Krimp in het Groene Hart

Toespraak | 15-05-2009

Dames en heren,

Allereerst hartelijk dank voor het beleidsprogramma. Jullie zijn hier in het Groene Hart de voorlopers én de koplopers voor wat betreft krimp. Ik wil hier graag van leren. En ik wil jullie helpen om krimp tussen de Haagse oren te krijgen.

Zoals jullie weten, kom ik uit Amsterdam. En als je uit Amsterdam of een andere grote stad komt, weet je niet precies wat krimp is. Je kent dan alleen groei. En bij groei kun je altijd alle problemen oplossen met een beetje extra, een schepje er bovenop.

Maar tijdens een werkbezoek aan Heerlen en Maastricht schrok ik mij suf van wat ik daar zag. Leegstand en verval. Dat kun je niet meer oplossen met een schepje er bovenop. Inmiddels hebben we op het ministerie alle informatie over krimp. Wij weten er nu ook alles van.

In gebieden met krimp hebben koopwoningen niet slechts één bezichtiging. Er komt helemaal niemand meer. Dat is een ernstig probleem voor mensen die moeten verhuizen, bijvoorbeeld omdat ze naar een verzorgingstehuis moeten. Dat soort dingen spelen mee bij het probleem van krimp. En dat roept bestuurlijke vragen op. In Limburg zijn er ook bestuurlijke vragen. Maar door samen te werken is het daar wel op te lossen. Hoe organiseer je solidariteit tussen gebieden met groei en gebieden met krimp? Heel gericht: door gemeenten die geen verdiencapaciteit hebben te helpen.

Tijdens een interview heb ik eens gezegd dat krimp het ernstigste is wat ik gezien heb. Na afloop kwam er een Vlaamse vrouw naar me toe die zich zorgen maakte over een splitsing van België. Niet alleen vanwege de taalstrijd, maar ook vanwege de krimp in Wallonië. Dat geeft de scherpte van dit probleem goed weer. En daar kunnen wij van leren.

Maar we moeten ook weer niet te somber zijn. Want krimp is ook een kans. En krimp is een kunst. De kunst van kwaliteit in plaats van kwantiteit. En de kunst van het weghalen. Weghalen geeft ruimte en rust. En zo kun je fijne plekken creëren om te wonen, bijvoorbeeld voor ouderen.

Ik ken een wethouder die al twee of drie jaar op zoek is naar een huis. Op weg naar Den Haag komt hij iedere dag langs Woerden. Hij ziet dan hoe mooi het hier is. Het Groene Hart is de tuin voor de Randstedenaar. En jullie hebben krimp al op de agenda gezet. Daar waren jullie al heel vroeg bij. Jullie zijn écht voorlopers op het gebied van krimp.

Je hebt krimp en krimp. Het is er in soorten en maten. Ik wil jullie niet teveel vermoeien met getallen, maar een paar noem ik er toch. De verzorgingstaat is gebaseerd op vijf werkenden en één persoon die afhankelijk is van een pensioen. In West-Europa is die verhouding nu al vier op één. En in de komende halve eeuw zal die opschuiven in de richting van twee op één.

Krimp vraagt om maatwerk. Degenen die last hebben van krimp, zoals woningcorporaties, ontwikkelingsbedrijven en het bedrijfsleven, kunnen dit oplossen door slim samen te werken en elkaar te helpen. In Limburg stelde WWI een Topteam Krimp aan, bestaande uit de heren Mans en Dijkstal. Dit team helpt de gemeente bij het onderzoek naar krimp en geeft antwoord op de vraag hoe daarmee om te gaan. Deze kennis wordt ook overgedragen aan andere gemeenten.

Op 17 juni is er een bestuurdersconferentie over krimp. En in oktober bieden WWI en BZK het 'Actieplan bevolkingsdaling' aan de Tweede Kamer aan. Daarin staan onder andere voorstellen voor de vereveningsvraag. Maar we zullen ook kijken of de regelingen wel toereikend zijn. Want we moeten er wel voor zorgen dat de scholen verwarmd blijven. En dat er nog zwemlessen worden gegeven aan kinderen. We moeten voorkomen dat er spookdorpen ontstaan, zoals in Frankrijk en Spanje. Krimp is een nationale solidariteitsopgave. En jullie kunnen daar een voorbeeldrol in spelen!

Dames en heren,
Er is geen blauwdruk voor hoe krimp bestreden moet worden. Maar we kunnen de kansen die krimp biedt wel delen en uitrollen naar andere gemeenten. Daarbij mogen jullie claims doen op mijn ministerie. Uit Limburg vertrok ik met een depressief gevoel. Maar nu helemaal niet. We gaan van het krimpprobleem een kans maken! Jullie kunnen letterlijk de proeftuin zijn van de Randstad. Misschien moeten we wel aansluiten bij het concept van groengebied en metropool. Ik volg de ontwikkelingen op de voet, want ik wil graag weten hoe u krimp te lijf gaat. Waar ik kan, zal ik helpen. Want u kunt er van uitgaan dat ik krimp zéér serieus neem.

Dank u wel.