Hirsch Ballin wil actieve rol bestuursrechter bevorderen
Minister Hirsch Ballin bereidt een wetsvoorstel voor dat een actievere rol voor de bestuursrechter beoogt. Dit blijkt uit een brief die de minister vandaag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd en waarin maatregelen staan om bestuursrechtelijke procedures te versnellen.
Bestuursrechters handelen geschillen af tussen burgers en overheden. Daarbij kan het bijvoorbeeld gaan om bezwaarprocedures van burgers tegen vergunningen die door overheden zijn verstrekt. Als bestuursrechters vroeg in zo?n procedure met betrokken partijen de stand van zaken doorspreken, vinden zij vaker een definitieve oplossing voor het geschil. Dit komt naar voren uit proefprojecten bij enkele rechtbanken. De inzet was hierbij om binnen drie maanden contact te hebben met de indiener van het beroepschrift. Een regiezitting is daar geschikt voor, maar daar maken bestuursrechters weinig gebruik van. Daarom wil minister Hirsch Ballin die werkwijze een meer verplichtend karakter geven.
In de huidige aanpak van de bestuursrechter wordt niet of nauwelijks vooronderzoek gedaan. Nadeel daarvan is dat als op zitting blijkt dat er gaten zitten, in bijvoorbeeld de bewijsvoering door de overheid, de rechter niets anders kan doen dan de zaak aanhouden voor nader onderzoek of het besluit vernietigen. Gevolg is dat er meer tijd nodig is om de zaak af te wikkelen.
Met vroegtijdige regiezittingen kan de rechter de afwikkeling van veel bestuursrechtelijke zaken versnellen. Op een regiezitting kunnen rechters de geschilpunten inventariseren, zodat duidelijk wordt hoe groot het juridische probleem is, en hoe de bewijslast moet worden verdeeld. Partijen weten dan waar ze aan toe zijn en wat op tafel moet komen om de rechter in staat te stellen de kwestie snel en definitief op te lossen.
Het wetsvoorstel geeft bestuursrechters ook meer ruimte voor belangenafweging. De rechter krijgt meer mogelijkheden om geschillen te be?indigen door het treffen van een voorziening. Als bijvoorbeeld de aanleg van een weg slechts een kleine groep omwonenden treft, kan de bestuursrechter het publieke belang zwaarder laten wegen dan het private belang van de omwonenden, ondanks onvolkomenheden in het overheidsbesluit. Ter compensatie kan de rechter de overheid dan opdracht geven om geluidswerende maatregelen te treffen, of om een schadevergoeding toe te kennen.
Tot slot wil de minister de mogelijkheden tot proceskostenveroordeling verruimen. Een boete moet voorkomen dat burgers al te gemakkelijk beroep instellen of voortzetten zonder een gedegen afweging te maken. Op dit moment kan een veroordeling in de kosten alleen als iemand duidelijk misbruik heeft gemaakt van het procesrecht.