Kamerbrief inzake beantwoording vragen van de leden Van Velzen, Van Bommel en Peters over ontslag van een VN-medewerker naar aanleiding van verkiezingen in Afghanistan
Graag bied ik u hierbij de antwoorden aan op de schriftelijke vragen gesteld door de leden Van Velzen en Van Bommel, alsmede door het lid Peters over ontslag van een VN-medewerker naar aanleiding van verkiezingen in Afghanistan. Deze vragen werden ingezonden op respectievelijk 8 en 9 oktober 2009 met kenmerken 2009Z18397 en 2009Z18545.
De Minister van Buitenlandse Zaken,
Drs. M.J.M. Verhagen
Antwoorden van de heer Verhagen, Minister van Buitenlandse Zaken op vragen van de leden Van Velzen, Van Bommel (SP) over ontslag van een VN-medewerker naar aanleiding van verkiezingen in Afghanistan.
Vraag 1
Wat is uw opvatting over de conclusie van VN-medewerker P.G. dat bij de Afghaanse presidentsverkiezingen van 20 augustus jl. op grote schaal fraude is gepleegd? Is het naar uw opvatting waar dat 30% van de stemmen “niet zuiver” zou zijn? Indien neen, wat is dan uw analyse van de Afghaanse presidentsverkiezingen? 1)
Vraag 2
Wat is uw oordeel over het ontslag van VN-medewerker P.G., die ontslagen zou zijn omdat hij het niet eens was met de wijze van hertellen van de stemmen van de Afghaanse presidentsverkiezingen? Deelt u de mening dat het onjuist was hem te ontslaan? Zo ja, bent u bereid bezwaar aan te tekenen bij de VN en rehabilitatie te bepleiten? Indien neen, waarom niet?
Vraag 3
Wat is uw opvatting over de afhandeling van de Afghaanse presidentsverkiezingen van 20 augustus 2009? Deelt u de mening dat het verstandig was geweest alle stemmen te hertellen? Indien neen, waarom niet?
Vraag 4
Wanneer wordt het onderzoek naar verkiezingsfraude bekend gemaakt?
Antwoord
Zoals ik tijdens het Algemeen Overleg RAZEB van 10 september jl. heb aangegeven, stelt de regering ten aanzien van het verloop van de verkiezingen haar eindoordeel uit tot de definitieve uitslag bekend gemaakt is door de Onafhankelijke Verkiezingscommissie (Independent Election Commission-IEC). Dat zal naar verwachting medio oktober zijn, nadat de onafhankelijke Klachtencommissie Verkiezingen (Electoral Complaints Commission-ECC) haar onderzoek heeft afgerond naar onregelmatigheden en klachten die van invloed zijn op de einduitslag. Kort daarna wordt ook het eindrapport verwacht van de EU-waarnemingsmissie (EU-EOM).
Inmiddels is wel duidelijk dat er tijdens de verkiezingen sprake is geweest van onregelmatigheden en fraude, hetgeen ook is bevestigd door de Secretaris-Generaal van de VN en zijn Speciaal Vertegenwoordiger voor Afghanistan Kai Eide.
De ECC, bestaande uit zowel Afghaanse als internationale leden, heeft tot taak om de integriteit van het electorale systeem te bewaken. De Afghaanse Kieswet geeft aan deze Commissie het mandaat onregelmatigheden bij de verkiezingen te onderzoeken en de bevoegdheid sancties op te leggen, waaronder het ongeldig verklaren van stemmen. De ECC heeft naar aanleiding van de verkiezingen ruim 2.500 klachten ontvangen.
Nadat de ECC op 8 september jl. de IEC opdracht had gegeven onderzoek in te stellen naar verdachte resultaten van 3498 stembureaus, resulteerde overleg tussen de ECC en de IEC in een audit van een deel van de uitgebrachte stemmen door de IEC, bijgestaan door internationale experts en gecontroleerd door de ECC. Nationale en internationale waarnemers, evenals vertegenwoordigers van presidentiële kandidaten konden bij dit proces aanwezig zijn. De audit werd conform internationale eisen uitgevoerd en volgde dezelfde systematiek als bij door de VN georganiseerde verkiezingen. Helaas kon één van de vijf leden van de ECC, de Afghaanse Mustafa Barakzai, zich niet vinden in de gevolgde berekeningsmethode en besloot op 12 oktober af te treden. De ECC zal haar werkzaamheden gewoon voortzetten.
De VN en de internationale gemeenschap hechten eraan dat deze Afghaanse instellingen de ruimte krijgen om in relatieve rust hun werk te doen. Het openlijk kritiek leveren op welk aspect van het proces dan ook, kan in dit stadium al snel opgevat worden als inmenging in het verkiezingsproces en – afhankelijk van het soort kritiek dat geleverd wordt – openlijke steun aan één van de kandidaten.
