NOS, Gesprek met de minister-president, Nederland 1

Mediatekst | 09-04-2009

VRAAG:
Hoe gaat het met u?

BALKENENDE:
Heel goed.

VRAAG:
Ik vraag het u omdat de vice-voorzitter van de Raad van State Tjeenk Willink vandaag in de krant zei: premier zijn is eigenlijk te zwaar geworden in de loop der tijd. Vroeger was nog overzichtelijk maar tegenwoordig zijn het zoveel functies samen en dat kan eigenlijk niet meer door een man gedaan worden. Wat vindt u van die uitspraak?

BALKENENDE:
Op de eerste dank voor het meeleven van de vice-president van de Raad van State. Het is wel zo dat het werk heel erg zwaar is geworden. Om een voorbeeld aan te geven: vroeger werd het
buitenlandse beleid vooral gedaan door de minister van Buitenlandse Zaken. In de tijd van de
heer Luns om een voorbeeld te noemen. Toen was de positie van de premier heel anders.

VRAAG:
Die bleef maar gewoon hier achter in Den Haag als Luns naar Europa ging.

BALKENENDE:
Precies. En dat is totaal anders geworden. Je merkt nu - en dat zie je bijvoorbeeld vorig jaar bij de financiële crisis en dat zie je nu de laatste weken met allerlei internationale ontmoetingen - dat er heel veel van een premier wordt gevraagd. Dus het is buitengewoon intensief geworden voor wat betreft de buitenlandse activiteiten. In eigen land is het natuurlijk ook zo dat het aantal debatten dat de premier voert alleen maar is toegenomen. We kennen in de Tweede Kamer het fenomeen van spoeddebatten. De debatten die er zijn duren erg lang. En er zijn heel veel debatten. Ja, dat is ook anders dan vroeger.

VRAAG:
Dus het medeleven van Tjeenk Willink is terecht? Het is een te zware baan geworden?

BALKENENDE:
Ik zeg niet te zwaar, want ik hou het goed vol.

VRAAG:
Maar het is wel echt zwaarder dan een aantal jaar geleden. Heeft u het in uw tijd zwaarder zien
worden?

BALKENENDE:
Ik noemde u net het fenomeen van de debatten. We hebben nu het fenomeen van
spoeddebatten. Dat betekent dat de Tweede Kamer kan besluiten met 30 stemmen om een
spoeddebat te organiseren. Dat raakt alle bewindslieden, dat raakt ook de premier.

VRAAG:
U zegt dat het aantal van 30 omhoog zou moeten?

BALKENENDE:
Nee, dat is een vraag van de Kamer zelf. Daar blijf ik buiten. Ik -wees alleen op het fenomeen dat het gemakkelijker is om een debat te organiseren.

VRAAG:
Maar u zegt wel dat de taak echt een stuk zwaarder is geworden, en misschien moeten we eens
nadenken of er iets aan gedaan moet worden.

BALKENENDE:
Dat is moeilijk, want neem de buitenlandse activiteiten. Wat ik nu meemaak is precies hetzelfde
als mijn collega's. En ik zou het ook niet graag willen missen, want het is belangrijk om die
internationale contacten te hebben.

VRAAG:
Willink zegt dat je het partijleiderschap een beetje moet laten varen als je premier bent.

BALKENENDE:
Dat ben ik niet met hem eens. Stelt u zich eens voor: zou de premier het partijleiderschap moeten laten varen en de twee vice-premiers niet?

VRAAG:
Of alle ministers? Dat de partijleiders altijd in de Kamer zitten.

BALKENENDE:
We moeten het ook niet opblazen. In de Nederlandse politieke verhoudingen is het zo dat het
gewoon bekend is dat ook een premier van een bepaalde politieke kleur ook buitengewoon
relevant is voor zijn eigen stroming. Maar het is wel een kwestie van hoe je ermee omgaat.
Bijvoorbeeld als wij congressen hebben - als CDA, nu praat ik even niet als premier - dan wordt
het politieke deel, het bespreken van resoluties niet door mij gedaan, maar dat wordt gedaan door de heer Van Geel, de fractievoorzitter van het CDA in de Tweede Kamer. Dus het is ook een kwestie van er prudent mee omgaan. Dat is voor ons niet het grootste probleem.

