Maak eindelijk werk van een Europese interventiemacht (Volkskrant, 25 september)
Gelegenheid:Maak eindelijk werk van een Europese interventiemacht
Maxime Verhagen acht de tijd rijp om meer te investeren in defensie, zeker in EU-verband. Alleen zo kan Europa een belangrijke speler zijn in de wereldpolitiek.
De Europese Unie staat voor de uitdaging de stabiliteit aan haar buitengrenzen te helpen waarborgen. Met dat oogmerk vertrekken meer dan tweehonderd waarnemers op korte termijn naar Georgië: zij zullen de ontwikkelingen ter plaatse scherp in de gaten houden, vertrouwenwekkende maatregelen ondersteunen en de normalisatie van de betrekkingen tussen bevolkingsgroepen in Georgië helpen bevorderen. Nederland draagt graag zijn deel bij aan deze missie: ons land levert op dit moment een tiental mensen inclusief ondersteunend materieel.
De aanwezigheid van de Europese waarnemers is een uitwerking van het zes-puntenplan dat de Franse president met doortastend optreden namens de Europese Unie in Moskou is overeengekomen. Rusland heeft aangegeven zijn troepen pas te willen terugtrekken uit de grensgebieden rondom Abchazië en Zuid-Ossetië als een internationale waarnemingsmissie ter plaatse is.
Na de militaire missie in Tsjaad en de civiele missie in Kosovo is dit de derde keer in korte tijd dat de EU een zware en bijzondere missie uitzendt onder de vlag van het Europees veiligheids- en defensiebeleid. Deze missies zijn van groot strategisch belang voor Nederland en voor Europa: of we kunnen bijdragen aan een veiliger wereld, wordt immers mede bepaald door de mensen en middelen die we in crisisgebieden kunnen inzetten.
De ontwikkelingen op de Kaukasus onderstrepen nog eens hoe noodzakelijk een overtuigend Europees veiligheids- en defensiebeleid is. Als we willen dat Europa een kracht is die de wereld stabieler kan maken, hoort daarbij een sterke en flexibele defensiecapaciteit. Het Franse voorzitterschap heeft een sterker veiligheids- en defensiebeleid dan ook terecht tot één van zijn prioriteiten verheven. Ook de NAVO is hierbij gebaat: de Europese partners zullen immers ook binnen het bondgenootschap hun verantwoordelijkheid moeten kunnen nemen. Kortom: de tijd is rijp voor een flinke impuls.
Dat betekent een betere samenwerking binnen de Europese Unie en meer investeringen in Europese defensie, ook door Nederland. Als we de risico's in de onzekere wereld van vandaag serieus willen nemen, moeten we ook een serieuze defensie-inspanning doen. Die investering in hard power is een noodzakelijke voorwaarde om Europa in het zadel van de wereldpolitiek te houden.
Naast een boost van ons militair vermogen moeten we ook blijven investeren in onze soft power. De missie die naar Georgië afreist, telt experts op het gebied van mensenrechten, politie, justitie en waarnemers met militaire ervaring. Die soft power is minstens zo belangrijk als het gaat om het waarborgen van stabiliteit. Juist op dit vlak heeft de EU in de afgelopen periode haar meerwaarde bewezen: de Unie deed mee aan crisisbeheersingsoperaties in Afghanistan en Kosovo en trainde de Palestijnse politie. Ik ben daar trots op: het geeft Europa een duidelijk gezicht in de wereld. Tegelijkertijd dragen we de waarden uit die aan onze Europese samenwerking ten grondslag liggen: vrijheid, democratie en respect voor mensenrechten.
Ik verwacht dat de noodzaak van onze inzet alleen maar zal toenemen in de wereld van vandaag. Zo mag er in Afghanistan nog best een schepje bovenop: de behoefte aan civiele capaciteit in aanvulling op militair vermogen is daar enorm. De inzet van rechters, politiemensen, diplomaten en ontwikkelingsdeskundigen in crisisgebieden maakt deel uit van de geïntegreerde benadering, waarbij defensie, ontwikkeling en diplomatie elkaar versterken. Precies die aanpak die Nederland in Afghanistan heeft bepleit en waar we inmiddels ook veel ervaring mee hebben opgedaan, vindt wereldwijd weerklank. Het betreft al lang geen incidentele uitzendingen meer.
Toch verloopt de inzet van deze soft power tot nog toe niet gemakkelijk; er liggen vele coördinatieproblemen op de loer. Ga maar na. Twee weken nadat mijn Europese collega's en ik besluiten waarnemers naar Georgië te sturen, moet die missie al ter plaatse zijn: per 1 oktober operationeel, dat is de afspraak. Dat betekent dat 27 lidstaten snel met een passend aanbod moeten kunnen komen. Vervolgens moeten die afzonderlijke bijdragen in rap tempo tot een samenhangend geheel worden gesmeed. Er valt veel te winnen als we dit proces zo efficiënt mogelijk inrichten, en leren van onze ervaringen.
De Europese interventiemacht, die tot nu toe vooral op papier bestond, moet handen en voeten krijgen. Daar moeten we niet alleen als EU maar ook als Nederland aan werken. Daarom pleit ik voor een nationale reserve van experts, die snel zijn te mobiliseren voor Europese missies, met een goede ondersteuning en gefinancierd door een helder nationaal mechanisme. De kwaliteit van onze inzet moet omhoog, zodat we de "triomf van de improvisatie", zoals een criticaster de Europese missies onlangs beschreef, achter ons kunnen laten.
Maxime Verhagen is minister van Buitenlandse Zaken.