Terugval bouwproductie niet verrassend, afname bouwvergunningen punt van zorg

Nieuwsbericht | 14-06-2010 | 12:00

De terugval was het sterkst bij de woningcorporaties: daar zijn zowel de productie als de aantallen verleende vergunningen met ongeveer 50% afgenomen.

Onderstaande grafiek laat zien dat zowel de bouwproductie als de aantallen vergunningen in het eerste kwartaal van 2010 lager liggen dan in de hetzelfde kwartaal van voorgaande jaren.

Mogelijke verklaringen voor de lage productiecijfers

Vraaguitval

Twijfel- en uitstelgedrag door de economische crisis, stringentere eisen rondom het verkrijgen van een hypotheek, onzekerheid rondom de hypotheekrente-aftrek en overdrachtsbelasting. Al deze factoren kunnen een dempend effect hebben op de vraag naar (nieuwbouw)woningen en daarmee op de bouwproductie.

Leeglopen bestaande orderportefeuille

Een mogelijke andere verklaring heeft te maken met het versneld afbouwen van onder handen zijnde projecten. Als de actuele vraag naar nieuwbouwwoningen terugloopt kunnen bouwers zich hierop richten. Tijdelijk kan dit leiden tot een toename van het aantal gereedgemelde woningen. Inmiddels is de rek daar echter uit. Hierdoor is de daling van het aantal gereedgemelde woningen scherper dan verwacht. Het Economisch Instituut voor de Bouwnjjverheid (EIB) heeft becijferd dat de omvang van de orderportefeuille sinds maart 2008 met 35% is gekrompen. Wel is het niveau van de orderportefeuilles sinds 5 maanden gestabiliseerd.

Administratieve vertekening

Daarnaast is het lage aantal gereedmeldingen over het eerste kwartaal van 2010 voor een deel waarschijnlijk het gevolg van een administratieve vertekening. Dit houdt wellicht verband met het aflopen van de Woningbouwafspraken 2005-2009, aan het einde van 2009. Het aflopen van deze afspraken kan voor een aantal gemeenten een extra prikkel zijn geweest om gereedmeldingen in 2009 meer dan in voorgaande jaren op tijd aan het CBS door te geven. Dat zal ten koste kunnen gaan van het aantal gereedmeldingen over het eerste kwartaal van 2010.

Kouder dan gemiddelde winter

De winter van 2009 op 2010 was de koudste sinds 1996. In het eerste kwartaal van 1996 werd slechts 11,9% van de jaarproductie gerealiseerd, tegen gemiddeld 15,1% in de jaren zonder koude winter tussen 1995 en 2010. Het is goed mogelijk dat 2010 een soortgelijke afwijking naar beneden laat zien. In dat geval volgt er een inhaalslag verderop in het jaar. Het aantal productieve uren was 2010 per saldo echter vergelijkbaar met voorgaande jaren. Dus hierop afgaand heeft het koude weer waarschijnlijk niet substantieel bijgedragen aan het lage aantal gereedmeldingen in het eerste kwartaal van 2010. (Bron: CBS, Statline "Productieve uren in de bouw").

Achtergrond daling aantal vergunningen

De afname van het aantal bouwvergunningen is reden tot zorg.. De gemiddelde tijd tussen de aanvraag van een bouwvergunning en de oplevering van een woning is ongeveer 1,5 jaar. Het is daarmee een goede graadmeter voor de toekomstige productie. Aangezien ook het aantal bouwvergunningen flink is gedaald kan dat negatieve consequenties hebben voor de nieuwbouwproductie in 2011 en 2012.

De corporaties hebben relatief de grootste veer moeten laten, maar ook de afname bij de marktsector is aanzienlijk. De productie van andere particuliere bouwers is relatief nog het meest op peil gebleven.

Bouwuitval sterkst bij corporaties

De terugval van de productie door woningcorporaties is ongeveer 50%. De afname heeft waarschijnlijk te maken met het afblazen van gemengde (huur en koop) projecten, door het niet halen van de 70% verkoopgrens van het koopwoningendeel van het project. Daardoor komen de huurwoningen ook niet tot stand. De terugval is een tegenvaller, omdat de productie van corporaties wordt gezien als een stabiele factor in de totale nieuwbouw.

Opvallend is dat ook het aantal bouwvergunningen voor corporaties meer dan gehalveerd is. De afname bij de bouwers voor de markt is hier relatief geringer.

Prognose voor 2010

Jaarlijks brengt TNO de Bouwprognose uit. In deze prognose wordt rekening gehouden met verschillende scenario’s, die onder andere uitgaan van verschillen in de economische groei. Het laag/ongecoördineerde scenario gaat ervan uit dat de productie over heel 2010 op 59.000 woningen uitkomt; het hoog/gecoördineerd scenario schat de productie in op 62.000. Dat is overigens exclusief zo'n 7.000 woningen, die als productie anderszins aan de voorraad worden toegevoegd, bijvoorbeeld door de verbouwing van kantoren tot woningen.

Het EIB heeft op basis van de cijfers van het CBS over het eerste kwartaal de verwachting van het aantal opgeleverde woningen over 2010 naar beneden bijgesteld, van rond de 60.000 naar ongeveer 55.000 woningen.

Het aantal bouwvergunningen zal in 2010 rond de 54.000 uitkomen, met als uitgangspunt dat in het eerste kwartaal gemiddeld eenvijfde van het jaartotaal wordt afgegeven. Dat zijn er zo’n 11.000 minder dan het aantal waar in het ongecoördineerde/lage scenario van de Bouwprognoses rekening mee gehouden werd. Het meest zorgwekkende hierbij is dat deze daling vooral voor rekening komt van de huursector. Dit terwijl er in de TNO Bouwprognoses nog vanuit was gegaan dat de activiteiten van deze sector juist relatief stabiel zouden blijven.

Slag om de arm

Gemiddeld levert het eerste kwartaal slechts een kleine bijdrage aan het jaartotaal. Daarom -en vanwege de mogelijke administratieve vertekening van de cijfers- kan op basis van het eerste kwartaal van 2010 nog geen nauwkeurige inschatting van het uiteindelijke jaartotaal over 2010 worden gemaakt.

• Bouwprognoses [onderzoek]
• CBS Statline [website]

Bron:

CBS
TNO
EIB