Gesprek met de minister-president, TV, Ned. 1

Mediatekst | 21-01-2010

Actie Haïti

VRAAG:

Gisteren de grote actie voor Haiti. Het was een groot succes. U was er zelf aanwezig. Wat vond u van de avond?

BALKENENDE:

Een heel bijzondere avond. Het was echt een avond van saamhorigheid. Artiesten, presentatoren, politici. Iedereen zet zich in voor het goede doel. Prinses Margriet was ook aanwezig. Fantastisch. Het was een heel goede avond, en het was nodig ook. Je merkt dat iedereen zei: wij willen de mensen in Haiti ondersteunen. Nou, prachtig.

VRAAG:

U heeft gezegd: het is geen tijd voor cynisme. Mensen maken zich soms wel zorgen of hun gift wel goed terechtkomt. Is er een garantie dat het geld echt goed terechtkomt?

BALKENENDE:

Nou, het is zo dat wanneer bijvoorbeeld de media dit intensief volgt. Dan weet je: je wordt op je vingers gekeken, maar en dat is de andere kant: ook officieel zal gekeken worden van hoe zit het met de besteding van gelden. En gisteren is ook heel nadrukkelijk gezegd dat de Algemene Rekenkamer de besteding van gelden nadrukkelijk zal onderzoeken. Het feit dat de Rekenkamer wordt ingeschakeld om te kijken of het geld goed besteedt wordt… een betere waarborg kun je gewoon niet hebben. En ik hoop ook dat mensen zich niet laten leiden door wat u noemt dat cynisme, want dat kunnen we gewoon niet hebben. Het gaat nu om solidariteit met Haiti.

VRAAG:

Ja, want een heel land moet eigenlijk weer volledig opnieuw worden opgebouwd.

BALKENENDE:

Ja, dat is natuurlijk…. Je hebt te maken met de noodhulp op korte termijn. Het land ligt letterlijk in puin. Er is zo onnoemlijk veel leed. Mensen die zijn gestorven. Mensen die dakloos zijn geworden. Het ontbreekt aan alles wat nodig is, en dan gaat het nu om het leveren van hulp op de korte termijn, maar tegelijkertijd gaat het op langere termijn om het opbouwen van een land. Ja, en dat betekent dat men nog jarenlang afhankelijk zal zijn van de steun van andere landen. En wat natuurlijk eindeloos jammer is, is dat het weer wat beter ging met Haiti na al die moeilijke jaren van corruptie en merkwaardige politieke regimes. Ja, en dan gaan zaken weer wat beter en dan komt: ja, het is afschuwelijk.

VRAAG:

Heeft u er wel vertrouwen in dat het weer goed komt. Ook met de regering die weinig vertrouwen geniet onder de bevolking?

BALKENENDE:

Ik hoop werkelijk dat iedereen in Haiti nu ook weet: het is nu een kwestie van samen de schouders eronder zetten. Dat betekent dat je in ieder geval moet zorgen dat er bijvoorbeeld goed bestuur is, want als de opbouw niet gepaard gaat met zorgvuldig bestuur. Ja, dan heb je grote problemen. Dus het is ook een impuls om het goede te doen. Het betekent ook openstaan voor hulp van andere landen. Goede strategieën ontwikkelen. Ik kwam ook in een van de kranten het beeld tegen van ja zo'n afschuwelijke ramp kan ook wel weer betekenen dat je een aantal zaken weer nieuw kunt gaan doen. Dus wat betreft zijn er ook een aantal kansen, maar dat verondersteld wel dat iedereen ook gaat meewerken. Een ding geldt wel: Nederland heeft zich gisteren solidair getoond, en ik wil op deze plaats ook iedereen dank zeggen. Iedereen die geld heeft gegeven. Iedereen die heeft meegeleefd. Heel erg goed. Maar ook Nederland zal natuurlijk in de toekomst betrokken zijn bij wat zich nu aftekent in Haiti. En we willen graag bijdragen aan het herstel. En dat is echt nodig.

Rechtszaak Wilders

VRAAG:

Veel politici zaten in het telefoonpanel, waaronder ook Wilders. Een heel vrolijk blij gezicht, heel anders dan afgelopen woensdag in de rechtszaal. Heeft u daar iets van meegekregen? Heeft u meegekeken bij die rechtszaak?

BALKENENDE:

Nee, het is ook ontzettend druk. Ook deze week, dus ik heb geen tijd gehad om te kijken. Ik heb wel enkele flitsen natuurlijk gezien, wat foto's gezien, maar niet meer dan dat.

VRAAG:

Het is een heel erg principiële zaak over de vrijheid van meningsuiting. Hoe ver mag een politicus gaan in zijn uitspraken. Hoopt u nu eigenlijk ook op vrijspraak?

