NOS, Gesprek met de minister-president, Nederland 1

Mediatekst | 29-10-2009

MINGELEN
Meneer Bos, premier Balkenende zit in Brussel. Dat weet inmiddels iedereen. U mocht hem vandaag even vervangen maar als hij definitief in Brussel zou blijven, dan is die vervanging natuurlijk ook over.

BOS
Ja als de premier weg zou gaan dan krijg je in het algemeen op enigerlei moment wel weer een keer een nieuwe.

MINGELEN
Dat wordt natuurlijk dan weer een CDA'er.

BOS
Oef, ik heb er nog niet zo uitgebreid over nagedacht zoals u nu veronderstelt.

MINGELEN
U dacht niet met die Verhagen kan ik het veel beter vinden of juist helemaal niet in plaats van Balkenende.

BOS
Nee.

MINGELEN
Nu is zijn vertrek wel wat dichterbij gekomen lijkt het, want na een week lang te roepen flauwekul en ik ben geen kandidaat, heeft hij zojuist gezegd over zijn mogelijke vertrek. Het is prematuur, misschien komt er geen verzoek en hoef ik er niet over na te denken. Maar misschien komt er wel een verzoek en dan denkt hij er dus wel over na. Met andere woorden, de kans is aanwezig dat hij vertrekt. Uw commentaar.

BOS
Hij lijkt rekening te houden met de mogelijkheid dat hij op enigerlei moment gevraagd wordt.

MINGELEN
Ja en wat vindt u daarvan?

BOS
Ik geloof dat heel Nederland dat al de hele tijd verondersteld heeft.

MINGELEN
Maar wat vindt u ervan dat hij dan eventueel vertrekt?

BOS
Nou ik denk dat ik namens al mijn collega's spreek, we hebben het daar natuurlijk ook wel met elkaar over gehad, dat we het liefst gewoon met deze ploeg door gaan.

MINGELEN
U heeft er van de week met hem een gesprek over gehad en u heeft een beroep op hem gedaan om te blijven?

BOS
Ik wil niet te veel zeggen over de gesprekken die we onder zes ogen gehad hebben, met Rouvoet, Balkenende en mezelf, maar de boodschap daar van Rouvoet en mijzelf was dat we denken dat het ons heel veel waard zou moeten zijn om met deze ploeg nu door te gaan. En daar hoort hij natuurlijk wel bij als eerste man.

MINGELEN
Waarom is dat zo [onverstaanbaar] want ik herinner mij andere gevallen waarin een Nederlander voor een hoge post in aanmerking kwam en dan was iedereen altijd ontzettend trots dat Nederland zo iemand mocht leveren?

BOS
Je hebt het nu natuurlijk niet over zomaar een minister of zomaar een staatssecretaris, maar je hebt het over de eerste minister, de premier, de naamgever van het kabinet, de formateur ook van dit kabinet, in heleboel opzichten ook het gezicht van het kabinet. En ten tweede heb je het ook nog eens over omstandigheden die op dit moment aan de orde zijn. Grootste economische crisis sinds de jaren dertig, enorme uitdagingen voor de boeg, zowel bij het op orde brengen van de financiële sector als het laag houden van de werkloosheid als het weer op orde brengen van de schatkist. We weten allemaal dat dat niet louter makkelijke keuzes met zich mee zal brengen. Dus wat je dan als ploeg samen de schouders eronder wil zetten en de ploeg bij elkaar wil houden, dat is eigenlijk wel logisch.

MINGELEN
Er is geen Nederlands belang om Balkenende op die toch heel belangrijke post van president van de Europese Ministerraad te krijgen.

BOS
Degene die daar terecht komt die dient vooral het belang van Europa. Die dient niet het belang van het land waar hij vandaan komt.

MINGELEN
Dus om die reden vindt u de afweging Europees belang Nederlands belang moet het de doorslag geven dat …

BOS
Dat kan een enorme eer zijn voor de persoon die gevraagd wordt omdat er natuurlijk ook een inschatting over de kwaliteiten van de persoon aan vooraf gaat. Maar dat is iets anders dan als die persoon daar eenmaal zit en daar allerlei dingen kan doen die dan voor het land waar hij vandaan komt juist heel voordelig zijn. Ik geloof niet dat het zo werkt.

MINGELEN
Met andere woorden, u spreekt uit, het kabinet heeft vandaag uitgesproken: Balkenende blijf, we hebben je nodig. Het is crisis.

