PPS en de ambitie van Rijkswaterstaat
Doorgroeien tot dé toonaangevende, publieksgerichte en duurzame uitvoeringsorganisatie van de overheid. Dat is de ambitie van Rijkswaterstaat (hierna RWS) volgens ondernemingsplan Agenda 2012. Publiek Private Samenwerking (hierna PPS) kan prima bijdragen aan het realiseren van de vier pijlers onder deze doelstelling.
Toonaangevend opdrachtgever maakt gebruik van de kracht van de markt
In de PPS-contracten komen alle elementen van het toonaangevend opdrachtgeverschap samen:
- RWS geeft als professioneel opdrachtgever duidelijkheid aan de markt over de onderlinge taakverdeling en de gewenste prestaties. Tegelijkertijd houdt Rijkswaterstaat zelf de regie over de kerntaken. RWS koopt in op basis van een meerjarige programmering en functioneel specificeren. Op deze manier behouden marktpartijen vrijheden. In PPS-contracten wordt aan RWS gevraagd op al deze punten heel duidelijk te zijn. Daarmee stimuleren ze het interne veranderingsproces.
- Het stimuleren van marktpartijen om mee te doen in het vernieuwingsproces. De wens om de denkkracht van marktpartijen vroegtijdig te benutten. Het zijn uitgangspunten van PPS-contracten en de wijze waarop deze contracten worden aanbesteed. De projecten maken met PPS immers gebruik van de concurrentiegerichte dialoog. Hierbij worden marktpartijen uitgedaagd vroegtijdig mee te denken vanuit de dienstverlening waarop zij later afgerekend zullen worden. Net als voor het voorgaande punt, geldt ook hier dat het voor beide kanten nog een leerproces is. De eerste ervaringen zijn echter positief.
- Met de PPS-contracten pakt RWS door in de nieuwe werkwijze. Er wordt meer aan de markt overgelaten en er wordt functioneel gespecificeerd. Contracten worden gegund op basis van de ‘economisch meest voordelige inschrijving’-criteria (de zogenoemde EMVI-criteria). Het langjarige karakter van de samenwerking dwingt beide contractpartijen om na te denken over de levenscycluseffecten van hun beslissingen.
Publieksgericht netwerkmanagement en PPS
RWS heeft als publieksgerichte netwerkmanager de doelstelling om de wensen van de politiek en de gebruiker te vertalen in concrete prestaties voor die gebruiker. Belangrijke ambities daarbinnen zijn veiligheid, betrouwbare reistijden en bruikbare informatie.
PPS-contracten zijn bij uitstek geschikt om deze vertaalslag te maken. Op de geformuleerde prestaties wordt de markt vervolgens ook afgerekend. Zo kan een PPS-contract een marktpartij afrekenen op de beschikbaarheid van een weg tijdens de spits. Zeker op dit moment mag de doorstroming immers niet in gevaar komen.
De medaille heeft twee kanten. Niet alleen marktpartijen moeten meetbare prestaties leveren. RWS moet zelf ook meegaan in deze meer resultaatgerichte werkwijze.
Groeipad naar betrouwbare en efficiënte partner wordt versterkt door PPS-denken
RWS vult volgens Agenda 2012 als betrouwbare en efficiënte partner haar opdrachtgeverschap op professionele wijze in. Dat betekent concreet:
- Sturen op resultaten: leveren van producten binnen tijd, scope en geld.
- Corporate en veilig werken: werken als één RWS, werken conform de afspraken en de voorschriften.
- Transparant en betrouwbaar: RWS is transparant over de voortgang van de activiteiten en maakt kosten inzichtelijk over de gehele lifecycle.
- RWS is koploper in duurzaamheid: duurzaamheid wordt een belangrijk inkoopcriterium.
PPS ondersteunt het sturen op resultaatdirect door het maken van afspraken met marktpartijen over de levering van diensten tegen een vooraf vastgestelde vergoeding. Dit gebeurt onder andere binnen een Design, Build, Finance and Maintain-contract (DBFM-contract).
Er ontstaat ook een indirect effect. PPS-contracten zijn langjarige contracten. Bij het afsluiten hiervan moet er duidelijkheid bestaan over de verdeling van de risico’s. Die moeten daartoe natuurlijk eerst helder in beeld worden gebracht. RWS wordt hierdoor nog meer dan normaal gedwongen om kritisch te blijven op de informatie die zij heeft over haar eigen areaal, de risico’s die zij ziet en de effecten van beslissingen op lange termijn. Het zijn namelijk allemaal voorwaarden om een betrouwbare en efficiënte partner te kunnen zijn.
PPS prikkelt ook het corporate en veilig werken.In de eerste plaats doordat RWS bij het tot stand komen van deze geïntegreerde contracten ook als één RWS moet werken. De landelijke diensten en de regio’s moeten samen het programma van eisen schrijven. De muurtjes tussen aanleg en onderhoud moeten geslecht worden om te komen tot één budget voor de bekostiging van het project. Wanneer dit allemaal is gebeurd, ligt het werk aan het project grotendeels bij de markt. RWS krijgt hierdoor meer ruimte voor haar dienstverlening aan de burger. Bijvoorbeeld op het terrein van netwerkmanagement en veiligheidsmanagement. Bovendien kan RWS de bureaucratie verminderen en de slagkracht vergroten
RWS kan een zakelijk opdrachtgever worden door de inzet van PPS. Zij kan realistische beloften doen en deze nakomen in de richting van de omgeving. RWS heeft dan immers contractueel de beschikbaarheidsprestaties afgedwongen bij de markt. De organisatie kan zich vervolgens focussen op het actief sturen van de relatie met de omgeving. Onder andere door beter tegemoet te komen aan de informatiebehoefte van de omgeving door transparant en betrouwbaarte werken. De verbeterde interactie met de omgeving kan op zijn beurt weer worden vertaald in betere PPS-contracten. Zo kunnen de prestatie-eisen in afstemming met weggebruikers worden gedefinieerd. Het is op deze manier bijvoorbeeld mogelijk om duurzaamheidop te nemen als een van de EMVI-criteria.
Het is sowieso de vraag op PPS niet de meest duurzame contractvorm is. De integrale lifecycle-afweging met een ‘straf’ op niet-beschikbaarheid, geeft een prikkel om duurzame investeringen te doen. Denk aan duurzame verlichting. Die verbruikt immers minder energie, gaat langer mee en vereist minder vervanging. Daarmee wordt ook de beschikbaarheid bevorderd.
PPS biedt mensen kans om mee te groei
De vierde pijler van Agenda 2012 is dat de mensen bij RWS doorslaggevend zijn. De doelen die RWS hierbij stelt, zijn:
- Werven van de juiste mensen
- Juiste mensen op de juiste plek
- Boeien en groeien
Ook op dit gebied kan PPS een verschil maken. Het werk met een hoge toegevoegde waarde blijft behouden voor RWS. Andere werkzaamheden worden overgelaten aan de markt. RWS biedt daarmee een meer uitdagende werkomgeving voor haar medewerkers. Zij worden gestimuleerd om proactief te werken. Focus op de kerntaken noopt tot een kennisimpuls. Kennismanagement wordt eveneens steeds belangrijker binnen RWS: kennis en best practices moeten gedeeld worden tussen de talrijke projecten. De Rijksacademie voor Projectmanagement en de PPS Kennispool dragen hieraan bij.
Dit betekent niet dat RWS alles op het gebied van kennis zelf moet doen. Ook op dit terrein biedt PPS mogelijkheden. Soms kan kennis beter worden binnengehaald dan zelf worden opgebouwd. Kennissen gaan dan boven kennis.