Persconferentie na ministerraad van 16 april 2010

Minister-president Balkenende:

Goedemiddag. Vandaag hebben we bij de nodige zaken stilgestaan. Laten we beginnen met de afschuwelijke ontwikkelingen vorige week zaterdagochtend toen het Poolse regeringstoestel is neergestort in Rusland. Ik heb toen op die dag mijn medeleven overgebracht via de media. Ik heb mij collega Tusk een brief geschreven. Vicepremier Rouvoet heeft dat afgelopen dinsdag naar de Kamers gedaan.  

Vanavond is er een herdenkingsbijeenkomst hier in Den Haag in de katholieke kerk aan de Parkstraat waar vertegenwoordigers van de Poolse gemeenschap aanwezig zullen zijn. Uiteraard de Poolse ambassadeur. Ik zal daar bij zijn. En komende zondag ook met de Prins van Oranje naar Krakau te gaan om daar de begrafenis bij te wonen. 

Op deze plaats wil ik opnieuw zeggen dat we meeleven met de nabestaanden, met de Poolse bevolking, want als je beseft wat er zich heeft afgespeeld vorige week: een president die omkomt, 13 parlementariërs, ondervoorzitter van het parlement, de president van de centrale bank, de commandant van de strijdkrachten en vele anderen, dan is dat een vliegramp van ongekende omvang. Wij leven natuurlijk zeer mee met alle nabestaanden en betrokkenen en de Poolse bevolking. 

Verder een ander punt: gisteren heb ik een brief geschreven aan mijn college Wen Jiabao van China, want ik weet ook dat in het Westen van China sprake is geweest van een aardbeving. Vele honderden doden, veel daklozen. En het is natuurlijk ontzettend triest om te moeten vaststellen dat China nu binnen twee jaar opnieuw is geconfronteerd met dergelijk natuurgeweld. Dus om die reden heb ik ook ons medeleven overgebracht. 

Een derde punt dat ik zou willen noemen: ik heb vandaag nog gerefereerd aan de bijeenkomst die ik eerder deze week heb bijgewoond in Washington, de Nuclear Security Summit. Wat mij betreft een uitstekend initiatief van president Obama. Vorig jaar heeft Obama in Praag gezegd dat hij wilde werken aan een veiliger wereld. En we zien dus nu ook bepaalde resultaten. Hij heeft een START-overeenkomst nu gemaakt met Rusland, wat betekenisvol is. We hebben nu deze week die conferentie gehad en het werk gaat door. Een conferentie die in het teken stond van voorkomen dat nucleair materiaal in handen komt van terroristische organisaties, te zorgen dat je de wereld veiliger maakt. En ik moet zeggen dat de conferentie eigenlijk een aantal belangrijke bevindingen heeft. 

In de eerste plaats 48 regeringsleiders die bij elkaar waren en die ook zeiden: wij zien de ernst van deze situatie in. Wij willen meer gaan samenwerken op dit terrein. We willen concrete stappen daartoe zetten. En dat gebeurt in zo'n week al. 

U heeft het ook ongetwijfeld gehoord dat bijvoorbeeld hoog verrijkt uranium uit Chili daar weg zal worden gehaald. Datzelfde zal in Canada gebeuren. Maar ook de Oekraïne zal vergelijkbare stappen zetten. Dat ook weer omdat de contacten met Rusland en Amerika nu goed zijn. We zien dus ook concrete resultaten. 

Een ander belangrijk punt dat is van: het is belangrijk om best practices te delen, kennis met elkaar te delen. En ik heb bijvoorbeeld in dat kader ook nog eens nadrukkelijk gesproken over de nieuwe technologische mogelijkheden die er zijn. Ik heb in dat kader gewezen op het NFI dat eigenlijk wel een voorlopende rol heeft in de wereld op het terrein van het doen van onderzoek, het traceren van sporen van nucleair materiaal. En ik heb aangegeven hoe belangrijk het is om dat soort contacten te leggen, de praktijk van het NFI te leggen naast andere instellingen. 

Tegelijkertijd heb ik ook gewezen op het belang van het Internationaal Atoomenergieagentschap. Deze organisatie heeft juist ook tot taak om zich bezig te houden met deze ontwikkelingen en wat dat betreft kunnen we hele goede ontwikkelingen tot stand brengen wanneer dat soort kennis wordt gedeeld, wanneer best practices worden gevolgd, wanneer er beter wordt samengewerkt. 

En het sluitstuk van die verschillende elementen, dus het onderkennen van de problematiek, de wil om samen te werken, technologisch onderzoek, dat zul je ook moeten laten volgen door de juridische aspecten. Dat is nadrukkelijk aan de orde geweest in de conferentie. Er is gezegd van: wat hebben we nu aan juridisch instrumentarium. Wat voor conventies zijn er? En zijn die regelingen die nu bestaan toereikend? 

En op basis van die analyse - is de zaak toereikend - kun je ook gaan denken om te komen tot een institutionele voorziening: een tribunaal of een hof. En daar is uitgebreid over gesproken. Ideeën die naar voren zijn gebracht door diverse regeringsleiders: Sarkozy, Medvedev, Merkel, ikzelf. De volgende dag hebben ook de president van Argentinië en de president van Zwitserland erover gesproken. En u heeft ook inmiddels gehoord dat president Obama aan het eind van de bijeenkomst heeft gezegd dat dit idee - de juridische grondslag, plus het kijken naar de mogelijkheden van een institutionele voorziening zoals een tribunaal - dat dat door de sherpa’s - dat zijn degene, de ambtenaren die dat ondersteunen - nader zal worden verkend en zal eind van het jaar terugkomen. 

Al met al een goede top, een vruchtbare top, een zinvolle top. En het is zo dat er over twee jaar in ieder geval een bijeenkomst zal plaatsvinden op het niveau van regeringsleiders in Korea. Dat is een aanbod van president Lee. Mogelijk dat er voor die tijd ook nog andere bijeenkomsten zullen plaatsvinden, in ieder geval door de sherpa’s, maar misschien ook nog eerder van regeringsleiders. 

Een laatste punt wat ik hier nu zou willen noemen dat betreft de verhoudingen binnen het Koninkrijk. U allen heeft gezien deze week dat er intensief is gedebatteerd over de consensus Rijkswetten. Ik ben er zeer mee ingenomen dat deze week er belangrijke dingen zijn gebeurd in de Kamer, dat er oplossingen zijn gevonden, dat we kunnen werken aan de veranderingen binnen het Koninkrijk. Dat zal z’n beslag krijgen op 10 oktober van dit jaar. Daarvoor zal er nog sprake zijn van een rondetafelconferentie. Er zijn zeer belangrijke slagen gemaakt. 

Het is nu aan de Eerste Kamer om zich te buigen over de wetten, maar ik ben er mee ingenomen dat in het overleg tussen parlementariërs en de regering - ook mevrouw De Jong, de minister-president van de Antillen was deze week hier - dat in dat samenspel het is gelukt om in ieder geval belangrijke slagen te maken en dat is goed voor de onderlinge verhoudingen binnen het Koninkrijk. Dus dan zie je dat ondanks het feit dat een kabinet demissionair is dat toch ook belangrijke zaken gerealiseerd kunnen worden.