Werkende Ketens?

De ketensamenwerking rond jeugd binnen gemeenten is nog niet effectief. Voorzieningen en organisaties die bij een maatschappelijk probleem van en door jongeren betrokken zijn, werken slecht samen.

Dit komt naar voren uit een onderzoek dat Integraal Toezicht Jeugdzaken (ITJ) tussen 2006 en 2008 bij zes gemeenten heeft gedaan. Op basis van de uitkomsten van het onderzoek zetten de gemeenten verbeteracties in gang. De metarapportage Werkende Ketens? is vandaag door ITJ aangeboden aan minister Rouvoet van Jeugd en Gezin.

De problemen van jongeren zijn steeds complexer. Meer en meer is duidelijk dat bij complexe problematiek verantwoorde hulpverlening aan jongeren niet langer door afzonderlijke organisaties kan worden gegeven en dat voorzieningen moeten samenwerken. Alleen op die manier kunnen ze effectief op problemen van kinderen en ouders reageren en problemen zo veel mogelijk voorkomen.

In geen van de onderzochte gemeenten, Parkstad Limburg (dak- of thuisloze jongeren), Rotterdam (jeugdprostitutie), Haarlem-Schalkwijk (kindermishandeling), Culemborg (overgewicht) en Emmen en Dordrecht (beide voortijdig schoolverlaten), is effectieve ketensamenwerking aangetroffen. Deze uitkomst is zorgelijk want zonder effectieve ketensamenwerking kunnen maatschappelijke problemen niet blijvend worden opgelost. De zes gemeenten en de betrokken voorzieningen zijn zich bewust van de noodzaak tot meer samenwerking, maar de stap naar effectieve samenwerking in de keten is nog niet gezet. De bestaande samenwerkingsverbanden richten zich op individuele jongeren; hulpverlening is afhankelijk van de persoonlijke inzet en contacten van de verschillende professionals. De professionals zijn doorgaans zeer gemotiveerd in de hulpverlening aan jongeren, maar werken vanuit het aanbod van hun organisatie en niet vanuit de vraag en behoeften van de jongeren.

Voor een effectieve aanpak van een maatschappelijk probleem moeten volgens ITJ jongeren en hun ouders actief betrokken zijn. Zij zijn immers de ‘ervaringsdeskundigen’ bij uitstek. Het vroegtijdig onderkennen van risico’s en risico-omstandigheden voor jongeren is daarbij cruciaal. Met vroegsignalering wordt voorkomen dat jongeren in probleemsituaties terecht komen of blijven verkeren. Gemeenten moeten als verantwoordelijke voor het lokale jeugdbeleid meer inzetten op vroegsignalering en preventie. De Centra voor Jeugd en Gezin (CJG’s) kunnen hieraan een belangrijke bijdrage leveren. Effectief jeugdbeleid vraagt dat ambtenaren en bestuurders vaker afstemmen tussen verschillende beleidsterreinen om problemen met jeugd te voorkomen en op te lossen.

Integraal Toezicht Jeugdzaken is een samenwerkingsverband van vijf inspecties: Inspectie voor de Gezondheidszorg, Inspectie van het Onderwijs, Inspectie jeugdzorg, Inspectie Openbare Orde en Veiligheid en Inspectie Werk en Inkomen.