Beantwoording vragen Van Velzen over burgemeesters die oproepen kernwapens uit Nederland te verwijderen
Graag bied ik u hierbij, mede namens de minister van Defensie, de antwoorden aan op de schriftelijke vragen gesteld door het lid Van Velzen over burgemeesters die oproepen kernwapens uit Nederland te verwijderen. Deze vragen werden ingezonden op 20 december 2007 met kenmerk 2070807070.
De minister van Buitenlandse Zaken,
Drs.M.J.M. Verhagen
Antwoorden van de heer Verhagen, minister van Buitenlandse Zaken, mede namens de heer Van Middelkoop, minister van Defensie, op vragen van het lid Van Velzen over burgemeesters die oproepen kernwapens uit Nederland te verwijderen.
Vraag 1
Wat is uw reactie op de openbare brief van diverse burgemeesters (onder wie de burgemeester van de gemeente Uden, waaronder de vliegbasis Volkel valt) van Europese gemeenten waar kernwapens zijn opgeslagen in het kader van de NAVO nucleaire strategie waarin opgeroepen wordt om die kernwapens te verwijderen? 1) Bent u bereid gehoor te geven aan hun oproep, om ‘de laatste resten uit de Koude Oorlog op te ruimen, door de buitenlandse kernwapens op het grondgebied van niet-kernwapenstaten te verwijderen’?
Vraag 4
Is het waar dat de minister van Buitenlandse Zaken heeft verklaard dat kernwapens “acceptabel” zijn? 4) Deelt u mijn mening dat deze houding haaks staat op de oproep van een meerderheid van de VN-lidstaten, die elk jaar resoluties voor nucleaire ontwapening met overweldigende meerderheid aannemen in de Algemene Vergadering van de VN? 5)
Antwoord
De regering onderschrijft volledig het door de burgemeesters in hun artikel aangehaalde en in het Non-Proliferatie Verdrag (NPV) voorgeschreven doel te streven naar kernontwapening, alsmede naar een verdrag inzake algemene en volledige ontwapening onder strikte en effectieve internationale controle. Een grote meerderheid der NAVO-landen, waaronder kernwapenstaten, steunt resolutie L.30 van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, waarin hernieuwde vastbeslotenheid om uiteindelijk te komen tot de totale uitbanning van kernwapens tot uiting wordt gebracht. De resolutie moedigt verdere stappen in de richting van kernontwapening aan. Nederland is mede-indiener van resolutie.
Het doel van een veilige wereld waarin kernwapens niet langer benodigd zijn, kan niet direct worden bereikt. Het uitgangspunt van het NAVO-beleid, dat het Bondgenootschap nucleaire strijdkrachten in Europa zal handhaven op het minimumn iveau dat benodigd is voor de handhaving van vrede en stabiliteit, is in lijn daarmee. De regering bekijkt en evalueert, samen met de NAVO-partners, voortdurend de internationale veiligheidssituatie. Als resultaat daarvan zijn sinds het einde van de koude oorlog de nucleaire eenheden van de NAVO sterk gereduceerd.
Vraag 2
Is het waar dat de minister van Buitenlandse Zaken heeft verklaard dat kernwapens “wettig” zijn? 2) Zo ja, bent u bereid om de Kamer inzage te geven in de verdragen op basis waarvan in Nederland nucleaire wapens zijn gestationeerd? Zo neen, waarom niet? Op basis van welke wetten concludeert u dat de aanwezigheid van kernwapens in Nederland ‘wettig’ is?
Vraag 3
Deelt u de mening dat verklaring van minister van Buitenlandse Zaken dat kernwapens ‘wettig’ zijn haaks staat op de uitspraak van het Internationaal Hof waarin het bezit van of dreiging met het gebruik van kernwapens illegaal wordt verklaard? 3) Zo neen, waarom niet? Kunt u dit nader toelichten?
