Schipholdiner
Alleen de uitgesproken tekst geldt.
Beste mensen,
1. Trots
We hebben een gedenkwaardige week achter de rug. Op 7 oktober vierden twee toonaangevende Nederlandse spelers in de internationale luchtvaart hun 90-jarig bestaan. Het NLR en KLM.
Negentig jaar.
Dan zegt Jos Nijhuis van Schiphol misschien: daar gaan wij nog overhéén. Het eerste vliegtuig op Schiphol landde immers in september 1916. Ruim drieënnegentig jaar geleden.
Feit is dat de luchtvaartpioniers uit die tijd – en daar betrek ik ook Fokker en TU Delft bij – samen een ronduit fantastische prestatie hebben geleverd. Ze hebben het kleine Nederland – een postzegel op de wereldkaart – tot een wereldspeler gemaakt. En dat in slechts enkele decennia.
Op dat ijzersterke fundament bouwen wij nog steeds voort. En met succes! Als ik zie wat Nederland als luchtvaartland vandaag de dag presteert, dan ben ik enorm trots. Die trots komt ook in de Luchtvaartnota tot uiting.
- Een luchthaven die tot de beste van de wereld behoort. Met een verbindingennetwerk dat zich kan meten met Heathrow, Charles de Gaulle en Frankfurt.
- Een luchtvaartmaatschappij die over de hele wereld bekend staat om haar betrouwbaarheid, kwaliteit èn duurzaamheid. En die samen met Air France aanspraak kan maken op de titel ‘Europees kampioen’.
- Een luchtverkeersorganisatie die – met een nieuw bestuur – volop in verandering is om te zorgen dat Nederland voorop loopt bij de éénwording van het Europese luchtruim.
- Een luchtvaartindustrie die voorop loopt in innovatie. Ook nú, nu we geen grote vliegtuigbouwer meer hebben, maar wèl een keurkorps van grote en kleine toeleveringsbedrijven die in de mondiale voorhoede meespelen. Er werkt nu een kwart méér mensen in de sector als begin deze eeuw. Dat wordt wel eens vergeten.
En dan heb ik het nog alleen over de luchtvaartsector zelf.
Ik denk dat we dit veel breder mogen trekken.
De pioniersgeest van Plesman en zijn tijdgenoten heeft veel méér opgeleverd. Het heeft Nederland vleugels gegeven.
Van een land dat rond 1900 wat achterliep op industriële naties als Engeland en België, zijn we een land geworden dat de toon aangeeft. De vijfde exporteur van de wereld. De zestiende economische grootmacht. We zijn een knooppunt en ontmoetingsplek voor mensen, goederen, diensten, kennis, culturen. Een logistieke supermacht waar deuren voor open zwaaien.
Ik heb dat twee weken terug nog mogen ervaren in China en Japan. Voor landen in het Verre Oosten zijn we geen ‘klein landje’, maar een speler van formaat! Wij behoren tot de tien belangrijkste handelspartners van China. Na Duitsland zijn we hun tweede partner in Europa. Zo’n 150 Chinese bedrijven hebben hier een vestiging. Dat maakt indruk.
De pioniersgeest van Plesman en zijn tijdgenoten heeft veel méér opgeleverd. Het heeft Nederland vleugels gegeven.
Van een land dat rond 1900 wat achterliep op industriële naties als Engeland en België, zijn we een land geworden dat de toon aangeeft. De vijfde exporteur van de wereld. De zestiende economische grootmacht. We zijn een knooppunt en ontmoetingsplek voor mensen, goederen, diensten, kennis, culturen. Een logistieke supermacht waar deuren voor open zwaaien.
Ik heb dat twee weken terug nog mogen ervaren in China en Japan. Voor landen in het Verre Oosten zijn we geen ‘klein landje’, maar een speler van formaat! Wij behoren tot de tien belangrijkste handelspartners van China. Na Duitsland zijn we hun tweede partner in Europa. Zo’n 150 Chinese bedrijven hebben hier een vestiging. Dat maakt indruk.
2. Crisis
Maar, beste mensen, hoe trots we ook mogen zijn, we zitten momenteel wèl in zeer zwaar weer. Midden in een crisis die zijn weerga niet kent. Een crisis die de luchtvaartsector - die bij uitstek conjunctuurgevoelig is – keihard treft.
