Kamerbrief inzake een verzoek om informatie over het verloop van de recente verkiezingen in Nigeria
Zeer geachte Voorzitter,
Graag bied ik u hierbij de reactie aan op uw verzoek van 26 april 2007 met kenmerk 07-BuZa-B-024. In uw brief verzocht u om informatie over het verloop van de recente verkiezingen in Nigeria. U verzocht hierbij in het bijzonder in te gaan op de beschuldigingen van de oppositie en van verkiezingswaarnemers over fraude. Ook verzocht u aan te geven welke politieke conclusies Nederland en de EU hieraan verbinden.
Op 14 april vonden in Nigeria verkiezingen op deelstaatniveau plaats voor de verkiezing van 36 deelstaatgouverneurs en deelstaatparlementen, op 21 april gevolgd door presidents- en parlementsverkiezingen op federaal niveau.
Aan deze verkiezingen werd door de internationale gemeenschap veel belang gehecht vanwege de voorbeeldwerking die er, bij een goed verloop, van zou kunnen uitgaan voor de gehele regio. Daarnaast was het voor Nigeria de eerste keer dat een gekozen president via verkiezingen de macht zou overdragen aan een opvolger.
De voorbereiding van de verkiezingen
Een voorstel voor grondwetswijziging waarmee een derde ambtstermijnwetsvoorstel voor president Obasanjo mogelijk zou worden werd in 2006 verworpen door het Nigeriaanse parlement, dat daarmee een zekere onafhankelijkheid toonde. De presidentskandidaat voor de regeringspartij PDP was deelstaatgouverneur Umaru Yar’Adua. Tegelijkertijd probeerde de regering één van de twee belangrijkste oppositiekandidaten, vice-president Atiku Abubakar, met beschuldigingen van fraude uit te sluiten van deelname aan de presidentsverkiezingen. Eerst op 16 april kreeg Abubakar, op basis van een uitspraak van het - in deze zaak onafhankelijk opererende - Hooggerechtshof, alsnog toestemming deel te nemen aan de verkiezingen van 21 april. Dit leidde tot de noodzaak op zeer korte termijn de stembiljetten aan te passen.
Het verloop van de verkiezingen op 14 en 21 april
Ten tijde van de verkiezingen waren diverse internationale waarnemersmissies aanwezig in Nigeria, waaronder een EU-waarnemersmissie onder leiding van Europarlementariër Max van den Berg. Al deze missies spraken een zeer kritisch oordeel uit over de verkiezingen. Dit werd bevestigd door de EU-ambassadeurs te Abuja, die ook zelf optraden als verkiezingswaarnemer.
In een verklaring van 16 april spreekt de EU-waarnemersmissie haar ernstige zorg uit over het verloop van de verkiezingen op 14 april en signaleert zij ernstige ongeregeldheden als het niet of te laat opengaan van stembureaus, gebrek aan stembiljetten en onregelmatigheden bij het tellen. In een aantal staten was op de verkiezingsdag sprake van geweld. Deze verklaring werd onderschreven door de EU-ambassadeurs te Abuja.
In een verklaring van 23 april stelt de EU-waarnemersmissie dat de verkiezingen niet hebben voldaan aan internationale en regionale standaarden. Zo signaleert de missie een gebrekkige organisatie door de Nigeriaanse kiescommissie (INEC) en wijdverbreide onregelmatigheden op de verkiezingsdagen zelf. De missie is van mening dat “these elections have not lived up to the hopes and expectations of the Nigerian people and the process cannot be considered to have been credible”.
Fraude, zowel bij het stemmen zelf als bij de telling, intimidatie en geweldpleging blijken nog altijd diep geworteld in de Nigeriaanse politieke cultuur. De verkiezingen van dit jaar zijn in dit opzicht zeker niet beter verlopen dan de verkiezingen van 2003.
In totaal vielen in de verkiezingsperiode ca. 200 doden.
Uitkomst van de verkiezingen
Zoals verwacht werd regeringskandidaat Umaru Yar’Adua door de Nigeriaanse kiescommissie uitgeroepen tot winnaar van de presidentsverkiezingen. Volgens officiële maar omstreden cijfers kreeg hij ruim 70% van de stemmen.
In 28 van de 36 deelstaten werd een gouverneur gekozen van de presidentiële PDP. In een aantal deelstaten zijn inmiddels (deelstaat-) verkiezingen overgedaan. Merkbare verbeteringen in het proces werden daarbij niet geconstateerd.
