Start sanering Dordtse Biesbosch
Alleen de uitgesproken tekst geldt.
Dames en heren,
De Biesbosch heeft voor mensen die van natuur en stilte houden een grote aantrekkingskracht. Het landschap is mooi en bijzonder. Dit is ook een plek met een indrukwekkende geschiedenis. En daarmee is deze omgeving de stille getuige van de al vele eeuwen durende worsteling van ons land met het water.
Voor de Sint-Elisabethsvloed van 1421 moet dit een gebied zijn geweest dat te vergelijken was met de Krimpenerwaard of de Alblasserwaard. Een streek van landbouw, turf- en zoutwinning. Een welvarend gebied met veel water en boerendorpjes aan de rivier. Daar kwam met de Sint-Elisabethsvloed in één keer een einde aan. Toen veranderde de Groote of Zuidhollandsche Waard in één nacht in een grote binnenzee. De dijk die het gebied al anderhalve eeuw omringde, brak door in het zuidwesten, ongeveer waar nu de Moerdijkbruggen liggen. Het water slokte zestien dorpen op.
Dat is heel lang geleden, maar die geschiedenis wortelt in het heden. Veel Nederlanders hebben het nog vaak over de Watersnoodramp van 1953. De Biesbosch herinnert ons eraan dat ons land ook daarvoor vaak is getroffen door de verwoestende kracht van het water.
Nederland heeft nou eenmaal een kwetsbare ligging tussen zee en rivier. Als we ons niet zouden voorbereiden op de gevolgen van klimaatverandering, dan zou de geschiedenis zich wéér herhalen. Dat mag niet gebeuren. Daarom heb ik het Deltaprogramma in gang gezet. Daarmee kijken we honderd jaar vooruit en gaan we Nederland veilig inrichten, voor nu en voor de toekomst.
Het ontwerp voor de Deltawet is klaar voor behandeling door de Tweede Kamer. En vorige week is de deltacommissaris, Wim Kuijken, officieel begonnen. En hij zal ook u bij het werk aan het Deltaprogramma betrekken. Want het Deltaprogramma is van ons allemaal.
Daarmee zorgen we voor veiligheid voor de inwoners en de inboedel van ons land. Zo beschermen we ook een waardevolle omgeving als deze af tegen de gevolgen van klimaatverandering. Het zou doodzonde zijn om de Biesbosch wél te saneren, maar niet afdoende te beschermen.
De Biesbosch is een fraai voorbeeld van hoe mensen de natuur een handje hebben geholpen het aanzien van een gebied te bepalen. Zo was er grote invloed van de rivier de Nieuwe Merwede, die de grens tussen de Zuid-Hollandse en Brabantse Biesbosch vormt. Die werd in 1860 uitgegraven om de afwatering van rivierwater beheersbaar te maken.
In de jaren zeventig van de vorige eeuw volgde nóg een rigoureuze ingreep in het landschap: de aanleg van de Haringvlietsluizen. Toen ging het ook al om waterveiligheid, want de Haringvlietsluizen maken deel uit van de Deltawerken. En daarmee verdween eb en vloed grotendeels uit de Biesbosch.
Vandaag beginnen we met de sanering van de Dordtse Biesbosch. Je zou kunnen zeggen dat we ons hier op buitenlandse grond bevinden, want het slib uit de Biesbosch is komen aanspoelen uit de Alpen en het Duitse middelgebergte. Dat ging vele eeuwen goed, totdat onze buurlanden en wij zelf net zo goed, afval op de rivier begonnen te lozen. Inmiddels hebben we de oorzaak van die vervuiling weg weten te nemen met internationale afspraken volgens de Europese kaderrichtlijn water. Nu nog de grote schoonmaak. Daarmee dienen we ook de Europese doelstellingen uit de Kaderrichtlijn Water.
Rijkswaterstaat laat 600.000 kuub grond weghalen en afvoeren naar het baggerspeciedepot in het Hollandsch Diep. Die hoeveelheid is genoeg. We hoeven gelukkig niet de héle Biesbosch leeg te baggeren. Nog afgezien van de kosten, zou dat grote gevolgen hebben voor de rust en de natuur in dit gebied. Het is niet nodig, omdat het sediment van vandaag veel schoner is dan het slib van dertig, veertig jaar geleden. Daardoor is gelukkig het zelfreinigend vermogen van de Biesbosch sterk toegenomen.
Er is al veel ervaring opgedaan met dit soort projecten, bij voorbeeld bij de sanering van de Sliedrechtse Biesbosch. Daarbij bleek zowel de moeizame financiering als de ingewikkelde regelgeving vertragend te werken.. Nu staan we er veel beter voor. In december is de nieuwe Waterwet van kracht geworden waardoor veel rompslomp achterwege kan blijven. Samen met het besluit Bodemkwaliteit ligt er een prima basis om projecten als dit voortvarend ter hand te nemen.
De bodem wordt straks afgedekt met schone grond uit de polder Jonge Neele Ruigt, in de Sliedrechtse Biesbosch. Dat spaart zowel tijd als kosten voor beide projecten. Rijkswaterstaat richt in opdracht van de provincie Zuid-Holland deze polder vervolgens opnieuw in volgens het programma Deltanatuur.
Dames en heren,
De sanering van de Biesbosch is er één in een stevige rij waterbouwkundige projecten die ik in deze kabinetsperiode afrond of begin. Daarmee werk ik samen met Rijkswaterstaat en regionale overheden hard aan de waterveiligheid, aan voldoende en schoon water en aan goed onderhouden vaarwegen en binnenhavens, waarmee we vooruit kunnen. Het zal hier even wat minder vredig zijn, maar het is de moeite meer dan waard. Als de grote schoonmaak voorbij is, dan komt het bijzondere landschap van de Dordtse Biesbosch meer tot z’n recht dan ooit tevoren. Een gebied dat het waard is om schoon en veilig te houden.