Dak- en thuislozen moeten hun invloed kunnen uitoefenen
'Maak je zichtbaar als groep van dak- en thuislozen. Werk samen, dan sta je sterk én is er voor gemeenten een duidelijk gesprekspartner.' Deze oproep deed Annet den Hoed, afdelingshoofd Sociale Samenhang en Opvang bij het ministerie van VWS. Zij sprak namens staatssecretaris Jet Bussemaker tijdens het jubileumcongres van de Landelijke Vereniging Thuislozen.
Goedemorgen,
Allereerst excuses. Staatssecretaris Jet Bussemaker is helaas verhinderd. Zij moet vandaag in de Tweede Kamer de begrotingsbehandeling bijwonen. Weest u er van verzekerd dat zij graag op dit jubileumcongres van de Landelijke Vereniging voor Thuislozen aanwezig had willen zijn.
Want vandaag praten wij als beleidsmakers immers niet óver dak- en thuislozen, maar wij praten mét u. Te weinig nog wordt vanuit het beleid en de hulpverlening gebruik gemaakt van ervaringsdeskundigen. Deze kerk zit er vandaag vol mee en uw mening is waardevol! Dat het leven voor een dak- of thuisloze niet gemakkelijk is, hebben Jetty Alberts en ook Ko van Musscher ons net duidelijk gemaakt. Iedereen kan door omstandigheden in een crisissituatie belanden.
De heren Mulder en Halvé hebben deze problematiek ooit ook aan den lijve ondervonden. Zoals Ko van Musscher zei; er werd helemaal niks voor daklozen gedaan. Deze thuislozen wilden iets doen met hun ervaringen. Zij liepen in 1985 rechtstreeks vanuit de 24-uursvoorziening De Veste hier in Amsterdam naar de notaris en richtten de Landelijke Vereniging voor Thuislozen op. Op de keper beschouwd, nemen we nu dus een voorproefje op het officiële jubileum in januari 2010.
We staan stil bij 25 jaar hard werken. De LVT zet zich volledig in voor dak- en thuislozen, zowel in individueel- als in collectief opzicht. De vereniging heeft zich de afgelopen jaren sterk ontwikkeld. Eerst louter als belangenbehartiger, maar LVT is zich steeds meer gaan verzetten tegen stigmatisering van dak- én thuislozen als psychiatrische probleemgevallen. Want, dak- of thuislozen moeten misschien tijdelijk een beroep doen op een instelling, daarom zijn ze nog niet gek!
Gedrevenheid kenmerkt ook Jetty Alberts, in wie de dak- en thuislozen in Nederland een krachtige voorzitter hebben. U hebt daarnet haar verhaal gehoord en het is duidelijk: er valt nog veel te verbeteren. De LVT blijft dus ook in de toekomst steeds ‘Krachtig Aanwezig’. Dat vinden we op het ministerie belangrijk: we willen de positie en invloed van daklozen in de hulpverlening en op het beleid versterken. We moeten investeren in de relatie tussen dakloze en hulpverlener en beleidmaker. Het belang hiervan is heel groot. Het gaat het niet om beslissen over iemand, maar om samen met elkaar tot een werkbare situatie te komen. Dat is niet altijd gemakkelijk: tenslotte zijn het persoonlijke verhaal en het beleidsverhaal twee verschillende kanten.
U zou vandaag onder andere antwoord willen op de vraag ‘ Hoe kunnen wij ervoor zorgen dat we invloed kunnen uitoefenen op het beleid?’ Welnu, vooral door samen te werken met andere cliëntenorganisaties! Wij juichen het ook toe dat de LVT steeds meer de samenwerking zoekt met andere cliëntenorganisaties. Samen sta je immers sterker. Dak- of thuislozen laten zich namelijk ook niet zo gemakkelijk registreren of verenigen. U bent, met alle respect, niet iemand die zich gemakkelijk aan een structuur of een vergaderschema onderwerpt. We weten eigenlijk niet eens hoeveel dak- en thuislozen er in Nederland precies zijn. Volgens een grove schatting gaat het in de vier grote steden om tienduizend mensen.
Het probleem daarvan is dat als beleidsmakers niet weten met wie ze moeten praten de cliëntenparticipatie moeizaam op gang komt. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de opvang van onder andere dak- en thuislozen in Nederland. Gemeenten hebben ook de plicht burgers te informeren, inspraak te geven.
Maar hoe zorg je ervoor dat dak- en thuislozen, die je moeilijk kunt bereiken, hun invloed kunnen uitoefenen? Bij belangenbehartiging voor en door dak- en thuislozen gaat het om meedoen, om inspraak én om invloed.
Meedoen: van belang is dat iedereen meedoet op zijn of haar eigen niveau, voor zover diegene dat kan.
Inspraak betekent dat je je mening kan geven over het beleid. Dat betekent overigens niet altijd dat je gelijk krijgt. Vaak moeten belangen van verschillende partijen tegen elkaar worden afgewogen. Maar als je je niet laat horen, kan er ook geen rekening met je worden gehouden. Gemeenten zijn op zoek naar een wijze waarbij zij cliënten inspraak kunnen geven in hun beleid, geef gemeenten ook de kans om de inspraak aan te bieden. Maak je zichtbaar als groep van dak- en thuislozen. Werk samen, dan sta je sterk én is er voor gemeenten een duidelijk gesprekspartner.
Invloed: door je te laten horen krijg je ook invloed, anders is inspraak een lege huls. Bemoei je dus actief met het beleid. Dan ben je een partij om rekening mee te houden.
Het belang van cliëntenparticipatie in het algemeen en die van dak- en thuislozen in het bijzonder, is heel erg groot. Het gaat erom dat wat beleidsmakers doen, goed aansluit bij de behoeften van daklozen. Anders is het beleid minder effectief. Het mag wat mij betreft nog wel steviger onderdeel worden van het gemeentelijk beleid. Het ministerie financiert niet voor niets het kennisprogramma cliëntparticipatie van Movisie wat ervoor moet zorgen dat cliënten binnen de gemeenten invloed kunnen uitoefenen.
Daarnaast is het ook belangrijk dat instellingen zich openstellen voor de wensen en inzichten van hun cliënten. Ik ben dan ook heel blij met de nieuwe keuringsmethodiek PAJA, Participatie Audit (zwerf)Jongeren Amsterdam, die morgen wordt gepresenteerd. Met deze methode beoordelen jongeren zelf de voorzieningen, kijken zij of het allemaal klopt. Dit is een goed voorbeeld van cliëntenparticipatie. Deze aanpak inspireert.
Cliëntenparticipatie getuigt ook van lef van instellingen om zich te laten beoordelen door de eigen cliënten. Ik hoop dus dat dit initiatief van het jongerenonderzoeksteam Young Voices navolging krijgt. Een dergelijke aanpak helpt de kwaliteit van de opvang te verbeteren. En dat willen we toch allemaal.
Uw mening wordt dus op prijs gesteld en op waarde geschat. Maak dus gebruik van de mogelijkheden om uw stem te laten horen! En wees eens eerlijk: zijn alle dak- of thuislozen die nu aanwezig zijn, lid van de LVT? Bent u nog geen lid? Meld u zich dan vandaag nog aan. Want de LVT moet ook de komende 25 jaar Krachtig Aanwezig blijven!