Antwoord op Kamervragen vakantiewoning Prins van Oranje

Graag bied ik u hierbij aan de antwoorden op de schriftelijke vragen over de vakantiewoning van de Prins van Oranje, gesteld door

• het lid Van Gent (GroenLinks) op 28 oktober 2009, nr. 2009Z19790;
• het lid Van Raak (SP) op 2 november 2009, nr. 2009Z20236;
• het lid Pechtold (D66) op 4 november 2009, nr. 2009Z20481;
• het lid Van Gent (GroenLinks) op 4 november 2009, nr. 2009Z20511.

De minister-president, Minister van Algemene Zaken

mr.dr. J.P. Balkenende

--------------------------------------------------------------------

Antwoorden van de minister-president op vragen van het lid Van Gent (GroenLinks) over het vastgoedproject van de kroonprins in Mozambique, ingezonden 28 oktober 2009, nr. 2009Z19790

1. Is het waar dat de Rijksvoorlichtingsdienst geen mededelingen doet over de Stichting Administratiekantoor Machangulo 1), meer in het bijzonder over de kosten van de inmiddels aangestelde communicatieadviseurs? Deelt u de mening dat het onhoudbaar is om uit te gaan van de gedachte dat het bestaan van deze stichting u ontslaat van uw ministeriële verantwoordelijkheid voor de betrokkenheid van Z.K.H. prins Willem-Alexander bij deze stichting en dat daarom openheid van zaken dient te worden gegeven juist ter voorkoming van onjuiste beeldvorming?

Antwoord 1:

De Rijksvoorlichtingsdienst voert te allen tijde het woord ten behoeve van de Prins van Oranje. Zoals geantwoord in mijn brief aan uw Kamer d.d. 28 oktober 2009, komen de kosten voor de activiteiten van de door de Stichting Administratiekantoor Machangulo resp. Machangulo S.A. aangestelde communicatieadviseurs niet ten laste van de Rijksbegroting en dus ook niet van de begroting I (de Koning). Dat is door de Rijksvoorlichtingsdienst eveneens medegedeeld. Zie verder voor wat betreft de ministeriële verantwoordelijkheid mijn antwoord op vraag 13 van de heer Pechtold bij deze brief.

2. Kunt u precies aangeven op welke wijze de belangen van het kroonprinselijk paar behartigd worden in de stichting, welke juridische rol wordt ingenomen in het bestuur van de stichting en op welke wijze het kroonprinselijk paar invloed kan uitoefenen op de gang van zaken binnen de stichting? Deelt u de mening dat uw ministeriële verantwoordelijkheid zich integraal uitstrekt tot en met deze betrokkenheid van het kroonprinselijk paar?

Antwoord 2

Doel en opzet van de Stichting laten zich het beste, mutatis mutandis, vergelijken met de situatie dat een minister bij aantreden bepaalde zakelijke belangen heeft en de noodzaak bestaat afstand te creëren tussen de minister en diens belangen. Daarom is het aandelenbelang van Z.K.H. de Prins van Oranje in Machangulo S.A. ondergebracht in een stichting, en wel de Stichting Administratiekantoor Machangulo. De Stichting zal optreden als aandeelhouder op aandeelhoudersvergaderingen van Machangulo S.A. en de Stichting zal ook eventuele contacten onderhouden met de Mozambikaanse overheid. De Stichting heeft certificaten aan de Prins uitgegeven zodat hij het economisch eigendom houdt van het project. In de oprichtingsakte is daartoe onder meer de volgende passage vastgelegd: "Hoewel het bestuur de belangen van de houders van door haar toegekende certificaten behartigt, beraadslaagt en handelt het bestuur in volstrekte autonomie ten opzichte van die houders van door haar toegekende certificaten." Zie verder voor wat betreft de ministeriële verantwoordelijkheid mijn antwoord op vraag 13 van de heer Pechtold bij deze brief.

3. Bent u op enigerlei wijze betrokken geweest bij de aanstelling van deze communicatieadviseurs?

Antwoord 3

Neen.

