Nut en noodzaak: het afwegen van kosten en baten
De besluitvorming over de aanleg of uitbreiding van wegen, spoorlijnen of vaarwegen duurt vele jaren. Te lang, volgens velen. Het Rijk pakt met het programma Sneller & Beter de trage besluitvorming aan: door het beter te doen, versnelt het besluitvormingsproces. In het rapport Nut en noodzaak: het afwegen van kosten en baten beschrijft het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) dat een kosten-batenanalyse (KBA) niet alleen kan bijdragen aan versnelling, maar ook aan verbetering van de besluitvorming.
De KBA wordt niet zoals voorheen twee keer – in de verkenningsfase én in de planstudie –uitgevoerd, maar één keer aan het einde van de verkenningsfase als onderbouwing van het voorkeursalternatief. De onderzoekslast in de verkenning wordt kleiner door tussentijds op basis van globale informatie over kosten en baten de meest kansrijke oplossingsrichtingen (bij voorkeur maximaal drie) te selecteren. Tijdwinst wordt ook geboekt door alle onderzoeken (verkeer, geluid etc.) goed af te stemmen. Dit voorkomt dubbel werk.
Welke informatie nodig is om snel maar verantwoord een afweging te maken van nut en noodzaak, verschilt per project. De kosten-batenanalyse is flexibel. Al naar gelang de behoefte kan de diepgang variëren van een ‘sigarendoosberekening’ tot een uitgebreide analyse met veel projectspecifiek onderzoek. Door vroegtijdig belangrijke kostenveroorzakers, opbrengsten en onzekerheden op te sporen, kan een kosten-batenanalyse de kwaliteit van de besluitvorming verhogen. Door op deze manier besluiten toekomstvaster te maken, wordt vertraging later in het besluitvormingsproces voorkomen.