Verslavingszorg enorm aan kwaliteit verbeterd

Toespraak | 25-12-2009

Geachte aanwezigen,

Vandaag vieren we met elkaar het tienjarig bestaan van het project Resultaten Scoren: zonder meer een mijlpaal voor de verslavingszorg in Nederland! Allereerst mijn felicitaties aan de Stuurgroep die al tien jaar lang als aanjager fungeert op het gebied van kwaliteitsverbetering in de verslavingszorg. De Stuurgroep is een uitermate belangrijke intermediaire rol gaan spelen tussen bijvoorbeeld onderzoeksinstituten, de verslavingszorg en het onderwijs. Ze spoort mensen aan, roept op tot het ontwikkelen van producten en brengt partijen tot elkaar.

Ik denk dat alle vertegenwoordigers uit de verslavingszorg hier in de zaal aanwezig, zich de afgelopen jaren hebben kunnen wijden aan professionalisering dankzij de voordurende inzet van de Stuurgroep. De Stuurgroep zet de lijnen uit, daarna gaat het projectbureau ermee aan de slag. Ik wil hier onderstrepen dat er een minimale staf is, die ongelooflijk veel werk verricht. Mijn felicitaties dus ook aan hen die met de dagelijkse uitvoering bezig zijn.

Ik ben er trots op dat we in Nederland langs deze weg een enorme kwaliteitsverbetering in de verslavingszorg hebben bereikt. Trots ook omdat Resultaten Scoren ook echt een project is ván en vóór de verslavingszorg. Jullie allen hebben het met elkaar opgezet, maar nog belangrijker: jullie hebben de producten ook ingevoerd in jullie organisaties. Zoals in de uitnodiging staat: ‘er is van de nood een deugd gemaakt’. Want hoewel de verslavingszorg al bijna een eeuw bestaat, konden professionals nauwelijks terugvallen op wetenschappelijk onderbouwde zorg en behandeling aan cliënten. De nood was tien jaar geleden echt hoog. Het ontbrak aan voorschriften en protocollen om mee te werken, de kennis was versnipperd.
De kwaliteit van de hulpverlening was eigenlijk heel erg afhankelijk van de individuele begeleider, omdat er gewoonweg nauwelijks richtlijnen waren. U weet het, u keek er waarschijnlijk ook met lede ogen naar. U hebt destijds ook direct Resultaten Scoren omarmd.Die gezamenlijke en toekomstgerichte aanpak was voor het ministerie van VWS reden om dit project financieel te steunen. De verslavingszorg in Nederland heeft vervolgens de krachten gebundeld om te helpen het project op te tuigen. Die samenwerking betekende ook dat er echte betrokkenheid was om bestaande behandelmethoden te verbeteren en nieuwe methoden te ontwikkelen en ook zelf uit te voeren.Voor de verslavingszorg had dit tot gevolg dat alle producten die zijn ontwikkeld, ook voor elke instelling beschikbaar kwamen. Resultaten scoren heeft een inhaalslag gemaakt met het ontwikkelen van protocollen, richtlijnen en methoden. De kwaliteit van de behandeling van verslaafden is in de afgelopen jaren dan ook met sprongen vooruit gegaan. Tien jaar later zijn bijvoorbeeld onder de paraplu van Resultaten Scoren ruim honderd publicaties uitgegeven. Maar ook het gebruik van de ontwikkelde methoden en protocollen is relatief hoog. Uit onderzoek in 2008 blijkt dat producten duurzaam worden ingevoerd, waarbij een invoeringsgraad van 60 tot 95 procent wordt bereikt. Een geweldige score.Eén van de succesproducten is de individuele leefstijltraining, die op grote schaal wordt toegepast. Maar laat ik niet vooruitlopen op de presentaties die we verder vandaag te horen krijgen. Ik attendeer u ook graag op het tijdschrift Verslaving, dat in een speciale uitgave aandacht besteed aan verschillende facetten van het project.

