Timmermans: Albanië staat er niet alleen voor
Het is mij een groot genoegen om opnieuw kennis te maken met de beroemde gastvrijheid van Albanië. In het verleden bezocht ik het land verschillende keren, dit keer breng ik een bezoek aan uw land in mijn hoedanigheid van minister voor Europese Zaken van Nederland. Graag wil ik mij persoonlijk op de hoogte stellen van de ontwikkelingen in Albanië in het algemeen en meer in het bijzonder van die in relatie tot Europese integratie.
Albanië verkeert in een cruciale fase van zijn ontwikkeling. Na een langdurige periode van een bijna volledig isolement en afwenden van het wereldtoneel is het kompas inmiddels 180% gedraaid. De blik is niet langer alleen naar binnen gericht, maar ook naar buiten. En in dit kader past het streven van Albanië naar toetreding tot de Europese Unie en de NAVO.
Albanië heeft met de ondertekening in 2006 van de Stabilisatie en Associatie Overeenkomst een belangrijke stap richting de EU gezet. Het land heeft zich gecommitteerd aan hervormingen op politiek, economisch en juridisch vlak. Ik stel vast dat veel menskracht is ingezet voor de aanpassing van wetgeving als basis voor de noodzakelijke hervormingsprogramma’s. Maar wetten alleen zijn niet voldoende. Implementatie en handhaving zijn minstens zo belangrijk. Op dit vlak heeft Albanië nog vele uitdagingen het hoofd te bieden. Albanië staat daar niet alleen voor. De internationale gemeenschap probeert haar programma’s zoveel mogelijk aan te laten sluiten bij de behoeften en prioriteiten van de Albanese samenleving.
Zo heeft Nederland al enkele jaren een ontwikkelingssamenwerkingsprogamma in Albanië dat zich richt op bevordering van goed bestuur en op de verbetering van het milieu.
De toenadering tussen Albanië en de EU uit zich niet alleen in veelvuldiger contacten tussen Europese hoofdsteden en Tirana. Er is ook sprake van een toename in de persoonlijke contacten tussen Albanezen en inwoners van de EU. De overeenkomst voor visafacilitatie die voor het einde van het jaar in werking zal treden, zal deze uitwisseling van ideeën en ervaringen in een stroomversnelling brengen. Nederland hecht sterk aan deze contacten, mede omdat zij een bijdrage kunnen leveren aan het verbeteren van het helaas nog vaak negatieve imago van Albanië in het buitenland. Dit imago vindt haar oorsprong in het communistisch isolationisme en de piramide crisis eind jaren negentig. Albanië wordt eenzijdig geassocieerd met drugs- en mensenhandel en bezien als een land waar corruptie en de georganiseerde misdaad de dagelijkse gang van zaken bepalen.
Het voorzichtig groeiende toerisme biedt uw land de mogelijkheid om de beeldvorming positief te beïnvloeden. Nog te weinig mensen hebben kennisgemaakt met het ruige natuurschoon en met de rijke historische en culturele traditie van Albanië. Terecht promoot de Albanese regering Albanië met de slogan ‘yours to discover’.
Meer toeristen en buitenlandse investeerders zullen geneigd zijn die ontdekkingstocht te ondernemen naarmate Albanië meer voortgang boekt bij de uitvoering van de Europese hervormingsagenda.
Daarvoor is tenminste noodzakelijk dat de regering en oppositie op een constructieve manier met elkaar vaststellen welke Europese standaarden met voorrang in uw land ingang moeten vinden. Er zijn standaarden op velerlei gebied, variërend van standaarden met betrekking tot het verloop van verkiezingen, het opzetten van een burgeradministratie, tot gelijke rechten en kansen voor mannen en vrouwen, de kwaliteit van drinkwater tot milieubeheer.
Meer voortvarendheid in de samenwerking tussen regering en oppositie in het hervormingsproces lijkt geboden, wil uw land serieus worden genomen als potentiële kandidaatlidstaat van de EU. EU-integratie is echter niet een zaak van politici alleen. Het is minstens zo belangrijk dat de Albanese burger zich bewust is van de volle betekenis van EU integratie. Een publiek debat in de media over het onderwerp kan bijdragen aan de ontwikkeling van dit bewustzijn. Integratie in de EU betekent niet slechts dat inwoners van Albanië makkelijker naar landen in de Europese Unie kunnen reizen. Het betekent ook dat Albanië voldoet aan de voorwaarden van democratie, rechtstaat en respect voor mensenrechten. Het transitieproces is een moeizaam en soms pijnlijk proces. Om draagvlak te creëren voor moeilijke beslissingen is het van belang de bevolking al dan niet via maatschappelijke organisaties te betrekken bij de besluitvorming. Toenadering tot de EU zal voor de Albanese burger tastbare voordelen opleveren, zoals een betere serviceverlening door de overheid, maar ook gepaard gaan met strengere regels en voorschriften dan de Albanese burger tot dusver gewend was.
Voor Nederland staat voorop dat gemaakte afspraken worden nagekomen. Het Europees perspectief van Albanie staat dan ook fier overeind. Wat Nederland betreft is integratie in de EU geen automatisch proces: Albanie zal ook haar afspraken moeten nakomen. Albanië zal lid van de EU worden als het aan de voorwaarden voor toetreding zoals die in Kopenhagen in 1993 zijn vastgesteld, voldoet. Nederland staat voor een stricte naleving van de spelregels zoals die toen zijn vastgesteld, maar ook voor actieve steun bij het bereiken van de criteria.
Evenzo hoop ik op een ‘fair play’ in de wedstrijd die onze nationale voetbalteams vanavond in het Qemal Stafa stadion zullen spelen. Dat het beste team mag winnen.