Niettemin betreur ik dat er op grote schaal fraude is gepleegd en dat dit mede tot gevolg heeft dat de einduitslag van de verkiezingen zo lang op zich laat wachten.
Het ontslag van een medewerker is een interne kwestie van de Verenigde Naties waarin de regering zich niet wenst te mengen.
1) De Telegraaf, 5 oktober 2009: “Hertellen gestart in Afghanistan” http://www.telegraaf.nl/buitenland/4998148/__Hertellen_gestart_in_Afghanistan__.html?p=3,1
NRC Handelsblad, 30 september 2009: “VN-gezant weg uit Kabul na ruzie met chef” Http://www.nrc.nl/nieuwsthema/Afghanistan_en_Pakistan/Afghanistan/article2373884.ece/VN-gezant_weg_uit_Kabul_na_ruzie_met_chef
Antwoorden van de heer Verhagen, Minister van Buitenlandse Zaken op de vragen van het lid Peters (GroenLinks) over de Afghaanse verkiezingen en de rol van de VN.
Vraag 1
Bent u bekend met het artikel “UN data show discrepancies in Afghan vote”? 1)
Antwoord
Ja.
Vraag 2
Wat is exact de rol en taak van de Verenigde Naties (VN) bij de Afghaanse verkiezingen? Hoe vindt u dat de VN zich van die taken kwijt?
Antwoord
De VN speelde een ondersteunende rol bij de organisatie van de verkiezingen. De VN voorzag in technische assistentie aan de Afghaanse verkiezingslichamen zoals de Onafhankelijke Verkiezingscommissie (IEC)en de Klachtencommissie Verkiezingen (ECC). De VN stelde richtlijnen bekend voor het houden van de verkiezingen aan kandidaten, media en verkiezingsmedewerkers. De VN werkte nauw samen met de ECC. De drie internationale leden van de ECC werden door de Speciaal Vertegenwoordiger in Afghanistan van de Secretaris-Generaal van de VN benoemd. Ook leverde de VN internationale experts ten behoeve van de audit in de eindfase van de verkiezingen. De VN had geen mandaat de verkiezingen waar te nemen, zoals bijvoorbeeld de EU-waarnemingsmissie. Klachten en concrete aanwijzingen van fraude geleidde de VN door naar de ECC.
Vraag 3
Hoe oordeelt u over de beslissing van het VN-hoofd in Afghanistan om data over de kiezersopkomst niet te delen met de Afghaanse kiescommissie of internationale waarnemers?
Vraag 4
Hoe beoordeelt u de informatie in de VN-spreadsheet? Deelt u de mening dat de daaruit blijkende discrepanties tussen de kiezersopkomst en het aantal geregistreerde uitgebrachte stemmen onderzocht dienen te worden alvorens de uitslag van de verkiezingen gezaghebbend kan worden vastgesteld? Zo nee, waarom niet?
Vraag 5
Bent u van mening dat de positie van de VN is verzwakt door deze zaak? Zo nee, waarom niet?
Antwoord
Ik sta achter de ondersteunende rol van UNAMA in het Afghaanse verkiezingsproces en het hoofd van de UNAMA-missie, Speciaal Vertegenwoordiger Kai Eide. UNAMA is een belangrijke speler in Afghanistan en ik zou het betreuren als de beschuldigingen zoals geformuleerd in het artikel van de Washington Post een negatieve invloed zouden hebben op de geloofwaardigheid van het verkiezingsproces. Dergelijke berichten onderstrepen de wenselijkheid van een zo spoedig mogelijke afronding van het verkiezingsproces.
Tijdens een persconferentie in Kabul op 11 oktober jl. ontkende Kai Eide dat hij informatie zou hebben achtergehouden. Ten aanzien van de kiezersopkomst verklaarde hij dat de VN formeel geen waarnemersfunctie had tijdens deze verkiezingen. Hij gaf tevens aan dat de VN niet in alle provincies vertegenwoordigd was en dat een deel van de verkregen informatie was gebaseerd op indirecte bronnen. Zodoende zou de VN zelf geen betrouwbare informatie hebben kunnen verzamelen over de kiezersopkomst en het aantal geregistreerde uitgebrachte stemmen. Kai Eide gaf voorts aan dat UNAMA concrete, met bewijzen onderbouwde, aanwijzingen voor fraude wel degelijk aan de IEC en de ECC heeft gegeven.
Toelichting:
Deze vragen dienen ter aanvulling op eerdere vragen ter zake van de leden Van Velzen en Van Bommel (beiden SP), ingezonden 8 oktober 2009 (vraagnummer 2009Z18397)
1) Washington Post, 7 oktober 2009