Women & Winners
Gelegenheid:Toespraak bij het in ontvangstnemen van de ‘ Prinsjesdagaward’ voor de meest vrouwvriendelijke politicus van 2007
Women on Top
Dames,
Wat een eer deze prijs! En een genoegen om nader met u, die mij voor eeuwig de bijnaam ‘de Robbie Williams van het Binnenhof’ bezorgden, vandaag te kunnen spreken over emancipatie in het algemeen en over de feminisering en internationale vrouwensolidariteit in het bijzonder. Toen ik in de jaren zeventig politicologie studeerde was het vak vrouwenstudies verplicht in het curriculum. Rechtstreeks getroffen door de tweede emancipatiegolf, werden we urenlang ondergedompeld in het gedachtegoed van Joke Smit en Hedy d’Ancona. “We have to free half of the human race, the women, so that they can help to free the other half”, dat soort citaten van Emmeline Pankhurst waren de mantra’s die wij leerden kregen. Overigens heb ik het vak gehaald.
In de jaren erna leek het oorverdovend stil aan het collectieve vrouwenfront. Emancipatie was meer een zaak van individuen: de strijd aan het thuisfront kwam centraal te staan. Over de verdeling van zorgtaken, en het schipperen met carrieres van tweeverdieners met kinderen. Niet minder belangrijk, maar persoonlijk ben ik blij dat er nu toch ook weer een geluid te beluisteren is op een macro-niveau. Van Women on Top, maar ook van Sunny Bergman en anderen. Door de stilte over de vrouwenzaak in het maatschappelijk debat werd door velen namelijk de conclusie getrokken dat de emancipatie wel voltooid is. En dat is allerminst het geval. Er zijn nog heel wat barrieres te slechten. Ik dan denk ik niet alleen aan de emancipatie van allochtone vrouwen, aan schrijnende thema’s als eerwraak en huiselijk geweld. Maar ook aan het aantal vrouwen in het onderwijs, in topposities en aan de kinderopvang. En de strijd tegen het deeltijdfeminisme: daar hebben jullie echt een punt te pakken. Vooral vrouwen werken nu in kleine deeltijdbanen; de gemiddelde werkweek van vrouwen is 25 uur, die van mannen 37 uur. 9 van de 10 werkende vrouwen met kinderen heeft een deeltijdbaan. 9 van de 10 mannen met kinderen een voltijdbaan. Vrouwen èn mannen hebben een inhaalslag te maken. Dat geldt in Nederland, maar dat geldt zeker voor het terrein waar ik actief ben: Ontwikkelingslanden.
Wereldwijd is armoede gefeminiseerd. Het zijn de vrouwen die het meest uitgesloten zijn van betaalde arbeid en eigendomsrechten. Elk jaar sterven een miljoen vrouwen in het kraambed als gevolg van gebrekkige zorg of onveilige abortus. In oorlogsgebieden worden geweld tegen vrouwen en verkrachting systematisch gebruikt als wapens. In de Congolese provincie Kivu is de laatste jaren eenderde van de vrouwen verkracht. Verkrachting is daar ingezet als oorlogswapen en is nu een epidemie. In Sudan, waar ik zondag naartoe ga, zijn in de afgelopen jaren tienduizenden vrouwen aangerand, mishandeld of verkracht en niet één persoon is daarvoor gestraft. Zo kan ik lang doorgaan. Dat zal ik niet doen, want ik wil vooral met jullie in gesprek treden. Niet over de schokkende feiten -want die kennen jullie- maar aan wat we eraan kunnen doen. Immers, emancipatie is vooral een kwestie van wil.
Ik moet daarbij wel zeggen dat ik het jammer vind dat het debat in Nederland over vaak wordt versmald tot gesprekken over de Nederlandse problematiek. Ik hoop daarom dat we vandaag een stap verder kunnen gaan en over twee zaken kunnen spreken:
· Ten eerste, internationalisering van de Nederlandse vrouwenbeweging: ik hoop dat Women on Top zijn succesvolle Nederlandse lobby ook in wil zetten om de onderliggende positie van vrouwen wereldwijd aan de kaak te stellen bij wereldleiders. Ik zet mij daarvoor in, waar ik ook kom. In de VN, in gesprekken met politieke leiders, door geld te steken in organisaties die echt goed werk doen. Maar ik kan het niet alleen. Ik heb daar een slimme en energieke lobbybeweging bij nodig, anders kom ik niet door de glazen muur heen die het mon diale glazen plafond schraagt; zeker niet aangezien het conservatieve klimaat dat op dit terrein soms heerst;
· Ten tweede, de Women at the Bottom. Het grootste deel van wat Paul Collier ‘The Bottom Billion’ noemt, de miljard allerarmsten in de wereld, is vrouw. Een vraagstuk van zowel economische groei als van eerlijke verdeling. Ook in Nederland geldt dat. Ik zou graag van u horen hoe wij ervoor kunnen zorgen dat het niet alleen de vrouwen aan de top zijn, de vrouwen in de bovenlaag, maar ook de vrouwen aan de onderkant die we kunnen helpen zich omhoog te werken. In Nederland en daarbuiten.
Ik hoop dat wij op deze twee thema’s de komende jaren nauw kunnen samenwerken. Want emancipatie is een zaak van iedereen.
Dank u.