VRAAG:
Maar heeft hij een punt of niet?

BALKENENDE:
Het is een kwestie van te druk. Ik heb weken achter elkaar meegemaakt waarin ik niet meer dan
vier uur heb geslapen.

VRAAG:
Weken achter elkaar niet meer dan vier uur geslapen? Dat kan niet goed gaan, bijna.

BALKENENDE:
Ik zit hier toch op een relaxte manier, dacht ik.

VRAAG:
Het moet toch ten koste gaan van je concentratie op een gegeven moment.

BALKENENDE:
Ik heb het geluk dat ik een goede gezondheid heb, en dat ik ook toekom met weinig slaap. En dat ik ook snel kan schakelen, maar het vak is ongelooflijk zwaar.

VRAAG:
Iemand die zeven uur slaap per nacht nodig heeft, kan geen premier van Nederland zijn?

BALKENENDE:
Dat lijkt mij vrij lastig, en zeker in de weken die ik nu meegemaakt heb. Mag ik een voorbeeld
noemen: een paar weken geleden ben ik naar Brazilië gegaan. Twee nachtvluchten, tijdverschil.
Dan kom je terug in Nederland en dan is het weer ergens druk. De week daarop hadden we de
onderhandelingen binnen de coalitie. U weet: dat is nachtwerk geworden. En toen dat er ook
weer opzat nog weer een paar late avonden met de coalitie, met de sociale partners en met een
lang Kamerdebat. De week erop hadden we internationale verplichtingen en toen was het enige
verschil dat het niet alleen elke avond laat werd, maar dat het ook nog zaterdag en zondag
doorging.

VRAAG:
U zegt: het is een groot probleem, maar ik weet geen oplossing?

BALKENENDE:
Het is vrij lastig om er een oplossing voor te vinden. En dat komt omdat wil je je werk goed
doen, dan moet je je echt voor 200% inzetten, want op al die terreinen wordt er veel van mij, de minister-president, verwacht. Internationaal en nationaal. Dus je hebt niet zoveel alternatieven.
Het werk is gewoon veel. Tegelijkertijd kun je het werk alleen doen als je de steun hebt van je
eigen gezin en familie. Nou, Bianca en Amelie steunen mij gelukkig. En daardoor kan ik het werk
ook doen. Ik ben me ook zeer bewust van de steun die nodig is.

VRAAG:
Laten we even die drie terreinen langs lopen. Internationaal: Obama heeft door Europa
getrokken de afgelopen week. Is dat een goede reis geweest wat u betreft?

BALKENENDE:
Ja, het was absoluut een goede reis. Ik had Obama vorig jaar telefonisch gesproken. Nu was het
voor het eerst dat we elkaar tegenkwamen. De kennismaking begon in Buckingham Palace in
Londen. En ik heb hem toen meegemaakt - en bij de G20-bijeenkomst over de economie, en bij
de NAVO-top, en afgelopen zondag bij de regeringsleiders. Ik ben heel erg positief over hem. En
dat komt omdat hij bindend kan optreden. Het is een goede communicator. Hij weet ook mensen
tot elkaar te brengen. En het mooie bij hem is ook dat hij ook duidelijk over zijn agenda is, en die
agenda spreekt ons aan. Laat ik een voorbeeld noemen...

VRAAG:
Bush...

BALKENENDE:
Ik maak geen vergelijkingen. Ik heb de afgelopen tijd ook altijd goed samengewerkt, alleen op een aantal punten hadden we soms wel andere opvattingen dan de Amerikanen. Laat ik een
voorbeeld noemen rondom bijvoorbeeld de strategie van Afghanistan. We hebben steeds gezegd
dat het gaat om een combinatie van militaire aanwezigheid, goed bestuur en
ontwikkelingssamenwerking.

