Toespraak Rob Vermaas ontvangst van de Vertegenwoordiging te Willemstad ter gelegenheid van Prinsjesdag 2009

Toespraak | 15-09-2009

Excellenties, geachte Gezaghebber en gedeputeerden, geachte aanwezigen, dames en heren,

Hartelijk welkom en dank dat u met zo velen bent gekomen, als relaties van de Vertegenwoordiging. Wij hebben hier op de Nederlandse Antillen een bewogen jaar achter de rug en het komende parlementaire jaar zal niet anders zijn. In deze overgangsjaren waarbij de rollen van de entiteiten in het Koninkrijk veranderen is het duidelijk dat wij intensief, en soms op een nieuwe wijze, moeten samenwerken. Een dag als vandaag, Prinsjesdag, is een mooi moment om de onderlinge relaties te versterken.

Dames en heren,
Sinds het ontstaan van ons Koninkrijk in 1815 is er jaarlijks een officiële opening van het werkjaar van de Staten-Generaal; de Tweede en Eerste Kamer. Eerst was dat op de eerste maandag in november, later de derde maandag in oktober en in 1848 werd dat vervroegd naar de derde maandag in september. Hierdoor hadden Kamerleden meer tijd om de rijksbegroting met de regering te bespreken, voor de start van het nieuwe kalenderjaar, want de begroting moet immers worden goedgekeurd voor het begin van het jaar, want anders mag de regering geen geld uitgegeven. Die derde maandag in september is ten slotte de derde dinsdag geworden. Hoe dat zo is gekomen wil ik u niet onthouden. Waarom werd het nou dinsdag in plaats van maandag?

In 1848 hadden wij nog geen auto’s. Sinds 1843 weliswaar een eerste treintraject van Amsterdam naar Den Haag, dat in 1847 ook Rotterdam bereikte. Echter, nog weinig treinverbindingen door de rest van het land. De reistijd naar Den Haag was voor veel Kamerleden zo lang dat zij op zondag van huis moesten vertrekken om maandag op tijd in de Kamer te zijn. Vooral leden van christelijke partijen vonden dit vanwege de zondagsheiliging een bezwaar, waardoor uiteindelijk in 1887 is besloten de opening van de zitting van de Staten Generaal te verplaatsen naar de dinsdag.

Dames en heren,
Vandaag dus, de 3e dinsdag in september! De Staten van de Nederlandse Antillen en die van Aruba zijn ons al voorgegaan, want u heeft, wat ik maar even noem uw Prinsjesdag vorige week al gehad, de 2e dinsdag van september. Met het aanbieden van de Rijksbegroting en de miljoenennota, die hier een toelichting op is, zijn de kabinetsplannen voor 2010 bekend. En ik zeg maar meteen dat het geen begroting is om vrolijk van te worden. De internationale financiële crisis heeft Nederland zwaar getroffen en dat werkt door in de bestedingen van de overheid.

De komende 2 jaar wil het kabinet nog investeren in nieuw beleid, om de ingezakte Nederlandse economie weer een beetje op gang te helpen, maar vanaf 2011 zal voor een reeks van jaren gigantisch moeten worden bezuinigd. En daarbij gaat het om duizelingwekkende bedragen. Als ik alleen al noem dat de staatsschuld jaarlijks toeneemt met circa 40 miljard euro, dan heeft u een beetje beeld waar we over praten. Ik denk dan: het is maar goed dat de afspraken over de schuldsanering al in 2006 zijn gemaakt en toen zijn vastgelegd in de Slotverklaring. Onder de omstandigheden van vandaag hadden de uitkomsten van de besprekingen in het Spaanse Hof wel eens heel anders hebben kunnen uitpakken.

Dames en heren,
De Rijksbegroting is onderverdeeld in hoofdstukken en hoofdstuk 4 betreft de Koninkrijksrelaties. Hierin staan de plannen van de Nederlandse regering die betrekking hebben op de Nederlandse Antillen en Aruba. Maar wat betekenen deze kabinetsplannen in de begroting Koninkrijksrelaties voor de ‘gewone’ mensen? Voor een ouder van kinderen, of als vrijwilliger? Of in het werk: als ondernemer, bestuurder of ambtenaar? Of als leraar of als beveiligingsbeambte?

Dames en heren,
In deze begroting staan drie belangrijke onderdelen die ik graag wil toelichten. Allereerst het waarborgen van de fundamentele mensenrechten en vrijheden. Nederland ondersteunt de Rechterlijke Macht, de Kustwacht en het Recherchesamenwerkingsteam; het RST. Met het Plan Veiligheid Nederlandse Antillen wordt daarnaast fors bijgedragen aan het versterken van de politie (nieuwe politieposten), het verbeteren van het gevangeniswezen (onder andere huisvesting en opleiding personeel) en de vreemdelingenketen. Een tweede belangrijk onderdeel van de begroting betreft de samenwerkingsprogramma’s. De eilanden van de Nederlandse Antillen en Nederland zijn in 2008 verschillende samenwerkingsprogramma’s overeengekomen die momenteel in uitvoering zijn. Het gaat om een totaalbedrag voor 2008 tot en met 2012 van meer dan 230 miljoen euro. Meer dan 500 miljoen gulden! Er wordt hard gewerkt om de doelstellingen en projecten te realiseren.

Nu wordt zichtbaar wat er allemaal gebeurt in de samenwerking tussen Nederland en de Antillen, de BES-eilanden en de toekomstige landen Curaçao en Sint Maarten. Op het gebied van Onderwijs en Jongeren staat de leerling centraal. Bij het funderend onderwijs is een maand geleden, vlak voor de start van het nieuwe schooljaar, nog een groot project voor Curaçao getekend waarmee leerlingen over leermiddelen beschikken en de begeleiding krijgen die zij nodig hebben.

