Duurzame Dinsdag

Toespraak | 01-09-2009

Dames en heren,

De Duurzame Dinsdag is mijn Prinsjesdag. En in dit koffertje zit de buit. En - geheel anti-cyclisch - is die buit sinds vorig jaar bijna verdubbeld. Het zijn ideeën voor een schoner, gezonder en mooier land en het symboliseert het sociaal kapitaal van Nederland.

Dat duurzaamheid hoog op de politieke agenda staat is voor u en mij vanzelfsprekend.

We zijn de hype voorbij. De aandacht voor duurzaamheid verdwijnt niet meer. Het zal wellicht onzichtbaar worden omdat het een vanzelfsprekendheid in ons dagelijks handelen gaat worden. Een mooi vooruitzicht.

Nu - en de komende 20 en 30 jaar - moet die aandacht worden omgezet naar breed gedragen gedragsverandering. En de innovaties moeten worden toegepast. Die fase is misschien nog moeilijker dan de vorige. Nu moeten we immers gaan bedenken wat er echt moet veranderen. Nu moeten de geldstromen worden verlegd, de kansen afgewogen en de investeringen gedaan.

Ze zeggen dat we in tijden van economische crisis niet aan het milieu hoeven denken, ze zeggen dat kleine ingrepen niets uithalen omdat China alles tenietdoet met de bouw van kolencentrales en ze zeggen dat het met de klimaatverandering wel meevalt. Nu loop ik al bijna dertig jaar mee in de milieuwereld en ik durf te beweren dat ik aardig wat weet van klimaatverandering en duurzaamheid en ik zeg u, dit is gewoon niet waar:

• het klimaat houdt geen rekening met ons huishoudboekje;
• goedkope fossiele brandstoffen behoren tot het verleden;
• en een wereld waar voor alles en iedereen tot in de eeuwigheid ruimte is, bestaat niet.

We hebben 1 aarde en daar moeten we het mee doen. De tijd van kiezen is voorbij - die luxe hebben we al verspeeld. Dat is een ernstige boodschap, maar wel een die verkondigd moet worden. Deze dag, dit koffertje symboliseert ook dat duurzaamheid niet alleen een zaak van de overheid is. U als burgers, maatschappelijke organisaties en bedrijven spelen allen een rol. Want we zullen de veranderingen samen moeten realiseren. Dat wordt vaak en makkelijk gezegd. Daarom voel ik de behoefte het wat uit te werken.

Ik zie de volgende uitdagingen voor me:

• Voor bedrijven. Zowel de productiebedrijven als de dienstensector zullen maatschappelijk verantwoord ondernemen door moeten voeren naar hun primaire proces. Welke producten en diensten dragen maximaal bij aan maatschappelijke behoeften, ook op langere termijn?
• Voor maatschappelijke organisaties. Zij belichamen en verwoorden de idealen waar ze voor zijn opgericht: vakbonden staan voor banen, fatsoenlijk werk en fatsoenlijke arbeidsvoorwaarden. De ontwikkelingshulporganisaties staan voor internationale solidariteit.
• De milieubeweging komt op voor natuur en milieu, etc. Ik acht het van groot belang dat deze organisaties niet alleen voor een deelbelang strijden, maar ook het gemeenschappelijke in hun streven expliciet voor ogen hebben. Gelukkig zijn daar goede voorbeelden van, maar ik denk dat duurzame ontwikkeling er mee gebaat zou zijn als dit versterkt wordt.
• En dan de burgers. Naar mijn idee is de kern van de zaak burgerschap te laten bloeien. En dan niet volgens de 20^e eeuwse manier, maar de 21^ste. Ik denk dan niet alleen aan de politieke rol van burgers, als staatsburgers, maar ook aan hun rol in wijken, in scholen en in bedrijven. Vrijwilligerswerk, bestuurswerk, ondernemingsraadwerk e.d.

En laten we rol niet onderschatten van een rol die wij allemaal vervullen: als consument. Wat koopt u? Waar gaat u op vakantie? Waarin belegt u? Een consument die verantwoord consumeert, beïnvloedt bedrijven. Een onverkoopbaar product wordt niet op de markt gebracht. Dat klinkt eenvoudig en dat is het ook. Kijkt u naar het lot van de Hummer auto. In de jaren negentig populair nu onverkoopbaar. Het samen werken aan een betere wereld is dus geen abstractie: het is heel concreet, stap voor stap.

De boodschap over klimaat, energie en verantwoordelijkheid voor de eigen leefomgeving is goed aangekomen in Nederland. De burger individueel, burgers verenigd in een maatschappelijke organisatie én het bedrijfsleven hebben de handschoen opgepakt om zelf wat de doen aan het klimaat, energiebesparing en sociale cohesie. Dit is bemoedigend.

Ik dank u dat u mij op deze manier aanmoedigt en inspireert. Ik dank u voor al uw initiatieven en ideeën en ik dank het team van Duurzame Dinsdag voor deze dag - mijn Prinsjesdag. De inhoud van deze koffer wordt geïnvesteerd in de toekomst van Nederland.

Om aan te sluiten bij het verzoek voor een Duurzame Gehaktdag: daar kunt u op rekenen!