U kent net als ik de laatste cijfers.
In het eerste kwartaal van 2009 daalde het internationale passagiersvervoer met 10 procent ten opzichte van het jaar daarvoor.
Het vrachtvervoer slonk met bijna een kwart!
En Schiphol krijgt een zeer gevoelige klap mee. In juni 12 procent minder vliegtuigbewegingen, in vergelijking met juni 2008. Sinds de Tweede Wereldoorlog is dat niet meer vertoond.
Met een groot aantal van u heb ik regelmatig contact. Die gesprekken houden mij bezig. Ik ken uw zorgen. In de luchtvaartsector, maar ook daarbuiten. We zitten allemaal in dezelfde kist in dezelfde turbulentie. Luchtvaartbedrijven, transporteurs, maakindustrie, dienstverleners.
We moeten op ons tellen passen. Onlangs maakte het World Economic Forum bekend dat Nederland van plaats 8 naar plaats 10 is gezakt op de mondiale lijst van meest concurrerende landen. Als één van de vijf grootste zorgpunten in Nederland, noemt het forum de stand van zaken rond de infrastructuur. Ook gebrek aan efficiency bij de overheid staat in de top 5 van knelpunten.
Dat tij moeten we keren. Niet met woorden, maar met daden
3. Werken aan herstel
Onze gezamenlijke missie is: werken aan herstel, zodat mensen hun baan kunnen behouden, zodat jongeren een perspectief hebben en ondernemers weer hun vleugels kunnen uitslaan.
Cruciaal voor die missie is: een verbindingennetwerk dat tot de beste in Europa behoort, in combinatie met een concurrerende en duurzame luchtvaart in Nederland.
Zo zie ik mijn rol als minister van Verkeer en Waterstaat. Herstel helpen mogelijk maken door te zorgen dat Nederland een land van excellente verbindingen blijft.
Vandaar dat we onze mainports beter bereikbaar maken.
Over het spoor. De HSL is in gebruik genomen. Tussen Amsterdam, Schiphol en Flevoland hebben we in 2015/2016 hoogfrequent spoor.
En over de weg, met de Tweede Coentunnel. En met een flink aantal Spoedaanpak-projecten in deze regio. Zo’n acht in het gebied Amsterdam-Haarlem-Schiphol-Leiden.
Vorige maand ging de schop de grond in op de A4 Leiden-Burgerveen. En ik kondig u aan dat nog dit jaar ook de schop de grond in zal gaan op de A9, tussen Diemen en Holendrecht.
Ik ben ook blij dat we met de provincie Noord-Holland, de gemeente Haarlemmermeer en Schiphol een goede oplossing hebben gevonden voor de N201 (de ‘Boerenlandvariant’ over het terrein dat gereserveerd is voor een eventuele tweede Kaagbaan).
We werken niet alleen aan bereikbaarheid, maar scheppen ook optimale condities voor de luchtvaart in Nederland volgens de lijnen van de Luchtvaartnota: concurreren, accommoderen, excelleren.
Vorig jaar – bij deze gelegenheid – heeft de minister-president aangekondigd dat ETS niet bovenop de vliegbelasting zou komen. Hij kon daarmee rekenen op uw applaus. Dat het mogelijk zou zijn om de vliegtax te schrappen was toen nog niet te bevatten. Maar, beste mensen, wat ben ik blij dat het ons gelukt is om enkele maanden na de uitspraak van de MP die vermaledijde vliegtaks te beeïndigen.
Daarmee zijn we er nog niet! We gaan de tarieven voor de luchtverkeersleiding voor vijf jaar bevriezen en we kijken ook heel kritisch naar de securitykosten, die zorgwekkend hoog zijn. Daar wil ik nog dit jaar duidelijkheid over hebben.
Maar scherp letten op de kosten is een verantwoordelijkheid van ons allemaal. We zullen samen het uiterste moeten doen om mainport Schiphol zo concurrerend en aantrekkelijk mogelijk te positioneren.
