Conferentie Ruimtelijke Ontwerpen met Water
Toespraak van minister Cramer tijdens de conferentie Ruimtelijke Ontwerpen met Water op 12 maart 2009, waar zij het boek 'Ontwerpen op het raakvlak van water en ruimte' aanbood. In het boek staan zeven pilotprojecten met handvatten voor ontwerpers, projectontwikkelaars en lokale overheden om Nederland water- en klimaatbestendig in te richten. Het boek is gebaseerd op de resultaten van het onderzoek waarna het boek is vernoemd van actieprogramma Ruimte en Cultuur (ARC).
Dames en heren/beste mensen,
Mijn Zeeuwse schoonfamilie heeft de Watersnoodramp van 1953 meegemaakt. Van hen ken ik de verhalen over die vreselijke nacht. De ramp is voor mij geen ervaring maar een reeks verhalen. De opening van de Oosterscheldekering op 4 oktober 1986 staat mij wél helder voor de geest. In de 33 jaar tussen de Watersnoodramp en de voltooing van de Deltawerken vond de Nederlandse staat een gasbel in Groningen die ons rijk maakte, beleefde ons land ongekende economische voorspoed, een oliecrisis en kampten we met massawerkloosheid.
Voorspoed en rampspoed zijn van alle tijden. Ook nu weer zien we ons geconfronteerd met diverse crises terwijl we ons land moeten aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering. Het wassende water trekt zich niets aan van de staat van ons huishoudboekje. Het klimaat kunnen we niet veranderen, ons gedrag daarentegen wel. Of het nu uitkomt of niet, Nederland moet zich aanpassen aan de gevolgen van een gewijzigd klimaat.
Waar we in Nederland mee te maken krijgen is niet gering: de grote rivieren zullen meer en meer pieken kennen in hun afvoer, de zeespiegel stijgt, er valt meer regen, de zomers worden droger en de bodem daalt en verzilt. Het woord uitdaging dekt de lading niet.
Als het boek 'Ontwerpen op het raakvlak van water en ruimte' iets aantoont, is dat we niet moeten terugdeinzen voor een onorthodoxe aanpak. Ongebreidelde creativiteit is een voorwaarde voor een geslaagd resultaat van een waterbestendige inrichting van Nederland. Als voorbeeld citeer ik uit het hoofdstuk over Plantage Zuid Rotterdam. Het is één van de zeven pilotprojecten die in dit boek worden beschreven en werd onderzocht door de bureau's West 8 en Rigo:
'(...)realiseer waterrijke woonmilieus en veel vrije kavels aan het water. Het idee is om met uitlopers vanuit het Zuiderpark een eilandenrijk te maken. Verbind het watersysteem met een nieuwe watergang aan de zuidkant van het gebied. Het tracé van de voormalige havenspoorlijn kan daarvoor worden uitgegraven als Grand Canal: een blauwe ruggengraat van de wijk.'
De geest van creatief inrichten en bouwen is uit de fles dames en heren. En hij waart rond in dit boek. Er worden fraaie beelden opgeroepen en ze zijn allerminst Utopisch. Dit kan werkelijkheid worden, mits wij, u en ik, er van doordrongen zijn dat wij hetzelfde belang dienen. Want dat doen we.
Het is onze taak Nederland waterbestending in te richten, de leefbaarheid te vergroten en economische groei te stimuleren. Soms zullen we tot het uiterste van ons kunnen moeten gaan terwijl we andere keren kunnen terugvallen op ervaringen uit het verleden.
De zeven projecten die u onderzocht en beschrijft in dit boek, zullen ons gedurende al het werk inspireren en motiveren. Mocht u desondanks gedurende uw werk de moed even verliezen, rijdt u dan eens over de weg van de Oosterscheldekering.