Het Sociaal Economisch Initiatief, het SEI, kent uiteenlopende maatregelen waar ik graag enkele voorbeelden van noem. Een paar weken geleden was ik nog bij de ondertekening van het stedelijk ontwikkelingsplan Skalo Abou/Fleur de Marie, waar de infrastructuur zoals riolering, elektra en wegen op orde wordt gebracht in combinatie met opvang voor bewoners die dat nodig hebben. Voor ouderen komen er nieuwe activiteitencentra van het Wit Gele Kruis in zowel Fuik als in Dominguito (Mamayaweg). Ook sportvoorzieningen in bijvoorbeeld Barber en Santa Rosa en het Little League Park zijn onderdeel van het SEI. En afgelopen zondag is het startsein gegeven voor het grote milieuproject van Selikor dat gezamenlijk door het eilandgebied Curaçao en Nederland uit de SEI-middelen wordt betaald.

Dames en heren,
Het SEI brengt mij op het derde onderdeel van mijn toespraak: de staatkundige veranderingen. Niet iedereen realiseert zich dat, maar het besluit van Nederland om voor alle eilanden van de Nederlandse Antillen geld beschikbaar te stellen voor een Sociaal-Economisch Initiatief is genomen in het kader van het staatkundig proces. Het ligt vast in de roemruchte Slotverklaring en ik ben blij dat de uitvoering van het SEI nu ook hier op Curaçao goed op gang is gekomen.
De begroting die de Nederlandse regering vandaag bij het parlement heeft ingediend bevat de beleidsplannen voor 2010, het jaar waarin grote stappen moeten worden gezet ter afronding van het staatkundig proces. Maar 2010 is ook het jaar waarin Nederland gaat voelen wat de internationale financiële crisis voor ons land betekent. Ik heb daar zojuist al iets over gezegd. Het is duidelijk.

De luxe van een begrotingsoverschot kent Nederland zelf niet. In tegendeel. Wat de overheidsfinanciën betreft staan Nederland zware tijden te wachten. Mede daarom is het goed om vandaag te kunnen constateren dat het politieke uitgangspunt van staatssecretaris Bijleveld - Afspraak is afspraak – niet onder deze financiële crisis heeft hoeven lijden. De Nederlandse regering komt de met de Antillen aangegane verplichtingen na.

Het lijkt misschien wat overdreven om dit zo nadrukkelijk te zeggen. Maar ik doe het toch. Want al die jaren sinds de ondertekening van de Slotverklaring zijn er groepen in de samenleving gebleven die volhielden dat het geld voor die schuldsanering toch niet zou komen. Alsof Nederland geen betrouwbare partner zou zijn. Vorig jaar heb ik met Prinsjesdag op de persconferentie zelfs precies aangewezen waar in de rijksbegroting de middelen voor de schuldsanering te vinden waren. Ik heb dat vandaag weer gedaan. Maar ondanks dat wantrouwen bij sommigen in de samenleving, zal niemand kunnen ontkennen dat de positieve gevolgen van de schuldsanering intussen zichtbaar zijn. Tijdens het symposium over de dollar gaf Bankpresident dr. Tromp zelfs aan dat de Nederlandse middelen de negatieve effecten van de wereldwijde crisis op de Antillen “maskeren”.
Zowel in hoofdstuk 4 van de rijksbegroting als in de miljoenennota is de schuldsanering ongewijzigd opgenomen. En dat alles om de eilanden van de Nederlandse Antillen en met name de toekomstige landen Curaçao en Sint Maarten de ruimte te geven om straks in volle autonomie hun eigen beleid te kunnen ontwikkelen.
Afspraak is afspraak.

In de begroting Koninkrijksrelaties is ook zichtbaar dat met Bonaire, St. Eustatius en Saba hard wordt gewerkt om als openbaar lichaam onderdeel van Nederland te worden. Met name op het gebied van onderwijs, volksgezondheid en infrastructuur gebeurt er al heel veel. De samenwerkingsrelaties die er tot de transitiedatum op dit gebied tussen Nederland en de centrale overheid van de Nederlandse Antillen zijn, zijn belangrijk voor een soepele overgang.

Dames en heren,
Tot slot wil ik deze gelegenheid aangrijpen om alle aanwezigen te feliciteren met de inmiddels bereikte resultaten. Ik ga ervan uit dat wij allen voortvarend doorgaan met de uitvoering van de staatkundige veranderingen en de uitvoering van projecten van de samenwerkingsprogramma’s. Zodat het onderwijs verder verbetert, de jongeren meer perspectief hebben op een goede toekomst, de overheid zelf slagvaardiger en professioneler wordt, de eilandelijke economie niet teveel te lijden krijgt van de wereldwijde economische crisis en iedere burger zich steeds veiliger voelt.

Namens de medewerkers van de Nederlandse Vertegenwoordiging wil ik u allen danken voor de wijze waarop wij gedurende het afgelopen jaar hebben samengewerkt. Niet alleen op bestuurlijk niveau, niet alleen met de overheidsorganisaties, maar ook de private sector, NGO’s en organisaties die ons ondersteunen bij de dagelijkse werkzaamheden van de Vertegenwoordiging.

Ik kijk uit naar een voortzetting van die goede samenwerking in het komende jaar en sluit af met het motto van het zittende kabinet in Nederland: “Samen werken en samen leven”.