet dat over dit soort zaken binnen de politie nagedacht wordt en ondersteun dit van harte.  

Als wijkagent bent u bij uitstek het gezicht van de politie. Niet alleen voor de burger, maar ook voor veel bestuurders en politici. Uw werk wordt zeer gewaardeerd, maar er wordt ook veel van u verwacht:

U bent de ogen en oren van de wijk. U bent handhaver en een belangrijke informant in de opsporing. Maar u bent ook gesprekspartner, netwerkpartner voor veel partijen.

Al die verschillende rollen en taken moet u goed kunnen vervullen en de daarvoor vereiste professionele kwaliteit kunnen leveren. Daar moet u de ruimte voor krijgen. Die ruimte gaan wij voor u creëren! Meer ruimte voor uw vakmanschap impliceert echter ook een ander soort leiderschap: een leiding die erop vertrouwt dat de diender op straat de juiste keuzes maakt. Ook daar wordt de komende tijd aan gewerkt.

Dames en heren, de functie van de wijkagent heeft zich de afgelopen tien jaar sterk ontwikkeld. En blijft zich ook ontwikkelen - denk maar aan de doorontwikkeling van de gebiedsscan, waarover u vandaag het een en ander hebt kunnen horen. Ik kan u verzekeren: dit alles wordt gezien én gewaardeerd – zowel door de burger in de wijk, als door de politiek. De wijkagent is uitgegroeid tot ‘een sterk merk’! Voor een belangrijk deel is dat te danken aan een groep politiemensen met een duidelijke visie op de functie en taken van de wijkagent. Zij hebben die visie consequent uitgedragen en gezorgd dat deze inmiddels stevig is verankerd in het beleid. Maar dat beleid moet in de praktijk van alledag, in de wijken, wél concreet gestalte krijgen. En daarin slaagt u over het algemeen uitstekend!

Ik weet, u hebt een lange, informatieve dag achter de rug en u kijkt waarschijnlijk al verlangend uit naar de gelegenheid om informeel met elkaar een drankje te drinken. Toch wil ik u niet laten gaan voordat ik hier mijn bijzonder grote waardering heb uitgesproken voor het vele goede werk dat u in de wijken verricht. Met professionals als u in de wijk, prijst de burger zich rijk!