Kamerbrief inzake de Zesde Vergadering van Staten die Partij zijn bij het Statuut van het Internationaal Strafhof (New York, 30 november - 14 december 2007)
Hierbij doe ik u, conform de Goedkeuringswet voor het Statuut van Rome inzake het Internationaal Strafhof1, de voorlopige geannoteerde agenda toekomen van de Zesde Vergadering van de Staten die Partij zijn bij het Statuut van het Internationaal Strafhof (‘Assembly of States Parties, ASP’). De ASP heeft dit jaar plaats in New York, waar van 30 november tot en met 14 december een grote verscheidenheid aan onderwerpen aangaande het Internationaal Strafhof (ISH) de revue zal passeren.
Het ISH heeft dit jaar zijn 105e Statenpartij mogen verwelkomen nadat Japan per 1 oktober jl. volwaardig lid werd. De snelle groei van het aantal staten dat zich aansluit bij het Statuut van Rome stemt tot enige tevredenheid, maar er is nog geen sprake van universele dekking. Nederland blijft derhalve de universaliteit van het Statuut actief bevorderen, zowel bilateraal als tezamen met de overige landen van de Europese Unie.
Afgelopen jaar was voor het ISH een actief jaar. De Aanklager van het ISH opende een onderzoek in de Centraal Afrikaanse Republiek, waarmee het totaal aantal landen waarin onderzoek plaats heeft uitkomt op vier. De rechterlijke Kamer van Vooronderzoek bevestigde in het kader van het onderzoek in de Democratische Republiek Congo (DRC) de tenlastelegging van oorlogsmisdaden jegens Thomas Lubanga Dyilo, waarna de zaak naar de Kamer van Berechting werd verwezen. Voorts vaardigde het ISH in Sudan arrestatiebevelen uit tegen de onderminister voor Humanitaire Zaken, Ahmad Harun, en Janjaweed-militieleider Ali Kushayb. Ten slotte werd recentelijk Germain Katanga uit de DRC naar Nederland overgebracht en als arrestant voorgeleid op verdenking van oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid.
Ondanks vooruitgang op deze gebieden blijven er ook grote uitdagingen bestaan, met name betreffende de samenwerking die landen moeten bieden teneinde arrestatiebevelen van het ISH tot uitvoering te brengen. Dat speelt met name in Uganda en de Sudan, waar momenteel in totaal 6 arrestatiebevelen open staan. Nederland hecht grote waarde aan effectieve samenwerking met het ISH door lidstaten en bevordert dit actief.
De komende ASP zal een aantal besluiten nemen die belangrijk zijn voor het toekomstige functioneren van het Strafhof:
Wegens het vroegtijdig terugtreden van drie rechters zullen – vooruitlopend op de reguliere verkiezingen in 2009 – tussentijdse verkiezingen worden gehouden. De ASP heeft de keuze uit vijf kandidaten voor drie posities. Nederland heeft vanwege zijn positie als gastland van het Strafhof als beleidslijn dat geen openlijke mededelingen worden gedaan over de kandidaten waarop Nederland zijn stem uitbrengt. Belangrijke criteria zijn in ieder geval, naast de kwalificaties van de kandidaten voor deze gewichtige functies, de wens te komen tot een juiste gender balance en geografische spreiding.
De ASP zal ook een aanbeveling doen aan het college van rechters inzake de te benoemen nieuwe Griffier van het ISH. De huidige Griffier, de Fransman Bruno Cathala, legt na de beëindiging van zijn ambtstermijn per 1 juli 2008 zijn taken neer en heeft zich geen kandidaat gesteld voor herbenoeming.
Het ISH is momenteel, in afwachting van de bouw van definitieve huisvesting, gevestigd in een drietal tijdelijke onderkomens in Den Haag. Er ligt een pakket aan besluiten voor aan de ASP dat, indien aangenomen, ervoor zal zorgen dat nu zo snel mogelijk met de nieuwbouw een aanvang kan worden gemaakt. Het gaat hier in de eerste plaats over de internationale architectencompetitie, waarvan de planning is dat deze eind 2008 moet hebben geleid tot de selectie van een architect en een ontwerp. In de tweede plaats zal de ASP moeten besluiten over de totale omvang in vierkante meters en de kostprijs per meter van het nieuwe gebouwencomplex. Ten derde ligt een voorstel voor betreffende een besturingsmodel voor het nieuwbouwproject. De uitdaging is hierbij te komen tot een model waarin alle betrokken partijen – het ISH, de Statenpartijen en Nederland als gastland – zich adequaat bij de besluitvorming betrokken voelen. De afgelopen maanden is in Den Haag intensief diplomatiek voorwerk verricht, waardoor er nu een besturingsmodel aan de ASP kan worden voorgelegd dat wordt gesteund door het ISH, door Nederland, én door de in Den Haag vertegenwoordigde delegaties van lidstaten.
Het is van belang dat de komende ASP deze besluiten neemt, omdat uitstel van de nieuwbouw extra kosten met zich meebrengt voor alle Statenpartijen.
Een meer inhoudelijk en diepgaand onderwerp waar de komende ASP zich over zal buigen, is de in het Statuut op te nemen misdaad van agressie als een van de vier misdaden waarvoor het ISH competent is. Afgelopen jaar zijn reeds grote vorderingen gemaakt betreffende de toepasselijkheid van algemene beginselen van strafrecht. Ook de formulering van een eensluidende definitie van agressie is weer een stap dichterbij gekomen. De inzet van Nederland blijft het streven van afronding van de onderhandelingen over het misdrijf agressie vóór de Herzieningsconferentie. Gezien de complexiteit van de materie moet echter nu reeds worden ingezien dat dit wellicht te ambitieus is.
Het Statuut van Rome schrijft voor dat zeven jaar na het in werking treden van het Statuut een Herzieningsconferentie zal worden gehouden. De ASP zal moeten besluiten over de datum en de agenda van deze Herzieningsconferentie.
De minister van Buitenlandse Zaken,
Drs. M.J.M. Verhagen
1: Stb. 2001 343, 17 juli 2001.