De Wadden: een toeristische topregio met toekomst
De Wadden zijn altijd in beweging. Niet alleen de dynamiek van de steeds veranderende natuur zorgt hiervoor. Ook op het terrein van toerisme en recreatie zijn er voortdurend ontwikkelingen. Voor de toekomst is het belangrijk om te weten welke mogelijkheden er zijn om de Wadden nog aantrekkelijker te maken. De Raad voor de Wadden heeft daarom, in opdracht van de Tweede Kamer, een advies voorbereid over de mogelijkheden voor de toeristische en recreatieve bedrijvigheid in en rond de Waddenzee. De voorzitter van de Raad, Margreeth de Boer, heeft het advies vandaag aan de Tweede Kamer aangeboden.
Identiteit als troef
Het imago van het Waddengebied als een bijzonder en uniek gebied zorgt ervoor dat toeristen er graag komen, vooral op de eilanden. Ze vinden er rust, ruimte, natuur en landschap. Kenmerken die de identiteit van het gebied in hoge mate bepalen en waarmee op een verantwoorde wijze moet worden omgegaan. De toeristische waarde van het kleilandschap (de kuststrook) is door toeristen echter nog niet of nauwelijks ontdekt; zo op het eerste gezicht lijkt het een minder aantrekkelijk en onherbergzaam gebied, kaal en winderig. Maar voor wie verder kijkt, biedt juist dit kleiland een landschap waarin de ontstaansgeschiedenis en de bewoningsgeschiedenis nog in het landschap wordt weerspiegeld. De landschappelijke en cultuurhistorische rijkdom van het kleilandschap, onlosmakelijk verbonden met de Waddenzee, bieden volop mogelijkheden voor ontwikkelingen op toeristisch en recreatief gebied.
Recreatie en toerisme als spil van de economie
Recreatie en toerisme vormen vooral op de Waddeneilanden de spil van de economie. Zo'n 30% tot 60% van de eilander banen valt in de vrijetijdssector. In de kustgemeenten is dit heel anders, recreatie en toerisme hebben daar maar een bescheiden aandeel in de economie. Wel is de sector hier de snelst groeiende werkgelegenheid met een voor Nederlandse begrippen bovengemiddelde groei. Op de Waddenzee zijn allerlei vormen van recreatievaart de belangrijkste activiteit, gevolgd door het wadlopen.
Recreatie en natuur een gedeeld belang
De Raad voor de Wadden heeft een streefbeeld voor de recreatiesector opgesteld waarin de kansen worden geschetst om de sector zo te ontwikkelen dat de natuurwaarden tenminste behouden blijven of zelfs verhoogd kunnen worden. Dat is niet alleen belangrijk voor de natuur, maar ook voor de recreatiesector zelf. Uit onderzoek dat de Raad heeft laten uitvoeren blijkt dat recreatieondernemers rust, ruimte en natuur koesteren als belangrijkste redenen van toeristen om het gebied te bezoeken. Dit gedeelde belang vereist een zorgvuldige omgang met de wijze waarop en de grenzen waarbinnen de recreatiesector zich verder kan ontwikkelen. Op de eilanden wil de Raad dat de mogelijkheden worden verkend voor het ruilen van gebieden met (potentieel) hoge natuurwaarden, zoals de binnenduinrand, tegen minder kwetsbare delen van Natura 2000-gebieden die geschikt zijn voor verblijfsrecreatie. Hiervoor moet dan wel genoeg draagvlak bestaan bij natuurbeschermingsorganisaties, plaatselijke bevolking en recreatieondernemers.
Een andere kans ligt in het ontwikkelen van culturele evenementen en arrangementen. Als deze buiten het hoogseizoen gepland worden, leveren ze niet alleen een bijdrage op aan de bijzondere eigenschappen van het Waddengebied, maar ook een economische impuls. Wel is specifieke aandacht nodig voor het inpassen van nieuwe activiteiten binnen de randvoorwaarden van natuur en landschap.
Vastelandskustgebied: nog geen sterk merk
Tegenover de hoge bezettingsgraad van accommodaties op de eilanden staat een laag voorzieningenniveau met een veel lagere bezettingsgraad in het vastelandskustgebied. Als de drukbezette eilanden gemakkelijker en vaker bereikbaar worden vanaf de vastelandskust, kunnen de populariteit van de eilanden en de ruimte in het vastelandskustgebied met voordeel voor beide worden gecombineerd. Het vastelandskustgebied krijgt hiermee het zetje in de rug dat nodig is in de richting van een hoger voorzieningenniveau, en de eilanden blijven voor een groeiende groep bezoekers bereikbaar, ondanks de eindige groeimogelijkheden voor verblijfsaccommodaties.
Zorgen voor thematische trekpleisters
Om het zetje in de rug blijvend te benutten is het belangrijk om in het vastelandskustgebied een aantal 'trekpleisters' te ontwikkelen, die worden geënt op thema's die in het Waddengebied een grote rol spelen, zoals de Afsluitdijk en landaanwinning, energie, klimaatverandering en bewoningsgeschiedenis, visserij, en uiteraard natuur. Ook het beter in de markt zetten van plaatsen als Appingedam, Dokkum, Harlingen en Franeker biedt kansen. Deze plaatsen zijn uitermate geschikt om de boeiende geschiedenis van het Waddengebied zichtbaar en beleefbaar te maken.
Werelderfgoed
Het natuurgebied de Waddenzee krijgt naar verwachting de status van Werelderfgoed. Afhankelijk van de wijze waarop hiermee wordt omgegaan komen hierdoor meer toeristen en recreanten naar het gebied. De opgave van de Waddenregio is om in het verlengde hiervan ook het (Werelderfgoedwaardige) landschap en de cultuurhistorische waarden op een goede manier te promoten en in beeld te brengen, zodat het kan meeliften op de status van de Waddenzee.