VRAAG:
En dat heeft hij nu overgenomen?

BALKENENDE:
Overgenomen klinkt zoveel.

VRAAG:
Mevrouw Clinton zei dat de Nederlandse aanpak...

BALKENENDE:
De Amerikanen hebben nu denk ik die lijn op te pakken, waarvan ik denk dat het gewoon goed
is. Dat is één voorbeeld. Wat hij heeft gezegd over het werken naar klimaatverandering - u weet
dat de Amerikanen tot nu toe hebben gezegd: wij ondersteunen het Kyotoprotocol niet. Ik
begrijp dat niet. En dat hangt samen met milieumaatregelen. Nu zegt Obama: ook wij willen van
die conferentie in Kopenhagen - waar belangrijke besluiten moeten worden genomen - die
conferentie willen we juist goed voorbereiden.

VRAAG:
Hij kruipt naar Europa toe als je het vergelijkt met Bush?

BALKENENDE:
Ik vind dat hij op die punten die ook echt gevoelig liggen, dat hij er alles aan doet om goed samen
te werken.

VRAAG:
Maar dan zijn er twee scholen. De ene school zegt: het is prachtig, het is fantastisch. Hartstikke mooi en het komt helemaal goed. De andere school zegt: hij organiseert zijn eigen nederlaag, want hij gaat dat nooit allemaal waarmaken. U zegt dat u het ziet goed gaan?

BALKENENDE:
Weet u... Ik zit in de politieke werkelijkheid [onverstaanbaar, red.] Ik beoordeel gewoon de
Amerikaanse president zoals hij met anderen omgaat, wat hij zegt over belangrijke onderwerpen
als klimaatverandering, maar ook de vrije wereldhandel en samenwerking met Europa en andere
delen van de wereld. En dat doet hij op een heel goede manier, en uiteraard - maar dat geldt voor elke politicus - is het zo dat je pas op termijn mensen kunt afrekenen op zo van wat heb je
beloofd en wat heb je gedaan. Wat heb je nationaal en internationaal bereikt?

VRAAG:
Dus we moeten wachten op de resultaten?

BALKENENDE:
Ja, dat is natuurlijk met alles zo.

VRAAG:
Tweede terrein, binnenlands terrein. Het heeft te maken met een legerimam. Er is een imam in
dienst getreden van het leger. Die blijkt een aantal vervelende columns te hebben geschreven
over Nederland en over u persoonlijk. Hij noemde u hypocriet. De vraag is nu of die imam kan
blijven in het leger. Hoe kijkt u ernaar?

BALKENENDE:
Het is zo dat er een Kamerdebat is geweest. Daar zijn deze argumenten die u net noemt ook
allemaal gewisseld. Vandaag heeft staatssecretaris van Defensie De Vries een brief aan de Kamer gestuurd, waarin hij heeft gezegd: ik kom op deze zaak terug. Ik zal dat naar verwachting over twee weken doen. En ik wou eigenlijk eerlijk gezegd maar geen voorschot nemen of die uitkomsten daarvan?

VRAAG:
Omdat u persoonlijk betrokken bent?

BALKENENDE:
Dat staat er helemaal los van.

VRAAG:
U zou daar wel een uitspraak over kunnen doen, ook al gaat het voor een deel over u?

BALKENENDE:
Laat ik het zo zeggen: als ik me iets zou moeten aantrekken van alles wat over mij wordt gezegd, dan kan ik het gesprek snel staken. Dat moeten we ook niet doen. Het is zo dat de heer De Vries heeft gezegd dat hij op deze zaak terugkomt...

VRAAG:
De Vries heeft hem benoemd. Toen zei de Kamer wat raar, en toen zei De Vries: oh, het is een
nieuwe politieke werkelijkheid daar moet ik nog eens over nadenken.

BALKENENDE:
Eerst wachten we maar eens af wat er verder gaat gebeuren.

VRAAG:
Wie bepaalt dat uiteindelijk? Is dat het Contactorgaan Moslims & Overheid dat hem heeft
voorgedragen of is het de heer De Vries?

