Evenement Nederland ondernemend innovatieland

Toespraak | 19-03-2009

Spreekpunten mw. M.J.A. van der Hoeven, minister van Economische Zaken, bij NOI Event, Den Haag/
19 maart 2009

Spreekpunten mw. M.J.A. van der Hoeven, minister van Economische Zaken, bij NOI Event, Den Haag/
19 maart 2009
(alleen het gesproken woord geldt)

Intro

Dames en heren, wat hebben de Gyronef (1945), het Sprietatoomtoestel (1946) en Vitamitje (1946) met elkaar van doen?
De Suske en Wiske-fans onder u zullen meteen opveren. Fictieve apparaten - echte vondsten - vinden we bij de vleet in deze avonturenstrips. Ze spreken tot de verbeelding. Neem de Gyronef. Een cargohelicopter waarmee je binnen no-time de aarde over reist. Het Sprietatoomtoestel waarmee je mensen en dingen kunt verkleinen door ze te bestralen. Of Vitamitje. Een auto die rijdt op voedsel. Biomassa avant la lettre (dit is wel een heel sprekend voorbeeld, ik kom daar zo nog even op terug…).
Alle vernieuwing begint met fascinatie. Fascinatie voor het andere, voor hoe het beter kan, voor hoe de wereld er mooier uit zou moeten zien. Het zijn vaak de relatieve buitenstaanders, de onafhankelijke geesten - de professor Barabassen van deze wereld - die met nieuwe ideeën komen. Kleine initiatieven kunnen groot worden - dus laten we vooral oog houden voor wat zich eerst nog in een klein hoekje of boekje afspeelt.
Gisteren hoorde ik dat twee werknemers van staalbedrijf Corus in IJmuiden zijn genomineerd voor de EU-prijs Uitvinder van het Jaar 2009. Ze hebben een procedé ontwikkeld waardoor gietijzer op lagere temperaturen kan worden gevormd. Dat maakt de productie fors goedkoper en milieuvriendelijker. Prachtig!
Alle vernieuwing is mensenwerk. En dat gaat met vallen en opstaan.
En om maar eens te spreken in termen van Nederland Ondernemend Innovatieland en onze Maatschappelijke Innovatieagenda's: mensen maken de MIAs. Mensen die doen. Mensen die ondernemen. Mensen die durven.
Vandaag zijn we bij elkaar om inspiratie te zoeken. Hoe kunnen we maatschappelijke uitdagingen aangaan en tegelijkertijd geld verdienen voor de Nederlandse economie? Er ligt een stevig budget: euro 258 miljoen maar liefst.
We staan voor oneindig veel keuzes. In welke sectoren moeten we investeren om onze lange termijn doelstellingen te halen? Hoe moeten we onze aandacht verdelen over de maatschappelijke thema's? Hoe leggen we meer dwarsverbanden tussen publieke en private kennisontwikkeling?
Maar laten we wel wezen: de Maatschappelijke Innovatieagenda's zijn nu nog een papieren werkelijkheid. Veiligheid, water, zorg, energie, gezondheid, onderwijs, duurzame agro-productie - op al deze terreinen moeten we onze ambities zien te vertalen naar het leven van alledag. Vernieuwing moet nuttig zijn. Het moet ons vooruit helpen. Het moet ertoe doen, in de meest praktische zin die je je kunt voorstellen. Daar komt het nu op aan.
Spannende vragen voor de komende tijd zijn bijvoorbeeld: hoe kunnen we onze woningen duurzaam maken en tegelijkertijd zorgen dat we thuis kunnen werken of dat ouderen langer thuis kunnen blijven?
Er is durf voor nodig om van Nederland een Ondernemend Innovatieland te maken. Ook - nee, JUIST - in tijden van crisis.
Ik kan me helemaal vinden in de uitspraak van Reid Hoffman, de oprichter van de populaire netwerksite LinkedIn. "Ga ondernemen, begin een bedrijf", riep hij. Dat ziet hij als de beste uitweg uit de economische crisis. Microsoft, MTV, CNN, FedEx, Intel, HP - volgens Reid zijn ze allemaal opgestart in tijden van crisis. En daar heeft hij nog gelijk in ook.
Een crisis maakt vaak de weg vrij om creatief te denken. Slimme ongebruikelijke oplossingen te bedenken. Om een nieuwe weg in te slaan.
Dat is precies waar de MIA's voor staan: een nieuwe weg voor Nederland.
Ik wil vandaag bij die ambitie stil staan.

