Wijkverpleegkundige als spil in de wijk

Toespraak | 04-02-2010

Dames en heren,

Er zijn mensen in Nederland die denken dat het werk van een wijkverpleegkundige zich beperkt tot het verplegen en verzorgen van mensen. Zij hebben het beeld van iemand die met een verbanddoos aan huis komt en wonden, kneuzingen en andere lichamelijke ongemakken verhelpt.

Maar dat is niet het beeld dat ik van een wijkverpleegkundige heb.Een wijkverpleegkundige is natuurlijk prima in staat om mensen te verplegen, maar doet veel en veel meer. Als een wijkverpleegkundige bij iemand thuis komt, neemt ze de hele situatie in ogenschouw.En indien nodig legt ze contacten met andere instellingen, bijvoorbeeld de woningcoöperatie, het welzijnswerk, de huisarts en de gemeente. De wijkverpleegkundige heeft een signalerende en coördinerende functie. Dat voorkomt ook dat er allerlei hulpverleners over de vloer komen die van elkaar niet weten wat ze doen.

Bovendien zorg je er als wijkverpleegkundige voor dat mensen leren voor zich zelf op te komen en zelf het heft in handen nemen. Mensen helpen, zeker mensen in een kwetsbare positie, betekent niet dat ze alles continu aangereikt krijgen, maar ook dat ze leren de regie over hun eigen leven te voeren. Dán hebben we het over kwaliteit van leven.Als wijkverpleegkundige heb je overzicht en veel contact met je thuiswonende cliënten.

Er is geen sprake van een machtspositie – jij bent niet degene die het beter weet - er is sprake van een gelijke positie. Vanuit de positie van de cliënt beoordeel je samen welke zorgvraag er is en stem je het zorgaanbod hierop af. Dit kan zijn dat er andere zorgverleners betrokken worden in het zorgproces. Je bent een toegankelijk persoon die helpt en dingen organiseert, maar die ook mensen tot actie aanzet.

Twee weken geleden zeiden Amsterdamse huisartsen tijdens een symposium ongeveer dezelfde woorden. Ze concludeerden dat de wijkverpleegkundige terug moet komen, zodat er preventief gewerkt kan worden. Iemand die bij mensen thuis komt en daar het reilen en zeilen in de gaten houdt. Van medicijnen slikken tot boodschappen doen.Deze manier van werken past binnen het beleid van het kabinet om problemen in een wijk aan te pakken in goede samenwerking en vertrouwen tussen de wijkbewoners en de professionals.

Daarom zijn we met het programma Zichtbare Schakel begonnen.Niet voor niets is de ondertitel van dit programma: De wijkverpleegkundige voor een gezonde buurt.Omdat de wijkverpleegkundige een belangrijke spil in de wijk moet zijn, is het project de Zichtbare Schakel niet alleen iets waar ik me, als staatssecretaris van volksgezondheid en welzijn voor inzet, maar dat doet ook de minister van Wonen, Wijken, Integratie, Eberhard van de Laan.

Met dit programma wil ik het werk van de wijkverpleegkundige weer meer inhoud geven, door naast de verplegende taak een coördinerende, een regisserende en een signalerende taak toe te voegen. Het werk van de wijkverpleegkundige moet er op gericht zijn dat de positie van de cliënten wordt versterkt, zodat ze zelfstandig kunnen wonen en niet afhankelijk worden van de AWBZ.

Om na te gaan hoe we deze werkwijze van de wijkverpleegkundige het beste kunnen vormgeven, zijn enkele maanden geleden 42 projecten van start gegaan in de aandachtswijken.In totaal moeten de projecten werk bieden aan 250 extra wijkverpleegkundigen, waarvan er nu met de start van het programma zo’n 200 extra aan het werk gaan.

Behalve door het programma Zichtbare Schakel wordt de positie van de wijkverpleegkundige ook op andere manieren versterkt.Bijvoorbeeld:

• Wijkverpleegkundigen krijgen meer zeggenschap over de indicatiestelling van mensen die een beroep doen op de AWBZ. Momenteel beslist het CIZ hoeveel zorg iemand ontvangt. Maar dit is soms tijdrovend - het duurt lang voordat de cliënt die zorg krijgt die nodig is - en gaat gepaard met een papieren rompslomp. Dat kan beter als onder bepaalde omstandigheden het indicatieadvies van de wijkverpleegkundige de waarde krijgt van een besluit.

• Het programma In voor Zorg! steunt organisaties die meer wijkgerichte zorg willen aanbieden en dus meer willen werken met wijkverpleegkundigen.

• In de samenhangende dementiezorg speelt de wijkverpleegkundige een belangrijke, coördinerende rol. Doel is dat de cliënt tijdig de juiste zorg ontvangt. De wijkverpleegkundige als spin in het web, kan ook een rol vervullen als persoonlijk begeleider of als casemanager in de dementiezorg.

Kortom, de wijkverpleegkundige is in mijn ogen een onmisbare schakel in de thuiszorg.

Vandaag bent u hier om met elkaar van gedachten te wisselen over uw werk. Ik denk dat u met elkaar zult vaststellen dat het deze eerste maanden erg intensief werk is. U bent druk bezig alles rondom een cliënt in kaart te brengen. En dat doet u naast uw gewone werk: het verplegen en verzorgen van de cliënt. Maar ik ben er van overtuigd dat, als u straks een helder beeld hebt van wat er moet gebeuren en u de betreffende instellingen en personen daarvoor hebt ingeschakeld, er voor u weer tijd over is om met andere cliënten aan de slag te gaan.Door zo te werken, krijgt u het werk terug waar u als professional voor bent opgeleid.

Helaas is dat de laatste decennia onder druk komen te staan. Zoals ik aan het begin al zei, zien veel Nederlanders u als een verpleegkundige die bij de mensen thuis komt. Dat beeld is natuurlijk niet zo maar ontstaan. Doordat de managers zich te veel met de uitvoering van zorg zijn gaan bemoeien, is uw positie uitgehold. Dat draaien we nu weer om. De professional weet het beste welke hulp iemand nodig heeft.

Dames en heren, ik sluit af.

Ik wil u veel succes wensen als wijkverpleegkundige. Maar dan wel als een wijkverpleegkundige zoals die bedoeld is: iemand die geregeld bij een cliënt thuiskomt en alles in de gaten houdt. Iemand die coördineert en in goed overleg met zijn cliënt voor de juiste zorg en ondersteuning zorgt. Iemand die de steun en toeverlaat is van de cliënt, maar die er tegelijkertijd er voor zorgt dat de cliënt weer zelf de regie gaat voeren over het eigen leven!