Spoedcursus Europa
Gelegenheid:Dames en heren, goedenavond!
Na dit optreden van de Dromers is deze avond nu al spraakmakend. En dan krijgen we straks nog DJ Amore! Maar op een spraakmakende avond moet natuurlijk ook goed en duidelijk worden gesproken. Dat gaan vooral de jongste euro-kandidaten straks doen. Zij gaan het debat met elkaar aan. Nog twee dagen te gaan voor de verkiezingen dus vanavond gaat het er om spannen.
Mij is gevraagd een “spoedcursus Europa” te verzorgen. En dat is misschien wel nodig. Want ik hoor te vaak: Europa boeit me niet; Europa is saai; Europa is ingewikkeld; Europa, het zal wel…Vanavond gaan we eens een andere toon zetten! Laten we het eens van een andere kant bekijken: waar zouden we zijn zonder de Europese Unie? Dan kom je al snel tot de conclusie dat Nederland alles te winnen heeft bij Europese samenwerking. Ga maar na, wat is voor ons land nu van belang in de wereld? Ik zou zeggen: dat we hier werk hebben, ook in de toekomst, dat we veilig zijn, dat we gezond kunnen leven.
Om met het eerste te beginnen, werk. Dan is het van belang dat we vrij kunnen handelen met het buitenland, dat we kunnen investeren in het buitenland, dat het buitenland in Nederland kan investeren. Daar verdienen we onze boterham mee; internationaal ondernemen is de motor van de Nederlandse economie. Dat levert ons gewoon banen op en geld. Zonder Europa zou dat niet het geval zijn. Zeventig procent van ons inkomen verdienen we door de Europese markt.
Daarnaast natuurlijk: stabiliteit. Dat we ons leven in vrede kunnen leven, dat we onze democratie, onze vrijheid in stand kunnen houden. Die stabiliteit in Nederland kunnen we alleen handhaven, als de rest van de wereld ook stabiel is. Het is een illusie te denken dat we onze zaken hier zelf wel kunnen regelen, zonder rekening te houden met wat er buiten onze grenzen gebeurt. Globalisering heeft dat onmogelijk gemaakt. De landen van deze wereld zijn onderling zo verweven, dat internationale ontwikkelingen ons allemaal raken. Denk maar aan klimaatverandering, internationaal terrorisme, de laatste griepuitbraak en de financieel-economische crisis. Allemaal problemen die zich niet aan de grens laten tegenhouden. Allemaal problemen waar de landen van de wereld samen de schouders onder zullen moeten zetten. En allemaal problemen die we alleen samen kunnen oplossen.
En daar ligt de sleutel: die internationale samenwerking begint voor Nederland in Europa, bij onze Europese buren en vrienden. De Europese integratie heeft ons de afgelopen vijftig jaar welvaart gebracht – ongekende welvaart zelfs – en stabiliteit. Oorlog tussen de lidstaten van de Unie is simpelweg ondenkbaar geworden – dat was voor mijn ouders en voor jullie grootouders nog een heel ander verhaal.
Vandaag de dag hebben we de Europese Unie nodig om die welvaart en die stabiliteit te handhaven. Om ervoor te zorgen dat de uitdagingen waar we in de 21e eeuw voor staan, onze manier van leven, onze kwaliteit van leven, niet aantasten. Zodat jullie óók een welvarende en stabiele toekomst tegemoet gaan!
Dat is voor mij het grote plaatje van de Europese Unie. En ik vind dat het daar te weinig over gaat in het debat. Natuurlijk gaan er dingen fout in Brussel. Wat dat betreft is de EU gewoon een bestuurslaag, net als de gemeente, de provincie en het Rijk. Het kan altijd beter. En het moet ook beter. Democratischer. Slagvaardiger. Kostenefficiënter. Dat het Europees Parlement heen en weer pendelt tussen Brussel en Straatsburg is waanzin – dat vond ik al toen ik zelf nog europarlementariër was. Dat soort verspilling is ook buitengewoon slecht voor het imago van de Unie. Logisch dus dat het daar over gaat, in de campagnes en in het debat. Ook in de sketch van de Dromers die we net zagen, kwam dit punt weer naar voren.
In het lijstje van de tien grootste ergernissen over Europa, staan de kosten ook bovenaan. De NCRV heeft uitgezocht wat Nederlanders de grootste doorn in het oog is aan Europa, en het blijken de kosten te zijn: 275 € per jaar per Nederlander. Maar het grotere plaatje blijft hier helemaal achterwege: want wat levert de EU ons op? Tweeduizend euro per Nederlander per jaar. Dat mag er ook wel eens bij worden verteld! Laten we het vooral ook over het hele plaatje hebben. Als er geen EU was zou iedere Nederlander tweeduizend euro per jaar moeten inleveren.