Verder dienen we te zorgen dat mainport Schiphol ook in de toekomst over voldoende capaciteit kan beschikken. Laten we de lessen uit het verleden niet vergeten! Tijdens economische recessies krimpt het luchtverkeer sneller dan het BNP. Tijdens hoogconjunctuur groeit het harder dan het BNP.
Ook als we uitgaan van een gematigd herstel van de economie vanaf 2011, zal er op enig moment in de komende twaalf jaar behoefte zijn aan aanvullende luchtvaartcapaciteit. Dat zal láter zijn dan we aan het begin van deze kabinetsperiode nog dachten. Maar het moment komt wel!
De huidige economische crisis mag dus geen reden zijn de zaak maar te laten waaien. Regeren is vooruitzien. Daarom reserveren we nu al ruimte voor capaciteit die we straks nodig hebben.
Het Alders-advies - één en ondeelbaar - biedt daarvoor een gedegen kader. Voor Schiphol zijn afspraken gemaakt over groeimogelijkheden tot 510.000 vliegtuigbewegingen, in combinatie met maatregelen om hinder te beperken. We zijn hard aan het werk. De afgelopen periode zijn er al veel experimenten uitgevoerd (o.a. aanpassing van routes) om de overlast in de regio te verminderen. Die hebben geleid tot 18.000 minder gehinderden rond Schiphol. Een tweede generatie experimenten (onder meer met glijvluchten in de avond) staat op stapel.
We hebben natuurlijk ook de Alderstafel in Eindhoven en Lelystad. Ik heb er vertrouwen in dat we bij de Alderstafel Eindhoven spoedig resultaten tegemoet kunnen zien. En ook de mogelijkheid tot capaciteitsuitbreiding op Lelystad is van strategische waarde.
Verder gaan we in mei volgend jaar proefdraaien met een nieuw normen- en handhavingstelsel. Het failliet van het huidige stelsel werd vorige maand weer bewezen. De absurde situatie deed zich voor dat Schiphol het besluit moest nemen de Kaagbaan minder te gaan gebruiken, omdat enkele ‘geluidsemmertjes’ (de zogeheten ‘handhavingspunten’) ten zuiden van de Kaagbaan vol dreigden te raken. Het resultaat: een groter gebruik van de Aalsmeerbaan, waar meer mensen omheen wonen. Dus per saldo: meer overlast voor meer mensen.
Die perverse werking van het stelsel, daar willen we vanaf. Het nieuwe stelsel moet een goede mix bevatten. Het moet ruimte bieden aan 510.000 vluchten, een gelijkwaardige bescherming aan de omgeving bieden en tegelijkertijd transparant, flexibel en uitlegbaar zijn. Dat is geen gemakkelijke klus, maar ik heb er vertrouwen in dat het gaat lukken.
4. krachten samenballen
Beste mensen, we hebben de kennis. We hebben de ervaring. We hebben de mensen.
We hebben een traditie om trots op te zijn. We hebben een ijzersterke reputatie in Europa en ver daarbuiten.
Als wij met elkaar de juiste keuzes maken en onze krachten samenballen, dan zijn we tot grootse dingen in staat. Dan maken we deze crisis tot een springplank naar de toekomst.
Maar dan moeten we wel in beweging komen en alles doen wat in ons vermogen ligt.
Met de wind in de rug gaat alles makkelijk. Maar wat als de wind draait en de storm opsteekt? Wie dàn volhoudt en doorzet, die mag zich pas ècht tot de groten rekenen. Plesman wist dat. Fokker wist dat.
Ik ontmoet elke week mensen die in die traditie staan. Vorige week nog, toen ik terugvloog uit Tokyo, met KLM. De bemanning vertelde me vol trots dat er vier passagiers méér in het toestel zaten dan er stoelen waren. Er waren namelijk vier baby’s aan boord, en die zaten bij de ouders op schoot.
Een volle kist. Supergemotiveerde KLM’ers. Supertrots op hun bedrijf!
Vandaag hebben we de man in ons midden die leiding mag geven aan die prachtige onderneming. Negentig jaar aan de top.
Peter Hartman, van harte proficiat!
Voor jou en voor u allen hier in Amsterdam en omstreken geldt: the sky is the limit. Als we de neus maar in de wind houden en voluit gaan.