Economische en maatschappelijke uitdagingen

We kunnen onze ambities alleen maar waarmaken door met elkaar samen te werken.
Bedrijven onderling, bedrijven en kennisinstellingen, overheden en kennisinstellingen, de ministeries onderling en ga zo maar door. Daarom ben ik blij dat we met tien ministeries samenwerken.
We hebben al het nodige bereikt:
- Flood Control 2015 en Building with Nature uit Wateragenda;
- Zorg op afstand uit Gezondheidagenda;
- I-bridge informatie-uitwisseling uit Veiligheid agenda.
Op de kennismarkt kunt u vanmiddag een aantal van deze voorbeelden zelf uitproberen! Bestuur zelf de Generaal en voer een virtuele missie uit. Ik ga het zelf ook proberen!
Waar het om draait is het beste uit mensen naar boven halen.
Talent, onderzoek en ondernemerschap [pijlers van Langetermijnstrategie].
Talenten moeten we uitdagen. Boven het maaiveld uit! Onderzoek moeten we stimuleren en ondernemerschap bevorderen. Als dat lukt dan kunnen onze kenniswerkers voor een stevige basis zorgen.
Die kenniswerkers moeten we zien te behouden. Als de economie dadelijk weer aantrekt hebben we ze immers hard nodig.
En de overheid dan? Speelt die geen rol? Jazeker! De overheid moet zorgen voor goede randvoorwaarden.

NL kennisland

Zodra de economie weer aantrekt moet Nederland vooraan staan!
Innovatie is belangrijk; innovatie blijft belangrijk.
We laten al jaren zien dat we pioniers kunnen zijn. Vernieuwing van hoogwaardige kwaliteit. Dat is waar we voor staan. En dat moeten we niet kwijtraken.
Ik zou graag zien dat we de WBSO verruimen. Fiscale aftrek voor loonkosten R&D personeel.
Het is belangrijk dat Nederland ook in de crisis innovatief blijft. Structurele investering in de toekomst.
Als we nu onze hoogwaardige kenniswerkers verliezen, komen we later in de problemen. Want slimme werkers zijn niet zo snel weer te vinden.
We zoeken nu uit of het mogelijk is kenniswerkers enige tijd bij publieke kennisinstellingen, zoals de universiteit of TNO, te laten werken. Voor 50% bijvoorbeeld.
Het mes snijdt hier aan twee kanten. Zo'n maatregel zou het bedrijfsleven nu in de kosten schelen en kan de overheid helpen vernieuwende projecten verder vorm te geven. Het is een tijdelijk maatregel, maar ik geloof echt dat dit soort privaat-publieke samenwerking heel gunstig kan gaan uitpakken.