4. Herinnert u zich de eerdere vraag 2) om het rapport over de leefomstandigheden van de bevolking op het Mozambikaanse schiereiland Machangulo openbaar te maken? Deelt u de mening dat uw antwoord op die vraag, dat het niet zou gaan om een door de stichting opgesteld rapport, feitelijk beschouwd ontwijkend is? Bent u alsnog bereid dit rapport aan de Kamer te sturen?

Antwoord 4

Bedoeld rapport is niet in opdracht van de stichting opgesteld en evenmin in mijn bezit.

1) Metro, 27 oktober 2009: "De woordvoering wekt wantrouwen"

2) Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2009 - 2010, nr. 72

Toelichting:

Deze vragen dienen ter aanvulling op eerdere vragen ter zake van het lid Van Raak (SP), ingezonden 21 oktober 2009, nr. 2009Z19347

-----------------------------------------------------------

Antwoorden van de minister-president op vragen van het lid Van Raak (SP) over het vastgoedproject van de kroonprins in Mozambique, ingezonden 2 november 2009, nr. 2009Z20236

1. Is het waar dat de voorzitter van de Stichting Administratiekantoor Machangulo tevens aandeelhouder is van het bedrijf Machangulo SA? 1)

Antwoord

Ja.

2. Hoe verhoudt dit gegeven zich tot het uitgangspunt dat de Stichting Administratiekantoor Machangulo in volstrekte autonomie zou opereren?

Antwoord

Zie antwoord op vraag 16 van de heer Pechtold bij deze brief.

3. Deelt u de opvatting dat een toezichthouder die direct belang heeft bij het genoemde vastgoedproject niet "volstrekt autonoom" is?

Antwoord

Zie antwoord op vraag 16 van de heer Pechtold bij deze brief.

4. Hoe ziet u in het licht van de ministeriële verantwoordelijkheid de verantwoordelijkheidsverdeling tussen u en de genoemde stichting?

Antwoord

Zie antwoord op vraag 13 van de heer Pechtold bij deze brief.

5. Deelt u de opvatting dat bij bijvoorbeeld fraude, integriteitproblemen of beveiligingsproblemen rondom het vastgoedproject van de kroonprins in Mozambique niet de genoemde stichting, maar de minister-president moet worden aangesproken? Zo nee, waarom niet?

Antwoord

Zoals aangegeven tijdens het debat met uw Kamer d.d. 8 oktober 2009, ben ik te allen tijde bereid binnen mijn mogelijkheden vragen uit uw Kamer te beantwoorden.

6. Waarnaar verwijst u in uw antwoord van 28 oktober 2009 op mijn vragen 3, 4, en 5, van 21 oktober 2009? 2) Bedoelt u hier uw opmerking": 'Op berichten over onderzoeken door de inlichtingen- en veiligheidsdiensten reageert het kabinet uitsluitend door de CIVD hierover schriftelijk te informeren'?

Antwoord

Ja.

1) NRC Handelsblad, 29 oktober 2009: "Toezichthouder villa prins belegt zelf in project"

2) Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2008-2009, nr. 482

------------------------------------------------------------------

Antwoorden van de minister-president op vragen van het lid Pechtold (D66) over onduidelijkheden rond het Machangulo-project, ingezonden 4 november 2009, nr. 2009Z20481

1. Is het waar dat zoals uit de reconstructie van NRC Handelsblad blijkt, dat de Prins van Oranje in 2007 al een belang nam in het Machangulo-project, maar dit pas in 2008 publiekelijk bekend maakte? 1)

Antwoord

Ja. Het is niet gebruikelijk dat leden van het Koninklijk Huis publiekelijk mededelingen doen over hun privé-belangen. Daar heeft de Prins van Oranje in dit geval een uitzondering op gemaakt.