BALKENENDE:

Ik vind het niet op mijn weg liggen om me te mengen in een zaak die onder de rechter is. Dat is ook goed gebruik dat je dan juist de rechterlijke macht respecteert, en dat je niet intervenieert, ingrijpt om het zo maar eens te noemen in een rechtszaak. Je moet er nu gewoon buiten blijven, en dat komt ook omdat er nog tal van juridische aspecten aan de orde zijn. Want u zei al: we hebben te maken met een politicus. Nou, een politicus kan in die hoedanigheid veel dingen naar voren brengen. Dan krijg je de juridische vraag: wat doe je nu als politicus. Is dat iets in de Kamer of buiten de Kamer? Hoe zit dat? Nou, dat zijn juridische vragen, daar moet ik me vooral niet in mengen, want dat is een zaak nu van de rechter.

VRAAG:

Maar Wilders zegt: het is een politiek proces.

BALKENENDE:

Zo beleef ik het zelf nadrukkelijk niet. Dat zijn zijn stellingen. We hebben in Nederland een scheiding van de machten. We hebben de rechterlijke macht, de wetgevende macht, en de uitvoerende macht. We werken met dat systeem. En dan gaat het er wel om dat je ook de afzonderlijke machten respecteert. En wij gaan uit van de onafhankelijke rechtspraak, en dat zal ook moeten blijken natuurlijk in de praktijk. Dat begrijp ik wel. Ik luister naar wat de heer Wilders erover zegt, maar ik denk dat we in Nederland gewoon absoluut moeten uitgaan van het feit dat we een onafhankelijke rechterlijke macht hebben.

VRAAG:

Je kunt ook zeggen: het is misschien goed dat de rechter toetst wat die grenzen zijn. Hoe ver iemand mag gaan met uitspraken.

BALKENENDE:

Dat is natuurlijk altijd het wezen van het doen van uitspraken. Aan de ene kant hebben we regels in Nederland, en daarnaast hebben we te maken met hoe worden de regels toegepast. Ja, en daar zijn uitspraken van rechters van grote betekenis voor. En dat kan wel eens leiden tot lastige discussies, want we hebben natuurlijk niet voor niets het fenomeen dat een uitspraak kan worden gedaan, dat je in hoger beroep kunt, en in hoogste instantie kun je naar de Hoge Raad. Nou, dat geeft wel aan dat we de nodige rechtswaarborgen hebben in dit land.

VRAAG:

Ja, maar het is toch een eigenaardig gezicht dat een politicus in het beklaagdenbankje zit.

BALKENENDE:

De zaak is gelopen zoals die nu gelopen is. U weet: aanvankelijk zou er geen sprake zijn van een procedure. Toen werd gezegd: er moet wel sprake zijn van vervolging. En we zitten nu middenin een procedure en daarvan dien ik me gewoon te onthouden.

VRAAG:

U houdt zich erbuiten?

BALKENENDE:

Ja.

Kabinet

VRAAG:

Dan waar u wel over gaat. Het kabinet. Vorige week nog bijna een val van het kabinet. Een kabinetscrisis. Hoe verliep deze week?

BALKENENDE:

We hebben een wat rustigere week gehad dan vorige week. Dat heeft iedereen kunnen waarnemen. We hebben vandaag een uitstekende ministerraad gehad met een goede sfeer. We zijn natuurlijk wel bezig met het voorbereiden van besluiten die genomen moeten worden.

VRAAG:

Ja, want er ligt nog wat in het verschiet. De conclusies van de Commisie Davids. Het kabinetstandpunt daarover. We weten allemaal dus dat u het in grote lijnen niet echt eens bent met dat rapport, en de PvdA het er wel mee eens is. En nu moet u het samen eens worden over wat u daarvan weer gemeenschappelijk vind. Een ingewikkelde klus dus.

BALKENENDE:

Het is natuurlijk sowieso ingewikkeld, eigenlijk om deze reden. Het is zo dat staatsrechterlijk gezien een kabinet feitelijk treedt in de plaats van vorige kabinetten. Ja, wat zien we nu: kabinetten die veranderen. De samenstelling van kabinetten verandert. Iedereen heeft zijn of haar geschiedenis, ook bij een onderwerp als Irak. We hebben het rapport gehad. Wij zetten ons als kabinet nu aan het opstellen van een kabinetsreactie, en ik kan daarop uiteraard geen voorschot op nemen. Het zal uiteraard leiden tot discussie, dat kan ook niet anders bij zo'n onderwerp, maar we willen ons wel aanzetten om te kijken of je dingen kunt laten samenkomen in de tijd, want het onderzoek is nu verricht. Het is een belangrijk werk en het is nu onze taak als kabinet om daar op een evenwichtige manier een reactie op te geven.