Concreet voorbeeld maatschappelijke en economische uitdaging: elektrische auto

Toch wil ik graag nog even op Vitamitje terugkomen.
Vitamitje rijdt nog niet rond. Maar minstens zo fascinerend is de elektrische auto, en minstens zo veelbelovend als we spreken over duurzaamheid.
Er is internationaal en nationaal ontzettend veel in beweging op het gebied van de ontwikkeling van elektrische auto's. De batterijen worden lichter, de actieradius groter en de oplaadtijd korter.
Ook in Nederland is er veel kennis voorhanden om de elektrische auto binnen afzienbare tijd in ons dagelijks leven een plek te geven. Het bruist van de ontwikkelingen! Ik verwacht dat er al in 2020 enkele honderdduizenden elektrische voertuigen in Nederland zullen rondrijden.
Kennis is nu nog verspreid voorhanden en ik wil me er sterk voor maken om deze nu nog verspreide kennis te bundelen in een consortium. Dat geeft een goede kruisbestuiving en we kunnen zo meer haast maken met de ontwikkeling van elektrische auto's.
We moeten vooral goed kijken naar het bouwen van de elektrische infrastructuur voor de elektrische auto en naar de koppeling met het (slimme) elektriciteitsnet. Dat is cruciaal.
Zo kan ik mij voorstellen dat in de toekomst de burgers zelf hun energie kunnen opwekken door bijvoorbeeld gebruik te maken van zonnepanelen of een microWKK-ketel (ook aanwezig op deze beurs). Vervolgens kan met deze opgewekte energie de auto worden opgeladen. De slimme meter is dan een soort intermediair.
De nationale bundeling van kennis en kunde zou wel eens een internationale spin-off kunnen hebben.
En uiteraard ga ik er niet over, maar wat zou het niet mooi zijn als die bundeling er toe zou leiden dat Mitsubishi elektrische auto's voor de Europese markt in Nederland zou produceren?! Dat zou ook nog eens goed zijn voor de werkgelegenheid. "De crisis als een zegen voor Nedcar". Dat was de kop van een artikel in De Limburger vanochtend.
Het is hoog tijd om de handen ineen te slaan. Samenwerking tussen publiek en privaat.
Wat hebben we nodig?
- Aanleg van elektrische infrastructuur met laadpalen en batterijwisselstations;
- Meer elektrische voertuigen in de verkoop
- Batterijen met een hogere energiedichtheid - dan kun je langer achter elkaar op de weg blijven.
Volop kansen voor business! Maar ook werk aan de winkel voor de gemeenten…
En volop gelegenheid om onze klimaatdoelstellingen kracht bij te zetten. Een elektrische auto stoot nu al 50% minder CO2 uit dan een auto met een verbrandingsmotor. En ook de luchtkwaliteit in de steden en regio's zal sterk verbeteren door een drastische vermindering van uitlaatgassen.
Vandaag wordt hier een laadpaal gedemonstreerd, namelijk die van Mr Green. Ook wordt er een elektrische bestelauto getoond, namelijk die van Duracar (de Quicc). Nederlandse/ Limburgse makelij (Heerlen).
Het platform EnergieTransitie Duurzame Mobiliteit werkt aan een zogeheten proeftuin voor de elektrische auto. Nog voor de zomer van dit jaar zal ik samen met collega Eurlings tenders laten uitgaan waarmee bedrijven worden uitgenodigd om voorstellen in te dienen. Het geld is bedoeld voor het aanleggen van een infrastructuur: oplaadpunten voor de elektrowagen.
De elektrische auto maakt onderdeel uit van de Maatschappelijk Innovatieagenda Energie. Ik heb dit voorbeeld willen uitlichten om te laten zien dat economische en maatschappelijke kansen heel goed samen kunnen gaan.

Afsluiting

Ik zei het al eerder: de Maatschappelijke Innovatieagenda's staan voor een nieuwe weg voor Nederland.
Vandaag bouwen we verder aan die weg. Met elkaar.
Dames en heren, ambities formuleren is een kunst apart. Precies de juiste balans vinden tussen willen en kunnen, tussen dromen en werkelijkheid, tussen diep nadenken en de mouwen opstropen.
Laat u leiden door uw fascinatie voor 'echte vondsten', gedreven door die misschien wel wat naïeve kijk op de wereld.
Stel uzelf de vraag: hoe kunnen we deze wereld beter maken?
Laat u inspireren door wat hier vandaag te zien is. Laten we het beste uit onszelf naar boven halen. Laten we met z'n allen van Nederland een echt Ondernemend Innovatieland maken!
Dank u wel.

donderdag 19 maart 2009