‘Kerstgroet aan de slachtoffers’
Toespraak door staatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie bij Telegraaf concert ‘Kerstgroet aan de slachtoffers’ in de St Bavo te Haarlem, 13 december 2010.
Dames en heren,
Dank voor de uitnodiging voor dit feestelijke kerstconcert waaraan ik graag gevolg heb gegeven. Ik zag dat er voor vanmiddag heel veel zang en muziek op het programma staat, dus u zult het vast niet erg vinden als ik me hier beperk tot een kort toespraakje.
Laat ik allereerst mijn waardering uitspreken voor de actie van De Telegraaf “Kerstgroet aan de slachtoffers”. Een hartverwarmend initiatief, dat mijn volle instemming geniet. De krant biedt iedereen de gelegenheid om betrokkenheid te tonen met slachtoffers en nabestaanden, die zich daardoor ongetwijfeld getroost en gesteund zullen voelen. Natuurlijk kan zo’n gebaar hun gemis en hun verdriet niet wegnemen, maar dit medeleven zal hun - zeker in deze bijzondere dagen rond Kerst en Nieuwjaar – goed doen. Ook is het zo dat de Telegraaf zaken onder de aandacht brengt van het grote publiek waar ieder van ons in het dagelijks leven mee te maken kan krijgen, of al heeft gekregen. De kans dat je in ons land met criminaliteit in aanraking komt is bepaald niet denkbeeldig!
Deze aandacht vanuit de maatschappij is meer dan een hart onder de riem voor de slachtoffers. Ik beschouw het ook als een stimulans voor het beleid dat het kabinet op dit terrein gaat voortzetten en verdiepen.
Een strafrechtketen die zich vooral richt op verdachten en daders, dreigt de slachtoffers uit het oog te verliezen. Dat is ongewenst, onrechtvaardig en onacceptabel.
Slachtoffers moeten zich in een strafproces kunnen herkennen. Ze verdienen het om serieus genomen te worden, ze verdienen belangstelling, begrip en respect. Het is hoog tijd om de balans in dat opzicht meer in evenwicht te brengen en andere accenten te leggen.
Daarvoor zorgt onder meer de Wet versterking positie slachtoffers die 1 januari van kracht wordt. Slachtoffers of nabestaanden kunnen straks – desgewenst – van meet af aan geïnformeerd worden over het verloop van ‘hun’ strafzaak. Ze krijgen begeleiding bij de zitting en ze worden gewaarschuwd als de verdachte vrijkomt of met verlof gaat.
Een tweede wijziging: als ze - bij gewelds- of zedenzaken - recht hebben op een schadevergoeding en de veroordeelde betaalt niet bijtijds, dan schiet de overheid het schadebedrag aan hun voor. Ze hoeven dan niet eindeloos op hun geld te wachten.
Een derde onderdeel van deze wet is de correcte bejegening door de medewerkers van de betrokken diensten. Slachtoffers dienen behoorlijk tegemoet getreden te worden. Respect voor slachtoffers én hun rechten. Het slachtofferloket is een van de voorbeelden om hier effectief inhoud aan te geven.
Er komt meer aan. Zo vinden we dat de politie al vroegtijdig bij verdachten van een ernstig misdrijf, beslag moet kunnen leggen op geld en goederen. Daaruit kan dan, als de dader onherroepelijk veroordeeld is, de schade van de slachtoffers worden vergoed. Al meteen aan het begin van deze kabinetsperiode willen we dat wettelijk aanpakken.
Er gaat ook iets veranderen in de rechtspositie van diegenen die zich, in hun eigen huis of bedrijf, verdedigen tegen een inbreker of een overvaller. In principe moet je dan niet het risico lopen zelf als dader te worden gearresteerd, terwijl je feitelijk slachtoffer bent of je tenminste voelt. Zoiets ervaar je als buitengewoon onrechtvaardig. Daarom komt er per 1 januari (uiterlijk 1 februari) aanstaande een aanwijzing voor politie en justitie. Die bevat de instructie dat iemand die uit noodweer geweld gebruikt als regel niet wordt aangehouden, in verzekering gesteld of in voorlopige hechtenis genomen. Dat schept duidelijkheid voor degene die zich verweert tegen onmiddellijk dreigend gevaar. In beginsel geen arrestatie. Zo iemand verdient eerder een pluim dan een politiecel.
Dames en heren,
Een groot aantal mensen – in de samenleving en in de politiek - vindt dat het strafrecht te weinig rekening houdt met de slachtoffers. Ik deel die opvatting, het is een van mijn drijfveren om politiek actief te worden. Ik wil een strafrechtspleging die – meer dan nu - slachtoffers erkent als slachtoffers, die hun schade compenseert, die hen in staat stelt hun rechten te realiseren en die hen daarbij helpt. Slachtoffers hebben niet gevraagd om het leed dat hen is aangedaan. Ze verdienen aandacht en daadwerkelijke steun. Niet alleen in deze week van het slachtoffer, maar elke dag.