NOS, Met het oog op morgen, Radio 1

Mediatekst | 07-01-2010

VULLINGS
Hoe belangrijk is komend jaar voor u en het kabinet?

BALKENENDE
Het is een belangrijk jaar voor iedereen. Ik denk natuurlijk in het bijzonder aan de economische ontwikkeling. Ik denk aan mensen die hun baan verliezen. Ik hoop dat het vertrouwen in de economie terugkomt. Dat er weer wordt geïnvesteerd. Dat we de werkloosheid kunnen beperken. Maar ook een belangrijk jaar omdat we de tering naar de nering zullen moeten zetten. We hebben echt ook om te buigen want we willen niet dat de problemen van nu zomaar worden doorgeschoven…

VULLINGS
Ombuigen is een Haags woord voor bezuinigen.

BALKENENDE
Ja dat zul je voor een deel ook zeker moeten doen want we zijn eigenlijk toch met elkaar wat armer geworden en zoals het beeld nu is en dat zal ook niet anders worden zullen we in de toekomst gewoon te maken krijgen met minder inkomsten. Dat betekent dat je gewoon onder ogen moet zien van wat staat ons nu te doen, maar tegelijkertijd ook wel weer een jaar waarin je nog eens stevig aan de orde kunt stellen van waarin is Nederland sterk, hoe wil je uit deze crisis komen, waarin kunnen we excelleren. Dus dat is de andere kant van het verhaal.

VULLINGS
Dit was bijna het begin van een peptalk. Heeft u met de leden van het kabinet nog een uitje georganiseerd of een een of andere motivatiegoeroe in dienst genomen om die sfeer goed neer te zetten?

BALKENENDE
Nee hoor. Er is een informele bijeenkomst geweest en we hebben binnenkort nog even iets met de leden van het kabinet. We hebben geen goeroes nodig. Wij zijn gewend om zaken gewoon met elkaar te bespreken. U heeft ook gewoon gezien dat we heel veel besluiten hebben genomen. Het afgelopen jaar stond bijvoorbeeld in het teken van de AOW, een ingewikkelde discussie maar we zijn er wel uitgekomen.

VULLINGS
Ik vermoed maar het antwoord is natuurlijk aan u dat die heroverwegingsoperatie, die zoektocht naar 35 miljard euro om te bezuinigen, dat dat voor u het belangrijkste punt is voor 2010.

BALKENENDE
Het gaat me niet alleen om de heroverweging of de ombuiging. Het gaat me om iets anders. Het gaat er mij om dat wij de problemen aanpakken die gewoon bestaan. Een paar jaar geleden dachten wij dat we deze hele kabinetsperiode begrotingsoverschotten zouden hebben, dat de staatsschuld naar het laagste niveau ooit zou gaan. Dat was natuurlijk prachtig en we zijn, maar dat geldt niet alleen voor Nederland - dat geldt voor heel veel landen, we zijn nu geconfronteerd met een diepe crisis. En dat betekent dat we nu onder ogen hebben te zien van hoe kunnen we Nederland weer sterk maken. Dus we moeten gewoon op onze qui-vive zijn. We moeten de zaken aanpakken. Mouwen opstropen, aanpakken. Kijken waarin je sterk bent. Excelleren.

VULLINGS
Van belang is voor die heroverwegingsoperatie en ook het opnieuw inrichten van ons land is dat binnen de coalitie, binnen het kabinet er veel eenheid en vertrouwen is onderling. Is dat er?

BALKENENDE
Laten we eens even teruggaan. Toen de crisis begon toen was in de eerste plaats de vraag van hoe houden we de financiële sector overeind. U weet, minister Bos en ik hebben intensief samengewerkt en we hebben uiteindelijk voorkomen dat het financieel systeem in elkaar klapt. Dus dat is het eerste. Het tweede was, en toen hebben we gezegd van nou we moeten wel zorgen dat de economie op korte termijn wordt gestimuleerd. Bijvoorbeeld een deeltijd-ww. Bepaalde faciliteiten voor ondernemingen die exporteren. We hebben ook gezegd van we moeten nu genoegen nemen met een hoger tekort in 2009, 2010 om te voorkomen dat we de economische ontwikkeling gaan dempen, dat we te weinig doen aan het bevorderen van de groei. We hebben wel gezegd we moeten nu ook moeilijke maatregelen nemen. Vorig jaar hebben we toen een aanvullend beleidsakkoord gemaakt.

VULLINGS
Maar dat is heel moeizaam tot stand gekomen. Waardoor er een beeld is ontstaan… u komt uiteindelijk wel met allerlei maatregelen maar het beeld is wel dat het allemaal zo moeilijk tot stand komt omdat er zo weinig vertrouwen onderling is.

BALKENENDE
Ik geef eens even aan dat dat wat we toen hebben gedaan. De financiële sector, stimuleren van de economie. We hebben toen ook gezegd we moeten bepaalde financiële maatregelen nemen. AOW. Kijken naar ontwikkelingen in de zorg. Noem maar op. En nu het hele proces van heroverweging. Ik noem al deze dingen om aan te geven dat het kabinet wel die dingen doet die nodig zijn en het is mijn vaste overtuiging dat het kabinetsbeleid ook helemaal past bij de opvattingen van organisaties als de OESO of IMF en wat je ook bij de G20 ziet dat we gewoon de goede stappen hebben gezet. Stimuleer op korte termijn en financieel herstel op de wat langere termijn. Daar zijn we mee bezig en heeft u ook gelijk. Natuurlijk hebben we discussies, natuurlijk gaat het er af en toe fors aan toe, dat is waar…

VULLINGS
… in de Telegraaf rond de kerst wat mij betreft gaat het hoogste belastingtarief niet van 52% naar 60 en gelijk reageert de PvdA als door een adder gebeten. Dat is nu de sfeer waarvan mensen zeggen van ja hoe moeten die nu samen dit land gaan redden.