BALKENENDE:
Het is zo dat de heer De Vries nu aan zet is. Ook op basis van wat in het kabinet aan de orde is
geweest. Hij zal de Kamer nader informeren, en ik ga maar even niet vooruitlopen op die
discussie. Dat lijkt me ook het meest verstandig.

VRAAG:
Heeft u het dan over het debat dat deze week gevoerd is?

BALKENENDE:
Ik heb er kennis van genomen.

VRAAG:
U heeft er kennis van genomen, maar verder wilt u er niets over zeggen.

BALKENENDE:
Nee.

VRAAG:
Op binnenlands gebied wilde ik over Wilders praten, maar ik hoorde u net op de persconferentie
zeggen dat u maar eens een dag niet over Wilders wilde praten.

BALKENENDE:
Dat lijkt me verstandig.

VRAAG:
Hoezo? Wat zat daarachter?

BALKENENDE:
Dat hoeft toch niet elke dag?

VRAAG:
Want gebeurt het te veel, vindt u?

BALKENENDE:
Ik vind dat het erg veel is, ja.

VRAAG:
Maar ja, hij staat hoog in de peilingen.

BALKENENDE:
Ja maar goed, er zijn zoveel zaken die in Nederland spelen. We hebben te maken met een
financiële crisis van jewelste. We hebben te maken met onzekerheid van mensen. We hebben te
maken met heel goede ontwikkelingen in de Nederlandse samenleving. Dan denk ik: nou, ik kan
me ook voorstellen dat we de aandacht een keer aan iets anders besteden. En dat is de reden
waarom ik zei tijdens de persconferentie na twee dagen is het wel een keer genoeg.

VRAAG:
Tegen wie zegt u dat? Tegen de media in Nederland?

BALKENENDE:
Tegen ons allemaal.

VRAAG:
We moeten met zijn allen minder over Wilders praten?

BALKENENDE:
Het lijkt mij gewoon goed dat we het hebben over de inhoud van de zaken, en mag ik dan een
voorbeeld noemen: toen ik bijvoorbeeld in Brazilië was. Ik heb daar een heel goed gesprek gehad
met de president. Er waren 13 CEOs, topondernemers uit Nederland. En daarnaast een
zakendelegatie van 50, 60 ondernemingen. Dat is positief, dat zijn ondernemers die in een
moeilijke tijd weten dat in Brazilië - waar het relatief goed gaat met de economie - dat je daar ook zaken kunt doen. Ik vond het een buitengewoon belangrijke missie. Dat trekt totaal geen
aandacht, en als de heer Wilders dan bijvoorbeeld even naar Engeland gaat, dan is dat in ene hot news. Dan denk ik: soms is de balans een beetje onevenwichtig.

VRAAG:
Dus het frustreert u?

BALKENENDE:
Nee, dat niet. Nee, anders hou je het vak niet vol.

VRAAG:
Maar het is wel onevenwichtig. Morgen is het Goede Vrijdag. U gaat voor de zoveelste keer naar
de Mattheus Passion. Is dat nog leuk?

BALKENENDE:
Het is elke keer indrukwekkend en mooi om de Mattheus mee te maken.

VRAAG:
En bent u zo'n muziekkenner dat u het verschil met vorig jaar kunt horen?

BALKENENDE:
Het mooie in Naarden - maar ik zou denken in tal van plaatsen in Nederland - is dat we in
Naarden zien dat er regelmatig verschillende uitvoeringen zijn. En dat hangt ook samen met de
interpretatie van de Mattheus Passion. En ook geeft de dirigent elk jaar een toelichting van
waarom hij dit jaar kiest voor die vorm of variant en dat vind ik altijd buitengewoon interessant.

VRAAG:
Dus met veel plezier?

BALKENENDE:
Absoluut.

VRAAG:
Goede dagen.

BALKENENDE:
Ik wens u en de kijkers goede Paasdagen.
(Letterlijke tekst, ongecorrigeerd)