Onafhankelijk toezicht moet vertrouwen in notarissen, advocaten en gerechtsdeurwaarders waarborgen
Minister Hirsch Ballin van Justitie wil het toezicht op notarissen, advocaten en gerechtsdeurwaarders uitgebreider in de wet vastleggen. Volgens de minister moet het preventief toezicht vroegtijdig overtredingen voorkomen of aan het licht brengen. Het toezicht moet de kwaliteit en integriteit van deze beroepsbeoefenaren bewaken. Dat schrijft de minister vandaag in een brief aan de Tweede Kamer. Voorwaarde voor effectief toezicht is onder meer dat het aan een onafhankelijke toezichthouder is opgedragen én dat die toezichthouder beschikt over voldoende bevoegdheden, zoals een doorbreking van de geheimhoudingsplicht van notarissen en advocaten.
De minister schrijft in zijn brief dat het toezicht op advocaten, notarissen en gerechtsdeurwaarders nu nog te vaak afhankelijk is gemaakt van de indiening van een klacht over een gedraging. Ook is toezicht volgens de minister niet altijd volledig. Met name bij de advocatuur is de regeling hiervan onvoldoende transparant. De minister wil dat het toezicht in alle gevallen onafhankelijk wordt belegd en dat de toezichthouder over genoeg bevoegdheden beschikt om daadkrachtig te kunnen optreden. Juist vanwege de publieke taken van notarissen en gerechtsdeurwaarders en de eveneens bijzondere positie van advocaten in het Nederlandse rechtsbestel is het van belang dat met goed geregeld toezicht het vertrouwen, dat mensen in deze beroepsgroepen moeten kunnen hebben, wordt bevorderd. Elk incident met de overtreding van voorschriften door een individuele notaris, advocaat of gerechtsdeurwaarder, schaadt volgens de minister het vertrouwen in de gehele beroepsgroep.
Onafhankelijk preventief toezicht
Toezicht binnen de juridische beroepen moet een preventief en onafhankelijk karakter hebben, schrijft de minister. De toezichthouder moet een onafhankelijke positie krijgen en het toezicht dient los te staan van de tuchtrechtelijke procedures. Ook dient het toezicht een controle op de naleving van alle wettelijke voorschriften te zijn.
Voor het notariaat betekent dit dat het Bureau Financieel Toezicht ( BFT) niet alleen toezicht moet houden op naleving van financiële voorschriften, maar ook op naleving van niet- financiële voorschriften. Het toezicht moet niet meer geschieden door de instantie die ook verantwoordelijk is voor het tuchtrecht. De notaris kan zich ten opzichte van de toezichthouder niet beroepen op zijn geheimhoudingsplicht. Deze voorstellen zijn uitgewerkt in het wetsvoorstel Hammerstein.
Voor de advocatuur is het toezicht nu nog niet wettelijk vastgelegd. De minister wil dat er een wettelijke regeling komt en zal het advies dat de heer Docters van Leeuwen op korte termijn uitbrengt aan de Nederlandse Orde van Advocaten over het toezicht op de advocatuur daarbij betrekken. In elk geval moet het toezicht op de advocatuur volgens de minister worden opgedragen aan een onafhankelijk toezichthoudend orgaan binnen de Nederlandse Orde van Advocaten. Het toezicht moet ook worden losgekoppeld van het tuchtrecht en niet meer afhankelijk zijn van de indiening van een klacht over een advocaat. De minister kondigt in zijn brief bovendien aan dat ook advocaten zich tegenover de toezichthouder niet meer moeten kunnen beroepen op hun geheimhoudingsplicht.
Het financiële toezicht op de gerechtsdeurwaarders wordt nu al uitgevoerd door het Bureau Financieel Toezicht. De minister wil dat ook het niet-financiële toezicht op de gerechtsdeurwaarders door een toezichthouder die buiten de beroepsgroep staat, wettelijk wordt geregeld.
Toezicht en tuchtrecht
Om de integriteit en kwaliteit van notarissen, advocaten en gerechtsdeurwaarders te bewaken en bevorderen dient er volgens de minister wettelijk geregeld toezicht én tuchtrecht te zijn. Het toezicht zal vooral een preventief karakter moeten hebben en plaats moeten vinden zonder dat er al van een overtreding sprake is. Met goed toezicht kunnen overtredingen zo vroegtijdig mogelijk worden voorkomen of aan het licht worden gebracht.
De tuchtrechter is degene die klachten over notarissen, advocaten en gerechtsdeurwaarders blijft beoordelen en eventueel sanctioneren. Daarnaast stelt de minister voor om de toezichthouder sommige overtredingen zelfstandig af te laten doen door middel van een bestuurlijke boete of een last onder dwangsom. Ook kan de toezichthouder uiteraard een klacht indienen bij de tuchtrechter.
Procedure
De voorstellen voor wijziging van het toezicht op notarissen zijn inmiddels neergelegd in het wetsvoorstel Hammerstein, dat bij de Tweede Kamer ligt. Voordat een wetsvoorstel tot wijziging van de Advocatenwet wordt opgesteld, wil de minister voor een nadere uitwerking van het toezicht eerst het advies van Docters van Leeuwen afwachten.Voorts zullen de wijzigingen van de toezichtsregeling in de Gerechtsdeurwaarderswet worden voorbereid.