Toespraak van deltacommissaris Wim Kuijken, bij het sluiten van de dijk in Harlingen

Toespraak | 24-08-2010

Mevrouw de Gedeputeerde, mijnheer de Burgemeester, mijnheer de Dijkgraaf, geachte aanwezigen,

Vandaag is een bijzondere dag. Het sluiten van de keermuur hier in Harlingen vormt het nagekomen sluitstuk van het Deltaplan. Het Deltaplan, dat zijn de deltawerken en de zeedijkverhogingen tot deltahoogte, is een gigantisch project geweest na de stormvloed van 1953, dat gedurende een periode van tientallen jaren is voltooid. Dit laatste stukje heeft een speciale geschiedenis.

Hoewel velen van u zich dat nauwelijks zullen kunnen voorstellen, was in het oorspronkelijke plan ook voorzien in het inpolderen van de gehele Waddenzee. Een gladde Nederlandse kustlijn zou de zee buiten moeten houden. Het programma van de 1e deltacommissie was reactief. In 1953 beleefde Nederland een geweldige ramp en nam de overheid voortvarend haar verantwoordelijkheid. Koste wat het kost moest de veiligheid gegarandeerd worden. Eerder in 1916 gebeurde dat ook en het leidde tot de Afsluitdijk in 1932.

Uiteindelijk bleek de inpoldering van de Waddenzee niet nodig, waardoor we nu nog kunnen genieten van dit fantastische natuurgebied. Wel moest daardoor de dijk bij Harlingen alsnog als primaire kering op deltahoogte worden gebracht. 

Dat is nu gedaan, mede door uw inspanning. Er was begin jaren '90 een bestuurlijke actiegroep Basalth voor nodig. Het werk heeft voor velen hier overlast veroorzaakt, dat weet ik. Maar het resultaat, dat een groot belang wordt beschermd (leven en economie), telt!

Dames en heren, ik sta voor u als de 1e regeringscommissaris voor het Deltaprogramma. We bereiden samen de Deltawerken van de toekomst voor. Enkele jaren terug is door de Commissie Veerman, de 2e deltacommissie,  geadviseerd dat er een nieuwe grote inspanning noodzakelijk is om Nederland veilig te houden in de komende eeuw.

De nieuwe veiligheidsopgave komt niet voort uit een ramp. Nee, wij werken nu in het Deltaprogramma samen om een eventuele ramp vóór te zijn. Klimaatverandering, temperatuur- en zeespiegelstijging en bodemdaling, maar ook de kans op meer nattere én drogere perioden in de toekomst, maken dat handelen nu noodzakelijk is. We hebben inmiddels ook meer te beschermen dan 50 jaar geleden (meer mensen, meer goederen).

Als we niets doen lopen we risico's, ook economisch. Ik ga er dan ook vanuit dat de Deltawet waarin de voorwaarden worden geregeld om een volgende ramp vóór te zijn, spoedig door de Tweede Kamer in behandeling zal worden genomen.

Juist omdat we dit keer voor de ramp uit willen werken is er wat tijd om te zoeken naar oplossingen die ruimte bieden om ook andere vraagstukken aan veiligheid te koppelen. Vraagstukken die te maken hebben met bijvoorbeeld onze ruimtelijke inrichting, natuur en recreatie en economische ontwikkeling. Door deze vraagstukken in samenhang met onze veiligheid op te pakken en meer gebiedsgericht te werken, kunnen we werken aan een Nederland dat niet alleen veilig is, maar ook mooi en aantrekkelijk. Het is ingewikkelder, en dus moet het tempo erin blijven. Daar zal ik, als deltacommissaris, voor proberen te zorgen.

We werken zoveel mogelijk met flexibele en adaptieve maatregelen maar we bereiden de komende 3 jaar ook grotere maatregelen voor als het nodig blijkt de komende decennia. En we doen dit samen. Het Deltaprogramma is een nationaal programma waarin de rijksoverheid, de provincies, gemeenten, waterschappen, bedrijven en maatschappelijke organisaties nauw samen werken. Het is een programma van ons allemaal en voor ons allemaal.

Ik feliciteer u met het voltooien van het laatste - nagekomen - stuk van het Deltaplan, deze mooie keermuur in Harlingen. Een historisch moment én een brug naar de toekomst. Juist daarom ben ik vereerd dat ik, als deltacommissaris, vandaag deze handeling in uw aller bijzijn mag verrichten om zo, ook symbolisch, de Deltawerken van het verleden, met het Deltaprogramma, de deltawerken van de toekomst, te verbinden. Het 1e Deltaprogramma met plannen voor onze huidige en toekomstige veiligheid en onze toekomstige zoetwatervoorziening, gaat op Prinsjesdag naar de Tweede Kamer. Met politieke moed om beslissingen te nemen en leiderschap om de beslissingen voor te bereiden en uit te voeren, zorgen we dat Nederland veilig en aantrekkelijk is en zal blijven, nu en in de toekomst.

De Keermuur Harlingen is nu 'gebruiksklaar'. Harlingen en omstreken zijn daarmee bestand tegen zeer hoge waterstanden, de veiligheid is op orde. Straks zal ik de bijbehorende handeling verrichten.

Dank u wel.