Een belangrijk aspect, en dat wil ik zeker benadrukken, is dat in de afgelopen tien jaar niet alleen behandelmethoden zijn ontwikkeld en van wetenschappelijke onderbouwing zijn voorzien, maar dat Resultaten Scoren ook bijdraagt aan training en opleiding. Er is hard gewerkt om modules en cursuspakketen over verslaving en verslavingszorg op te nemen in HBO- of universitaire studies. Op die manier krijgen studenten, die mogelijk later aan de slag gaan in de verslavingszorg, in een vroeg stadium kennis van de problematiek. Ik juich het toe dat in steeds meer opleidingen, steeds meer modules over deze materie worden aangeboden. Het is nu een uitdaging voor de Stuurgroep om te kijken in hoeverre deze thematiek kan worden geïntroduceerd in MBO-opleidingen.

Het is een goede ontwikkeling dat de aandacht voor verslaving in de beroepsontwikkeling nu langzaam van de grond komt. In dit verband wil ik niet voorbij gaan aan een publicatie met de titel ‘Canon verslaving, wat elke professional over verslaving moet weten’, die Resultaten Scoren in 2007 heeft gepresenteerd. Dit boekje behoort voor studenten in het HBO-onderwijs tot verplichte literatuur. Het is niet voor niets als een ‘body of knowledge’ van dit vakgebied omschreven. We kijken niet alleen terug op deze jubileumconferentie; we richten de blik ook op de toekomst. Het project Resultaten Scoren moet doorgaan. Naar mijn idee zal de component ‘preventie’ dan een grotere rol moeten krijgen. Op dit moment zijn we bezig met het ontwikkelen van nieuw drugsbeleid.Het kabinet maakt zich zorgen over het gebruik van alcohol en drugs door jongeren. En de mogelijke gevolgen daarvan voor hun gezondheid en hun maatschappelijke ontwikkeling. Het zal u dan ook niet verbazen dat – als onderdeel van het nieuwe drugsbeleid – veel aandacht zal uitgaan naar de jeugd. Resultaten Scoren heeft de opdracht gekregen om zich meer te richten op jongeren en in het bijzonder op kwetsbare groepen. De kwaliteit van zorg en preventie, gericht op die groepen, moet worden verbeterd. Als leidraad geldt dat verslavingsproblemen zo vroeg mogelijk moeten worden onderkend en zo mogelijk voorkomen. Daarom wil ik ook investeren in nieuwe preventiemethoden voor jongeren. Ik reken erop dat Resultaten Scoren producten op maat kan leveren, waarmee het veld effectief aan de slag kan.Een andere ontwikkeling is de aandacht voor criminele jongeren die ook kampen met verslavingsproblemen. Ook bij Justitie wordt in het kader van het terugdringen van recidive sterk gekeken naar verslaafden als aparte doelgroep. De verwachting is dat als we de onderliggende problematiek van verslaving aanpakken, er een grotere kans bestaat dat we de cyclus kunnen doorbreken, waarin vooral veelplegers gevangen zitten. Anders blijven we steeds dezelfde groep terugzien. Wellicht dat Resultaten Scoren een rol kan vervullen bij het ontwikkelen van maatwerk voor deze doelgroep.Ik heb al eerder gesproken over een noodzaak tot meer differentiatie en specialisatie. Sommige groepen zijn extra kwetsbaar en hebben zorg nodig die op hun specifieke behoeften is afgestemd. Differentiatie in de verslavingszorg betekent niet alleen een aangepast aanbod voor bijzondere doelgroepen. Dit betekent ook dat de zorg beter inspeelt op de vraag van de verschillende cliënten. En voorop staat dat behandeling van verslavingsproblemen voor iedereen bereikbaar moet zijn.Resultaten Scoren gaat naar het volgende decennium. Het is belangrijk dat kwaliteitsverbetering, innovatie en professionalisering gezamenlijk door de sector worden gedragen. Én niet worden belemmert door botsende belangen. Ik hoop dat u op deze jubileumconferentie een voorzet geeft voor een doorstart naar een ‘duurzaam programma’. Door de krachten te bundelen kan de verslavingszorg ook in de toekomst de kwaliteit en effectiviteit naar een hoger plan tillen!Dank u wel.