BOS
Het stond niet op de agenda. Alle collega's die vandaag de ministerraad zijn uitgelopen hebben ook allemaal gezegd: we hopen eigenlijk gewoon dat hij blijft en dat we met deze groep door kunnen gaan. Het zou in een heleboel opzichten ook meer noemenswaardig zijn geweest als iedereen vandaag gezegd zou hebben: we hopen dat hij zo snel mogelijk gaat. Want zo zit het natuurlijk niet. Je bent er samen aan begonnen. Je wilt het ook samen afmaken.

MINGELEN
Maar hoe komt het dan dat de premier zelf kennelijk dat gevoel niet heeft, want hij sluit dus nadrukkelijk niet uit dat hij weggaat. Dus dat pleidooi van samen uit samen thuis is kennelijk niet aan hem besteed.

BOS
U stelt de vraag aan mij. Ik denk dat u die vraag vooral aan hem moet stellen.

MINGELEN
U heeft dat gesprek met hem gehad.

BOS
Maar u reageert nu op een uitspraak die hij vandaag heeft gedaan en die uitspraak van vandaag zegt vooral dat hij er rekening mee lijkt te houden dat hij gevraagd zou kunnen worden.

MINGELEN
U ergert zich ontzettend aan al die speculaties. Dat is al weken aan de gang.

BOS
Ik erger me helemaal niet.

MINGELEN
Al maanden. Maar de kern van het punt is toch dat de heer Balkenende zelf nooit klip en klaar heeft gezegd: jongens, geen sprake van, ik blijf in Nederland. Dat is toch het kern van het hele probleem. Dat hij zelf die onzekerheid heeft geschapen.

BOS
Ten eerste vind ik het niet erg dat u al die vragen stelt en erger ik me er ook niet aan en ben ik het ook noodzakelijkerwijs niet met u eens dat hier sprake is van een probleem. De minister-president heeft tot nu heel helder gemaakt dat hij geen kandidaat is en dat het ook niet aan de orde is. Vandaag zegt hij dat het misschien wel aan de orde zou komen.

MINGELEN
Toch wel een majeure wijziging.

BOS
En misschien moeten we over een paar weken concluderen dat het toch niet aan de orde is gekomen en hebben we ons met zijn allen heel druk gemaakt over iets dat uiteindelijk alleen maar speculatie blijkt te zijn geweest. We kunnen ongelooflijk lang en druk ermee bezig zijn. Ik besteed mijn tijd liever gewoon aan de dingen waarvan ik zeker weet dat ze spelen.

MINGELEN
Maar neemt u me nu niet kwalijk. Als nu het kabinet het nodig vindt en u als woordvoerder van het kabinet om het volgende te zeggen: ik denk dat ik namens het hele kabinet spreek als ik zeg dat wij het liefst met deze ploeg door willen gaan. Dan is dat toch een reden. U zegt dat niet zomaar.

BOS
Ik geef antwoord op een vraag die u en uw collega's mij…

MINGELEN
Maar u bent heel goed in het ontduiken van vragen. Dus dit is wel een opzienbarende mededeling vind ik.

BOS
Ik ben heel netjes opgevoed. Als iemand mij vragen stelt probeer ik die zo goed mogelijk te beantwoorden. Dat heb ik ook vandaag gedaan. Ik zal echt niet uit mezelf over dit onderwerp zijn begonnen, want volgens mij is alles gezegd en geschreven de afgelopen dagen.

MINGELEN
U zegt: u bent netjes opgevoed. U probeert vragen te beantwoorden. Dan proberen we het toch nog een keer. Vandaag wijzigt de heer Balkenende zijn standpunt. Hij sluit het niet langer uit dat hij misschien toch die stap gaat maken. U heeft vanuit het kabinet een beroep op hem gedaan. Het is crisis, blijf! Hij geeft daar nog geen gehoor aan.

BOS
Ik blijf zo dicht mogelijk bij wat hij gezegd heeft. Hij sluit niet uit dat hij er wellicht voor gevraagd wordt en daar zal ik uiteraard de komende weken ook weer eens met hem over verder te praten. De eerste vraag die ik dan zal stellen is of deze uitspraak een verandering van de situatie of ook van zijn positie betekent ten opzichte van hoe het afgelopen week ervoor stond en dingen waar ik afgelopen week met hem over gesproken heb.

MINGELEN
Bent u bang voor verkiezingen?