2. Wanneer wist u precies dat de Prins een belang wilde nemen in het Machangulo-project?

Antwoord

Ik kan geen mededelingen doen over wat wanneer tussen leden van het Koninklijk Huis en mij wordt gewisseld. Wel kan ik u melden dat de informatiewisseling tussen de Prins van Oranje en mij in deze privé-aangelegenheid zodanig is geweest dat ik de ministeriële verantwoordelijkheid heb kunnen dragen.

3. Was het moment dat u op de hoogte werd gesteld tevens het go/no-go moment of was dit moment reeds gepasseerd?

Antwoord

Zoals tijdens het debat met uw Kamer d.d. 8 oktober 2009 toegelicht, heb ik op een vijftal terreinen waarbij de ministeriële verantwoordelijkheid in het geding kon zijn, nagegaan waar risico's bestonden en op welke manier die het beste konden worden geadresseerd. De uitkomst van dit proces was voor mij het cruciale moment.

4. Vindt u dat u in gevallen als het verwerven van een belang in het Machangulo-project het recht heeft daarover van te voren geïnformeerd te worden?

Antwoord

In het algemeen geldt dat privé-investeringen van leden van het Koninklijk Huis privé moeten kunnen zijn.

5. Vindt u tevens dat u in dergelijke gevallen een instemmingsrecht behoeft?

Antwoord

Neen.

6. Is het waar dat de belastingconstructie, die al sinds 1994 via Mauritius liep, vlak voor de aankoop van een belang in het Machangulo-project is gewijzigd?

7. Is het waar dat zoals de reconstructie van NRC Handelsblad stelt, deze constructie echter nog steeds bestaat? Zo ja, wat is hier de reden voor?

Antwoord 6 en 7

Machangulo SA maakt een einde aan alle rechtsvoorgangers en creëert één nieuw bedrijf naar Mozambikaans recht. Dit is echter een nog niet afgerond proces. Pas als alle sites (bouwrechten) verkocht zijn zal, naar ik heb begrepen, Machangulo Holdings Ltd. opgeheven worden. Het zijn de niet verkochte aandelen die in deze holding maatschappij zitten. Als de bouwrechten die aan die aandelen (in de gezamenlijke infrastructuur) gekoppeld zijn allemaal verkocht zijn, is het proces van omvorming afgerond. De Prins bezit geen belang in Machangulo Holding.

8. Is het waar dat de Prins persoonlijk contact heeft gehad met president Guebuza van Mozambique over het Machangulo-project? Zo ja, wist u hier van vóórdat het gesprek plaatsvond?

9. Is het project na dit gesprek uit de stilstaande fase geraakt?

10. Hoe beoordeelt u het feit dat de Prins actief heeft gelobbyd voor een zaak waar zijn eigen belang mee gemoeid was?

11. Is het gebruikelijk dat de Prins voor dergelijke, persoonlijke zaken contact heeft met staatshoofden van andere landen?

12. Deelt u de mening dat ieder contact over dit soort zaken gevoelig is en met u van te voren gedeeld dient te worden?

Antwoord 8 t/m 12

8 t/m 12: De Prins heeft contact gehad met president Guebuza teneinde te vernemen of de regering van Mozambique bezwaren tegen het project had. Ook heeft de Prins de president gemeld dat indien er een poging tot corruptie van de zijde van de overheid zou zijn, hij dat onmiddellijk zou melden. Ik acht dit niet "gevoelig".

De oorzakelijke relatie die in vraag 9 wordt gesuggereerd is daarmee niet aan de orde. Centraal in het in beweging komen van het project betrof de verandering in de juridische structuur van het project, zoals omschreven tijdens het debat van 8 oktober 2009.

13. Kunt u nader onderbouwen dat, zoals u in uw brief stelt, het instellen van Stichting Administratiekantoor Machangulo u ontslaat van de ministeriële verantwoordelijkheid dienaangaande? 2)

Antwoord

De ministeriële verantwoordelijkheid geldt voor de feitelijke oprichting van de stichting en de gekozen inrichting ervan, niet voor de activiteiten van de stichting als zodanig noch voor de werkzaamheden van Machangulo S.A. Tegelijkertijd heb ik tijdens het debat met uw Kamer aangegeven dat als er vragen rijzen die uiteraard aan mij gesteld kunnen worden.