BALKENENDE
Nou we moeten de zaken tot normale proporties terugbrengen. Als u gewoon het interview leest dan heb ik niet anders gezegd dan wat ik ook heb gezegd bij de algemene politieke beschouwingen. Ik heb toen ook aangegeven dat als je een te hoog tarief hebt ten opzichte van andere landen dan moet je daar mee oppassen, want dan gaan mensen je land verlaten, dat zou je niet moeten willen. Ik weet dat er bepaalde opvattingen over bestaan dus daar moeten we niet zenuwachtig over worden. Alleen de [onverstaanbaar, red.] dacht van te voren, die heeft tot wat rumoer geleid, maar goed daar hebben we allang over gesproken.

VULLINGS
Maar goed, u bent het met me eens dat het om zulke grote beslissingen te nemen dat eenheid en vertrouwen in elkaar belangrijk is. Aan de andere kant zie je natuurlijk allerlei centrifugale krachten die opdoemen, bijvoorbeeld de commissie-Davids. Voor hetzelfde geldt bent u over een week geen premier meer als er in een keer een explosief feit opduikt.

BALKENENDE
Fors begin van het jaar zeg.

VULLINGS
Ik zeg niet dat het gebeurt, maar het zou kunnen natuurlijk.

BALKENENDE
We zullen zien wat er volgende week komt. De commissie-Davids opereert in volstrekte onafhankelijkheid. Ik heb ook zelf gezegd toen allerlei discussies ontstonden, Eerste Kamervragen, Tweede Kamervragen, ik zeg laten we nu de zaken gewoon onderzoeken. Dat is gebeurd door een onafhankelijke commissie. Zij gaan dinsdag het rapport presenteren. Dan zullen we kijken wat de bevindingen zijn en ook hoe erop wordt gereageerd.

VULLINGS
Wordt u echt niet boos op de PvdA als ze uiteindelijk wel instemmen met een parlementaire enquete?

BALKENENDE
U zegt als als. Laten we eerst maar eens afwachten wat de commissie…

VULLINGS
Maar dat is juist zo belangrijk voor de stemming in de coalitie.

BALKENENDE
We hebben ook zo weinig aan sensationele praat in termen van als dit of als dat. We hebben op het punt van het onderzoek…

VULLINGS
Ik probeer vooruit te blikken dus dan is het al snel als natuurlijk…

BALKENENDE
Dat begrijp ik wel, maar we hebben in het verleden, wij dachten er niet hetzelfde over. Uiteindelijk hebben we toen vorig jaar de keuze gemaakt, ook in overleg met het parlement, van er komt een onderzoek. Partijen zitten hier niet hetzelfde in. Dat is ook gewoon een realiteit. Dan zeg ik van zaken in de goede volgorde. Eerst de commissie, dan een kabinetsreactie en dan een debat in het parlement en dan zullen we zien hoe het verder loopt.

VULLINGS
En het Uruzgan-Afghanistanbesluit? Gaat dat goed aflopen?

BALKENENDE
Ik heb de vaste overtuiging dat we daar met elkaar uit zullen komen. Het is gewoon een ingewikkeld en complex onderwerp. Er zijn tal van aspecten in het geding en daar zijn we nog druk over bezig binnen het kabinet.

VULLINGS
Dan hebben we nog begin maart de gemeenteraadsverkiezingen. Partijen gaan zich dan profileren. Binnen de coalitie wil dat ook nog wel eens tot wrijvingen leiden. Het wordt wel een moeilijk voorjaar.

BALKENENDE
Ach, verkiezingen zijn natuurlijk altijd best ingewikkeld. In eerste plaats is het een leuke tijd want er zijn natuurlijk verkiezingen en u zult ook gewoon zien het zijn gemeenteraadsverkiezingen maar tegelijkertijd zullen ook nationale politici de lokale kandidaten ondersteunen. Het is een tijd van politiek knokken. Dat hoort er ook bij want je wilt juist je wenden tot de kiezer. Ja en bij verkiezingen dat kan altijd verschillende kanten uitgaan. Dat weten we. Dat is vier jaar geleden zo gebeurd, dat zal nu weer zo zijn.

VULLINGS
Dan hebben we dus drie evenementen in de eerste drie maanden van het jaar gehad. Commissie-Davids, Uruzganbesluit, gemeenteraadsverkiezingen en dan moet u met zijn drieën in gezamenlijkheid hele belangrijke besluiten gaan nemen over een miljardenbezuinigingsoperatie. Is tegen die tijd de sfeer al lang niet verziekt en gaat u rollebollend over straat, dan hebben we in het najaar landelijke verkiezingen.

BALKENENDE
Ik heb heel veel momenten meegemaakt in de coalitie. Ondanks natuurlijk wel eens meningsverschillen. We hebben ook genoeg momenten meegemaakt waarin het besef heel nadrukkelijk aanwezig was van we hebben nu onze verantwoordelijkheid te nemen. Dat is gebeurd, bijvoorbeeld vorig jaar in augustus, met alle besprekingen die we hebben gehad, ook bij het aanvullend beleidsakkoord. Dat waren pittige gesprekken. Maar waarom zijn we er uitgekomen? Omdat er toch iets was wat belangrijker was dan de verschillen van opvatting, namelijk het inzicht van dat we Nederland regeerbaar willen houden, dat we die maatregelen nemen die nu nodig zijn en ook soms over die eigen schaduw heen willen springen. Dat is in het verleden gebeurd en ik heb ook vertrouwen dat het ook de komende maand het geval zal zijn.
(letterlijke tekst, ongecorrigeerd, KK)