VRAAG:

En de lessen voor de toekomst.

BALKENENDE:

Ja, dat is natuurlijk zeker zo. Voor een deel is het terugblikken, maar ook is de vraag wat zijn dan de lessen die je kunt trekken naar de toekomst. Dat is ook het wezen van het houden van zo'n onderzoek en ook het opstellen van zo'n kabinetsreactie.

Afghanistan

VRAAG:

Een ander onderwerp. De missie in Afghanistan. We wachten al heel lang op een besluit van de Nederlandse regering wat na 2010. Blijven Nederlandse troepen in Afghanistan of niet?

BALKENENDE:

Het is een onderwerp dat.. ja… een behoorlijk politiek gehalte heeft. Het is een onderwerp dat niet zo eenvoudig is, want je hebt te maken met de politieke discussie in Nederland. Je hebt te maken met de rol van het Nederlandse leger. Je hebt te maken met Afghanistan zelf, de autoriteiten daar. Je hebt te maken met de bondgenoten, met de NAVO, de Amerikanen en anderen. Dus al die factoren die spelen een rol wanneer je een besluit gaat nemen. Nou, dat moet op een heel zorgvuldige manier gebeuren, en er is wel eens de hoop geweest dat we voor het Kerstreces een besluit zouden nemen. Nou, de tijd was nog niet rijp, dus we zeggen ook van voor 1 maart…. dat heeft de Kamer ook gezegd… moet het besluit worden genomen. We zijn bezig als kabinet, maar het is nog niet zo ver.

Toptarief belastingen

VRAAG:

Maar het kost wel heel veel moeite om intern tot overeenstemming te komen over tal van onderwerpen. Gisteren was er een debat over het eventueel verhogen van de belastingen, van het hoogste belastingtarief. U voelt er helemaal niets voor. Bos van de PvdA vindt het een reële optie. De mensen volgen het niet meer op die manier natuurlijk.

BALKENENDE:

Ik moet zeggen dat ik het een redelijk overzichtelijke discussie vond, hoor. Bij de Algemene Politieke Beschouwingen in september heb ik aangegeven hoe ik tegen het onderwerp aan kijk. Toen is van de kant van de PvdA dit als een mogelijkheid naar voren gebracht. Toen heb ik ook gezegd: we zullen het meenemen in onze visie op de heroverweging, maar weet wel dat ik een aantal bezwaren heb.

VRAAG:

De bezuinigingen die eraan komen, komende jaren…

BALKENENDE:

Ja. En toen heb ik een interview gegeven dat eigenlijk wat formulering betreft hetzelfde zegt als wat ik ook eerder naar voren had gebracht. Toen is daar wat rumoer over ontstaan. En als dan het rumoer in de media komt dan heb je weer een spoeddebat of debat. Dat gebeurde nu, en ik vind het ook helemaal niet zo verwonderlijk dat ten aanzien van dit soort onderwerpen partijen verschillende posities kunnen innemen.

VRAAG:

U kunt ook gewoon zeggen: dames en heren. U weet het. Wij denken hier gewoon verschillend over, en we doen onze uiterste best om het toch met elkaar eens te worden.

BALKENENDE:

Ja, ik heb dus vorig jaar namens het kabinet een aantal opmerkingen gemaakt over het hebben van zo'n hoger toptarief. Toen heb ik ook vooral gesproken over de internationale aspecten ervan. Dat debat zullen we ongetwijfeld terugkrijgen. En u heeft ook wel gemerkt dat minister Bos en ik feitelijk hetzelfde hebben gezegd van… we hebben er toen over gesproken. Dat komt nu terug. Er zijn geen taboes op de discussie en we komen terug als we klaar zijn. Dus wat dat betreft zeiden de minister van Financiën en ik precies hetzelfde.

VRAAG:

Dan willen de mensen toch heel graag weten of dat toptarief zo hoog gaat worden of niet?

BALKENENDE:

Ik heb aangegeven dat er bedenkingen aan te voeren zijn ten aanzien van het onderwerp. En dat niet iedereen er hetzelfde over denkt, maar we zijn als kabinet aan zet [onverstaanbaar, red.]

VRAAG:

Wat u betreft absoluut niet?

BALKENENDE:

Ik heb mijn twijfels naar voren gebracht, een en andermaal. Maar ik neem geen voorschot op de discussie.

VRAAG:

Hartelijk dank.

BALKENENDE:

Graag gedaan.

(Letterlijke tekst, ongecorrigeerd)