14. Deelt u de mening dat wanneer een stichting "onafhankelijk" moet functioneren dit betekent dat het bestuur als zodanig onafhankelijk moet kunnen opereren en dus geen belangen mag hebben in de zaak? Zo nee, hoe beoordeelt u dan de mogelijkheid tot onafhankelijk opereren in het geval er problemen zouden ontstaan met bijvoorbeeld de aannemer, de lokale of nationale overheid danwel met andere investeerders?

Antwoord

De aandelenparticipatie in Machangulo S.A. door de voorzitter van de stichting gaat niet ten koste van de autonomie van het bestuur van de stichting ten opzichte van de Prins.

15. Welke garantie voor onafhankelijk opereren van het stichtingsbestuur heeft u verkregen?

Antwoord

In de oprichtingsakte van de Stichting Administratiekantoor Machangulo, is e.e.a. als volgt vastgelegd: "Hoewel het bestuur de belangen van de houders van door haar toegekende certificaten behartigt, beraadslaagt en handelt het bestuur in volstrekte autonomie ten opzichte van die houders van door haar toegekende certificaten."

16. Bent u ook betrokken geweest bij het samenstellen van het bestuur van de Stichting? Was u al op de hoogte van het mogelijke voorzitterschap van de heer Van Fentener van Vlissingen voordat hij officieel werd aangesteld? Zo ja, was u toen ook al op de hoogte van zijn belang in het Machangulo-project? Had u de bevoegdheid om de aanstelling van de heer Van Fentener van Vlissingen tegen te houden?

Antwoord

Ik ben betrokken geweest bij het opstellen van de oprichtingsakte van de Stichting Administratiekantoor Machangulo, waarin in artikel 5.2. (i) de voorwaarden voor de samenstelling van het bestuur zijn neergelegd, hetgeen is getoetst door de Landsadvocaat. Tevens was ik op de hoogte van de namen van de leden van het bestuur voordat de Stichting formeel werd opgericht en van het belang van de voorzitter van de Stichting in Machangulo S.A. Deze aandelenparticipatie in Machangulo S.A. van de voorzitter van de stichting gaat niet ten koste van de autonomie van het bestuur van de stichting ten opzichte van de Prins en daarom heb ik ingestemd met zijn benoeming.

1) NRC Handelsblad, 30 oktober 2009: "Gehalveerd vakantieparadijs in keurige nv"

2) Kamerstuk 32 123 I, nr. 3

Toelichting:

Deze vragen dienen ter aanvulling op eerdere vragen ter zake van het lid Van Raak (SP), ingezonden 2 november 2009 (nr. 2009Z20236) en het lid Van Gent (GroenLinks), ingezonden 28 oktober 2009 (nr. 2009Z19790)

-----------------------------------------------------------

Antwoorden van de minister-president op vragen van het lid Van Gent (GroenLinks) over de betrokkenheid van de kroonprins in het vastgoedproject Machangulo, ingezonden 4 november 2009, nr. 2009Z20511

1. Op welk moment raakte u bekend met de participatie van de bestuursvoorzitter in het project? Was dat vóór of na de benoeming tot bestuursvoorzitter?

Antwoord

Zie antwoord op vraag 16 van de heer Pechtold bij deze brief

2. Bent u bereid de Kamer alle stukken, zoals de oprichtingsakte, de statuten en de beschikbare vergadernotulen van deze stichting toe te sturen?

Antwoord

In bijlage treft u de oprichtingsakte/statuten van de stichting aan.

Toelichting:
Deze vragen dienen ter aanvulling op eerdere vragen ter zake van het lid Van Gent (GroenLinks), ingezonden 28 oktober 2009 (nr. 2009Z19790), het lid Van Raak (SP), ingezonden 2 november 2009 (nr. 2009Z20236) en het lid Pechtold (D66), ingezonden 4 november (nr. 2009Z20481)