Nederland heeft Europa nodig! Europa is goed voor onze banen, voor onze veiligheid en voor ons milieu. Dat ontkennen, is je kop in het zand steken. Het is niet voor niets dat toetreding tot de EU in IJsland nu een hot topic is. Daar zijn ze failliet, loopt de werkloosheid heel snel op en is de inflatie enorm. Daar zien ze de kracht van de Europese economische en monetaire integratie wel. Die kracht moeten we zelf ook willen zien. Ook hier lopen de orders terug en merken we dat de wereldhandel op zijn gat ligt. Maar een scenario als in IJsland: dat is in Nederland niet aan de orde. Dat is geen vanzelfsprekendheid; nee daar trekken we heel hard aan, om dat te voorkomen. In Europa. En het werkt. Dankzij een strakke Europese aanpak en de euro hebben we erger weten te voorkomen. Dat succes moeten we durven toeschrijven aan Europa. Dat is voor politici natuurlijk lastig, want we kloppen liever onszelf op de borst, maar toch moeten we er rond voor uitkomen: Europa helpt ons de crisis door.
“Waar eindigt het dan allemaal?” vragen jullie je misschien af. Gaat Europa de boel uiteindelijk helemaal overnemen? Wordt het dan toch een superstaat? Helemaal niet. Ik vind dat we in het verleden veel te veel gesproken hebben over wat de eindbestemming van de EU zou moeten zijn. Over welke naam we het beestje moeten geven. Ik sta daar toch iets pragmatischer in, ben niet zozeer op zoek naar een labeltje. De EU is een unieke constructie, er bestaat in de wereld geen tweede van. Maar de grondgedachte is eenvoudig: vijftig jaar geleden stonden we samen sterker dan alleen. Vandaag staan we samen sterker dan alleen. En over vijftig jaar staan we nog steeds samen sterker dan alleen. Zolang dat zo is, zal het Europese project doorgaan. Omdat iedereen er bij te winnen heeft.
Dat betekent niet dat de EU de boel gaat overnemen: absoluut niet. Er is heel veel dat we zelf prima kunnen regelen: onze sociale zekerheid, onze pensioenen, onze woningbouw. Op die terreinen houden we de touwtjes zelf in handen. Maar er zijn ook gebieden waarop de EU wel méér moet doen: veiligheid en defensie bijvoorbeeld. Of energievoorzieningszekerheid. Zodat we zeker weten dat de kachel hier blijft branden. Ook als Rusland een conflict heeft met Oekraïne over gasleveringen. Dan hebben we toch echt de EU nodig. In ons eigen belang.
Dames en heren,
Voordat deze “spoedcursus” teveel eenrichtingsverkeer wordt, schakel ik nu even door naar jullie. Wie van jullie gaat overmorgen stemmen? Wie van jullie is niet van plan te gaan stemmen? Het is belangrijk om te stemmen: een democratie kan alleen maar goed functioneren als de dragers van die democratie, jullie dus, ook meedoen. Anders zitten al die parlementariërs dadelijk zonder jullie mandaat in de bankjes. Dat zou een hele slechte zaak zijn. Want ze zitten daar niet voor zichzelf maar voor jullie. Je stem uitbrengen is dus geen waste of time. En jullie stem kan wel degelijk veranderingen in gang zetten. Kijk maar eens naar Barack Obama. Tweederde van de jongeren tussen de 18 en 30 jaar stemde op hem: juist die stem van de jongeren heeft hem de winst opgeleverd. Sowieso zijn jongeren heel erg betrokken geweest bij zijn campagne. Ze spreken in de VS zelfs van een hele nieuwe generatie: de millennials, jongeren die rond de eeuwwisseling opgroeien. Weg met de Generation X, in Nederland ook wel aangeduid als de patatgeneratie, die nergens in geloofde. Tegenwoordig zijn er weer idealen om voor te vechten. Er staat weer iets op het spel. Dat zullen de debaters van vanavond, de jongste kandidaten van iedere partij, kunnen beamen. Aan de organisatoren van Spraakmakend! zal het in ieder geval niet liggen. Zij gaven deze avond als thema mee: Yes, EU can! Dat is de spirit! Ik wil de kandidaten die meedoen aan het debat vanavond, veel succes wensen overmorgen. Michiel Dijkman, van het CDA, Joost van den Akker van de VVD, Niels van den Berge van Groen Links, Niels Jongerius van de SP, Coen Brummer van D66 en…de PvdA-afgevaardigde was vanmiddag nog niet bekend…Hoe dan ook: maak er iets moois van vanavond en geef ons iets te kiezen! Hartelijk bedankt en graag tot een volgende keer.