Herdenkingsmunt 400 jaar Nederland-Manhattan
Toespraak gehouden door staatssecretaris Jan Kees de Jager op 6 april 2009 te Utrecht.
Dames en heren,
Binnen enkele minuten zijn we getuige van de eerste slag van de ‘400 jaar Nederland-Manhattan munt’. Een bijzondere herdenkingsmunt. Met deze munt herdenken wij een belangrijk stuk Nederlandse geschiedenis.
Dit jaar is het vierhonderd jaar geleden dat, in 1609, Henry Hudson voet aan wal zette in Manhattan. Hudson was een Engelsman in dienst van de Nederlandse Verenigde Oost-Indische Compagnie. Dat Hudson daar verzeild raakte was overigens niet gepland. Hudson vertrok in 1609 richting de Noordkaap, op zoek naar de Noordoostelijke doorvaart naar Indië. Maar in de buurt van Nova Zembla werd het zo koud, dat hij onder druk van zijn bemanning omkeerde en koers zette naar het westen, om een doorvaart door Noord-Amerika te proberen. Toen hij de kust van Noord-Amerika had bereikt voer hij zuidwaarts en bereikte op 3 september de rivier die later zijn naam zou krijgen, de Hudson rivier. Hij bereikte uiteindelijk Manhattan, maar toen duidelijk was dat hier geen doorvaart was, keerde hij om.
Het bezoek van Hudson aan de regio vormde de basis voor de Nederlandse claim op het gebied, dat interessant was wegens de bonthandel.
In 1625 stichtten de Nederlanders hier Nieuw Amsterdam, dat de Engelsen in 1664 zouden overnemen en omdopen in New York. Zo was Nederland de grondlegger van een van de belangrijkste metropolen in de wereld.
Reden genoeg voor een herdenkingsmunt! Vorig jaar heeft het ministerie van Financiën beeldende kunstenaars, ontwerpers en vormgevers per advertentie opgeroepen hun belangstelling kenbaar te maken voor het maken van een ontwerp voor de munt. Uit de 125 reacties zijn 12 personen geselecteerd voor het maken van een ontwerp. 11 ontwerpen zijn ingeleverd. Uiteindelijk bleef het ontwerp van kunstenaar Ronald van Tienhoven over.
De Muntmeester de heer Brouwer heeft u verteld hoe bijzonder de techniek en het ontwerp van de herdenkingsmunt is.
Een interessant onderdeel van het ontwerp is, dat sprake is van een munt in een munt. Op voor- en keerzijde Manhattan nu en Manhattan (Manna-Hata) toen; op de voorzijde een munt met de beeltenis van de koningin, op de keerzijde een munt met de waardeaanduiding. Niet onvermeld dient te worden dat het portret van de koningin van de hand van Hans van Houwelingen is. Ere wie ere toekomt.
Op de munt zien we op de ene kant het huidige downtown Manhattan, met een beeltenis van koningin Beatrix. Op de andere kant is het zuidelijke puntje van Manhattan te zien zoals Henry Hudson het zag toen hij er voet aan wal zette. Het is interessant om zo te kunnen zie hoe enorm de stad gegroeid is.
Dames en heren,
Het is tijd voor de ceremoniële eerste slag.
Het doet mij genoegen dat daarvoor onze minister-president Jan Peter Balkenende bereid gevonden is.
Jan Peter, binnenkort reis je af naar de Verenigde Staten, heb ik begrepen. Een betere presentje voor President Obama dan deze munt in je binnenzak is denk ik niet mogelijk!
Voordat je je slag gaat slaan, geef ik je graag nog het woord.