Procesbegeleiding in participatietrajecten
De essentie van besturen is samenwerking tussen verschillende partners om ingewikkelde maatschappelijke problemen op te lossen. In die opvatting is het helemaal niet vanzelfsprekend dat één van die partijen, de gemeente, altijd tevens de rol zou moeten vervullen van procesbegeleider en –regisseur. Eigenlijk kunnen alle participatieprocessen waarbij verschillende belangen en gezichtspunten samenkomen, worden beschreven als pogingen om vertrouwen te wekken, bruggen te slaan en open te staan voor de inbreng van anderen. Dit kan alleen lukken als het professioneel wordt aangepakt. Ook als bestuurders of ambtenaren ervoor kiezen het zelf te doen, lukt het alleen als zij zich ervan bewust zijn dat zij zich niet teveel moeten vereenzelvigen met een standpunt om profijt te kunnen hebben van burgerparticipatie. Ook als zij zich hiervan weten los te maken, hebben zij onwillekeurig een achterstand bij het wekken van vertrouwen zolang zij door burgers worden vereenzelvigd met de gemeentelijke opvattingen en voorstellen.
Daarom is het in een groot aantal situaties waarin verschillende partijen gezamenlijk tot een resultaat moeten komen aan te bevelen om daadwerkelijk gebruik te maken van de diensten van een buitenstaander. Uit de Amerikaanse stad Portland kennen we onafhankelijke organisaties die gezamenlijke participatieprocessen ontwerpen en begeleiden. Zo kwamen we aan de mediator Aik Kramer die heeft gepubliceerd over Portland. De figuur van de intermediair ligt voor de hand als er in feite sprake is van horizontale samenwerkingsrelaties. De meerwaarde van het rapport dat Aik Kramer in opdracht van Binnenlandse Zaken heeft opgesteld, is dat de verschillende rollen en professionele kwaliteiten van een dergelijke intermediaire functie uit elkaar worden gelegd.