Vraag 6
Deelt u de mening van de heer Koenders 7) dat ‘de allereerste en zeer gematigde stap is om te weten wat er hier aan de hand is, waar de feiten liggen, omdat die ook nog steeds voor het parlement geheim zijn, maar dat vind ik onaanvaardbaar gezien de bekendheid met een aantal internationale documenten’? Zo ja, bent u bereid deze ‘gematigde’ stappen te nemen als het gaat om het informeren van de Kamer over kernwapens in Nederland? Welke stappen gaat u nemen en wanneer? Zo neen, waarom niet?
Vraag 7
Deelt u de mening van de heer Koenders 8) dat dit dus een ‘verandering van het NAVO-beleid ten aanzien van die transparantie’ over de kernwapentaak betekent, en ‘dat moet gewoon gebeuren en dat moet ook mogelijk zijn zo langzamerhand’? Zo ja, wanneer gaat u in NAVO verband voorstellen doen om het beleid ten aanzien van transparantie te veranderen?
Vraag 9
Deelt u de mening van de Koenders 10) ‘Ik ben er wel voor om die wapens, wat mij betreft in overleg met de Russen, hier weg te halen. Ga daar maar eens over praten. Waarin je duidelijk de inzet naar voren laat komen dat jij er wel vanaf wilt’? Zo ja, bent u bereid om u in te spannen om de nucleaire wapens uit Nederland te laten verwijderen? Zo neen, waarom niet?
Antwoord
Het nucleair beleid van de NAVO is geheel in overeenstemming met internationaal recht en het Handvest van de Verenigde Naties, en houdt ten volle rekening met de vereisten van internationaal recht dat van toepassing is voor het dreigen met of gebruik van kernwapens.
In zijn in het artikel aangehaalde uitspraak van 8 juli 1996 heeft het Internationale Hof van Justitie verklaard dat er in het internationaal recht geen alomvattend verbod is op dreiging met of gebruik van kernwapens.
Het voorlichtingsbeleid inzake de aanwezigheid van kernwapens op het grondgebied van Europese bondgenoten berust op een bondgenootschappelijke afspraak. Enige wijziging van dit beleid kan slechts tot stand komen in goed overleg tussen de betrokken bondgenoten. Dat geldt ook voor de al dan niet vertrouwelijke informatieverlening aan parlementen.
Om redenen van staatsbelang kan niet worden ingegaan op eventuele bilaterale of multilaterale overeenkomsten die verband houden met de kernwapentaak van Nederland in het kader van de bondgenootschappelijke verdediging. Over aantallen en locaties van in Europa aanwezige Amerikaanse kernwapens kunnen op grond van bondgenootschappelijke afspraken geen mededelingen worden gedaan.
Vraag 5
Deelt u de mening van de heer Koenders, ten tijde van zijn lidmaatschap van de Tweede-Kamerfractie van de PvdA ‘dat Nederland en andere Europese landen een verantwoordelijkheid hebben bij verdere ontwapeningsstappen’? 6) Zo ja, welke concrete stappen gaat u nemen als het gaat om nucleaire ontwapening in zijn algemeenheid en meer specifiek de aanwezigheid van kernwapens in Nederland?
Vraag 8
Deelt u de mening van de heer Koenders 9) dat ‘de militaire waarde van de tactische nucleaire wapens nihil is, ook voor de Amerikanen’? Zo neen, waarom niet? Wat is volgens u de militaire waarde van deze tactische nucleaire wapens?