BOS
Ik ben nooit bang. Als politicus moet je nooit bang zijn voor verkiezingen.

MINGELEN
Het zou de ene keer wat beter kunnen uitkomen dan de andere.

BOS
Dat is helemaal waar.

MINGELEN
En deze keer staat u nogal laag in de peilingen.

BOS
Heb ik al eens een keer eerder gehad. Vervolgens kwamen we bij de verkiezingsuitslag met 20 zetels meer uit de bus dan bij de peilingen aan het begin.

MINGELEN
Toen had u even de tijd. Met andere woorden: als er nu verkiezingen zouden komen omdat toch de heer Balkenende zou vertrekken, dan zou dat geen prettig vooruitzicht zijn.

BOS
Laatste keer dat me dat gebeurde won ik 20 zetels in drie weken. Dus het kan allemaal wel. Je kunt ook makkelijk er wel eens 20 kwijtraken in drie weken. Dus het is allemaal heel relatief.

MINGELEN
Maar is toch het feit dat niemand zegt: als dit zou gebeuren en die kans is in elk geval reëel geworden omdat Balkenende zelf het niet meer uitsluit, als dit zou gebeuren dan moeten er nieuwe verkiezingen komen.

BOS
Ik weet niet of de kans reëel is geworden. Ik weet niet hoe groot de kans is en over wat er allemaal zou moeten gebeuren in geval dat, dan ga ik nadenken tegen de tijd dat ik denk dat het heel zeker is dat we die kant uitgaan. En die zekerheid heb ik nu niet.

MINGELEN
Deze functie staat even los van de vaste functie die Nederland ook moet vervullen in de nieuwe Europese Commissie. Is het nu zo dat deze discussie het moeilijk maakt voor Nederland om voor die andere belangrijke functies een zware post te krijgen. Het is nu mevrouw Kroes, een heel zware post. Dat doet ze heel goed. Maakt het dat moeilijker?

BOS
Zou kunnen. Kan ik niet helemaal inschatten, maar het is wel een mogelijkheid waar ik rekening mee moet houden.

MINGELEN
Dus dat is wel vervelend dan dat dit maar blijft spelen.

BOS
Nee. Ook voor die Commissarisposten geldt: het is een eer als je met een heel goede persoon daarvoor terecht kunt. Het is een eer als Nederland een bepaalde post mag vervullen, maar als je daar eenmaal zit word je natuurlijk geacht mensen of bedrijven uit je eigen land net zo hard aan te pakken als uit andere landen. We zien hoe mevrouw Kroes Engelse banken, Duitse banken en Nederlandse banken allemaal gelijk behandeld. Daar is ze ook voor aangesteld. Ja dat ze daar als Nederlandse zit betekent dat het misschien net iets makkelijker is om haar op te bellen en te zeggen hoe zit het dan dat het voor een ander zou zijn, maar uiteindelijk moet ze natuurlijk iedereen gelijk behandelen.

MINGELEN
Heeft u haar trouwens gebeld dat ze wel erg streng was met wat ze met ING heeft gedaan?

BOS
Ik geloof dat we alles bij elkaar ruim een half jaar in gesprek geweest. Er hebben ook wel een paar telefoontjes gezeten in de categorie moet dit nou.

MINGELEN
Er zijn natuurlijk een heleboel mensen die zeggen: ze doet het erg goed, geniet heel veel aanzien. Misschien begrijpen mensen niet waarom ze niet mag doorgaan, want zij is voor de Nederlandse regering geen kandidaat voor een nieuwe post.

BOS
Ik weet niet of dat op enigerlei moment zo door de Nederlandse regering gezegd is. Ik dacht dat ik haar zelf recent heb horen zeggen dat ze niet doorgaat en verder weet ik op dit moment niet wat de laatste stand van zaken is.

MINGELEN
Als vice-premier weet u niet wie Nederland als potentiële Eurocommissaris naar voren schuift?

BOS
Nee dat is echt het prerogatief van de minister-president. Hij heeft contacten in Brussel. Hij onderhandelt namens Nederland eigenlijk over posten die wil of niet onze kant op komen. Zoals gezegd, ik dacht dat mevrouw Kroes zelf al wel een aantal keren voor uw camera gezegd had dat zij niet langer doorgaat.

MINGELEN
We zullen zien. Dank u zeer.

BOS
Graag gedaan.
(letterlijke tekst, ongecorrigeerd, KK)