Protesten van de oppositie
De oppositie en ontevreden kiezers hebben geprotesteerd tegen de uitslagen van de verkiezingen, zowel op deelstaat- als op federaal niveau. Van grootschalig georganiseerd protest is echter geen sprake, zowel vanwege de verdeeldheid van de oppositie als vanwege de angst van de bevolking voor verder geweld.
De Nigeriaanse kieswet voorziet in mogelijkheden om verkiezingsuitslagen langs juridische weg aan te vechten. Vooraanstaande oppositieleiders als Atiku Abubakar en Muhammadu Buhari hebben aangegeven hiervan gebruik te willen maken met betrekking tot de presidentsverkiezingen. In de deelstaten bestaat de mogelijkheid protest aan te tekenen bij speciale “verkiezingstribunalen”.
Conclusies van Nederland en de EU
Nederland onderschrijft het oordeel van de EU-waarnemersmissie dat de verkiezingen van april in Nigeria niet hebben voldaan aan internationale en regionale standaarden en betreurt het dat Nigeria, als belangrijk regionaal speler, de kans gemist heeft een voorbeeld te stellen op het gebied van vrije en eerlijke verkiezingen.
De verkiezingen zijn herhaaldelijk onderwerp geweest van overleg in EU-verband, zowel te Abuja als in Brussel. Daarbij is goede nota genomen van de kritische verklaringen van nationale en internationale verkiezingswaarnemers, in het bijzonder de EU waarnemersmissie.
In een verklaring van 30 april spreekt het EU-voorzitterschap zijn diepe zorg uit over de onregelmatigheden en het geweld waarmee de verkiezingen op 14 en 21 april gepaard zijn gegaan. De EU roept alle betrokkenen op geschillen over de verkiezingsuitslagen uitsluitend via juridsiche uit de weg te ruimen. In deze verklaring bevestigt de EU zijn betrokkenheid bij Nigeria en zijn bereidheid de dialoog met het land voort te zetten ter versterking van de “wederzijdse inspanning” ten behoeve van goed bestuur en democratie.
Naar verwachting zal regeringskandidaat Umaru Yar’Adua op 29 mei als nieuwe president worden geïnaugureerd. Hij zal daarmee de nieuwe gesprekspartner zijn voor de internationale gemeenschap.
Ik acht verdere betrokkenheid van de internationale gemeenschap bij Nigeria van groot belang voor de bevordering van het moeilijke democratiseringsproces in het land. Daarmee wordt tevens recht gedaan aan de wens van tientallen miljoenen Nigerianen die een oplossing wensen voor de vele problemen van het land, zoals armoede, corruptie en geweld.
De EU zal de reeds vóór de verkiezingen met actieve deelname van de Nederlandse vertegenwoordiger te Abuja gevoerde politieke dialoog onder artikel 8 van het Verdrag van Cotonou ook na 29 mei voortzetten.
Daarbij zullen de Nigeriaanse leiders voortgaand gewezen worden op hun verantwoordelijkheden met betrekking tot democratie en goed bestuur, waaronder het respecteren van de wet- en regelgeving op het gebied van verkiezingen.
Daarnaast dient de EU zich in het bijzonder te richten op ondersteuning van actoren in Nigeria die zich op relatief positieve wijze hebben onderscheiden, zoals de “civil society” en delen van de rechterlijke macht en het parlement.
Teneinde zoveel mogelijk effect te kunnen bereiken neemt Nederland deel aan de dialoog in EU-verband. Ook in bilaterale contacten met Nigeria heeft Nederland zijn zorg en teleurstelling uitgesproken over de gang van zaken rond de verkiezingen en zal Nederland het belang blijven onderstrepen dat het hecht aan bevordering van goed bestuur en democratie.
Tenslotte teken ik aan dat de Nederlandse ambassade te Abuja in de aanloop tot de verkiezingen een zestal projecten heeft gefinancierd op het gebied van “voter education” en andere aan de verkiezingen gerelateerde thema’s. Daarmee was een bedrag gemoeid van € 159.000. Voor 2007 beschikt de ambassade over een bedrag van € 1 miljoen, bestemd voor het ondersteunen van activiteiten van maatschappelijke organisaties op het gebied van goed bestuur en democratisering.
De minister van Buitenlandse Zaken,
Drs. M.J.M. Vehagen