Antwoord
De regering meent dat moet worden voortgegaan met het nemen van zinvolle stappen om het doel te streven naar volledige kernontwapening naderbij te brengen. In deze context wordt behalve naar de hogergenoemde VN-resolutie en naar de onderhandelingen in de Ontwapeningsconferentie in Genève verwezen naar het NAVO-7 initiatief. Bij dit initiatief van Nederland, samen met België en Noorwegen, (ten behoeve van de in 2005 gehouden Toetsingsconferentie van het NPV) hebben Litouwen, Polen, Spanje en Turkije zich inmiddels aangesloten. In het NAVO-7 papier worden een aantal concrete stappen in de richting van kernontwapening aanbevolen, zoals de onmiddellijke aanvang van onderhandelingen over een ‘Fissile Material Cut-off Treaty’, spoedige inwerkingtreding van het Alomvattende kernstopverdrag (CTBT) en instandhouding van een moratorium op kernproeven zolang dit verdrag nog niet in werking is getreden. In het document worden alle staten die over niet-strategische nucleaire wapens beschikken opgeroepen deze te betrekken in het algehele proces van kernwapenreductie en kernontwapening. Nederland heeft het initiatief genomen om ook voor de NPV Toestingsconferentie van 2010 met dezelfde groep landen te werken aan voorstellen voor kernwapenreductie en kernontwapening.
Samen met de NAVO-partners bekijkt en evalueert de regering voortdurend de internationale veiligheidssituatie. Het uitgangspunt van de NAVO is het Strategisch Concept, dat laatstelijk tijdens een ministeriële bijeenkomst van de Ministers van Defensie op 15 juni 2007 het kernwapenbeleid herbevestigd. In het Concept is vastgelegd dat het Bondgenootschap dient te beschikken over een combinatie van eenheden en capaciteiten, waaronder nucleaire, om collectieve verdediging te kunnen waarborgen. De fundamentele rol van de nucleaire eenheden van de NAVO is politiek van aard. Zij dienen om de vrede te bewaren en oorlog en intimidatie te voorkomen. Zij dragen fundamenteel bij aan de afschrikkingscapaciteit van de NAVO doordat zij de risico’s van agressie onberekenbaar en onacceptabel maken. Het concept onderstreept dat NAVO’s nucleaire strijdkrachten in Europa een essentieel onderdeel zijn van de politieke en militaire band tussen de Europese en Amerikaanse bondgenoten.
Vraag 10
Herinnert u zich dat de heer Koenders 11) in antwoord op de vraag ‘Zou dat een inzet zijn van een eventuele toekomstige coalitieregering waar de PvdA aan deelneemt’ antwoordde ‘Wat mij betreft wel ja. Het CDA is hier geen voorstander van dus het kan niet anders dan een inbreng van ons zijn’? Is de NAVO kernwapen-taak onderdeel van de coalitie onderhandelingen geweest? Bent u bereid de resultaten van de onderhandelingen hierover bekend te maken? Zo neen, waarom niet?
Antwoord
Het internationale veiligheidsbeleid is onderdeel geweest van de coalitiebesprekingen,. Over de coalitiebesprekingen is de Kamer eerder ingelicht.
-----------------------------------------------
1) Reformatorisch Dagblad, 7 december 2007 http://www.refdag.nl/artikel/1325533/Kernbommen+VS+het+land+uit.ht ml
2) Uiteindelijk streven we allemaal naar een wereld zonder kernwapens. Maar vooralsnog zijn ze wettig en geaccepteerd. Zodoende kan ik de burgemeesters niet tegemoet komen.” Reformatorisch Dagblad, 7 december 2007 http://www.refdag.nl/artikel/1325579/NAVO+houdt+vast+aan+kernwapens.html
3) LEGALITY OF THE THREAT OR USE OF NUCLEAR WEAPONS
Advisory Opinion of 8 July 1996
http://www.icj-cij.org/docket/index.php?p1=3 &p2=4&code=unan&case=95&k=e1
4) zie noot 2
5) Waaronder de volgende: A/C.1/62/L.21 (GA 62/32); A/C.1/62/L.23 (GA 62/51); A/C.1/62/L.30 (GA 62/37)
6) “Interview met heer Koenders p 109, Nucleaire Ontwapening – nog steeds bittere noodzaak Karel Koster NVMP 2006 isbn-10: 90-75307-03-9
7) zie noot 6
8) zie noot 6
9) zie noot 6
10) zie noot 6
11) zie noot 6