Modern gezinsbeleid is keuzevrijheid
Toespraak van minister Rouvoet tijdens de conferentie Werkende gezinnen op 9 maart 2009 in Rotterdam.
Dames en heren,
Het zijn buitengewoon spannende tijden.
De grote vraag is: hoe komen we uit de crisis.
War kunnen we doen om te voorkomen dat tienduizenden mensen (jongeren!) hun baan verliezen respectievelijk niet aan de bak komen? En wie betaalt wanneer de rekening?
Luxe om te spreken over combi gezin en werk?! Ik meen van niet.
Het thema van vandaag is belangrijk voor een duurzame sociaal-economische samenleving op de langere termijn. Ik zal daar straks nog iets over zeggen.
Vandaag zijn we hier gezamenlijk voor het belang van werkende gezinnen.
En het modern gezinsbeleid dat gezinnen kan ondersteunen.
Wat dat inhoudt?
De kern van dat beleid is een woord dat bij uitstek past bij de tijd waarin wij leven: keuzevrijheid.
Keuzevrijheid is dat vrouwen en ook mannen kunnen kiezen of en hoe zij gezin en werk met elkaar combineren.
Ik ben van mening dat de economie en de samenleving daar baat bij hebben.
Gezin en werk zijn twee aparte grootheden die vaak als botsende belangen worden gezien. Dat is niet nodig. Want ze kunnen elkaar juist versterken. Daarom hebben wij als kabinet ‘gezinsbeleid’ tot een van onze speerpunten gemaakt, en hebben we gezamenlijk deze conferentie georganiseerd.
Ik ben blij dat u vandaag met zoveel bent gekomen en daarmee het belang van dit thema onderschrijft en wij gezamenlijk zoeken naar slimme combinaties van werk en gezin.
De vrijheid om eigen keuzes te maken, vraagt en geeft veel flexibiliteit.
Als werknemers meer flexibiliteit zouden krijgen in hun werktijden, en bijvoorbeeld ook een deel van hun werk thuis zouden kunnen verrichten, dan zou dat heel veel gezinnen helpen in het spitsuur van hun leven. Want u kent allemaal de problematiek van werkende gezinnen - uit eigen ervaring of uit de krant, zoals de strijd om op tijd bij de kinderopvang of op het schoolplein te staan, of om gewoon een dag meer bij je kind thuis te zijn.
Het geheim van keuzevrijheid is simpel: werknemers die het naar hun zin hebben, zijn productiever en leveren de beste prestaties. En dat is ook in het belang van werkgevers. Wie eigen keuzes kan maken, heeft minder stress, is meer gecommitteerd, beter gemotiveerd, is wellicht minder ziek, en levert vaak betere resultaten.
Voor ouders staat het belang van het kind voorop en dat ondersteunen we ook. Wie een kind een stabiele en veilige thuisomgeving biedt, draagt bij aan de kwaliteit en de toekomst van de samenleving. Gezinnen zijn hofleveranciers van de volgende generatie werknemers en ondernemers.
Daarom is het zo belangrijk dat de randvoorwaarden aanwezig zijn voor het maken van een eigen weloverwogen keuze voor werk en gezin, voor werk óf gezin.
We hoeven gezinnen niet te pamperen. Mensen hebben eerst en vooral een eigen verantwoordelijkheid. We kunnen er wel voor zorgen dat mensen in het spitsuur van hun leven, de keuzes kunnen maken die ze willen. Want werkgevers hebben daar ook belang bij. Menskracht wordt over enkele jaren weer schaars.
Dat betekent dat we met z’n allen voor de opgave komen te staan om slimmer te werken, om innovatiever te zijn. Om meer te doen met minder mensen.
Die vraag naar meer flexibiliteit, zowel van de kant van werkgevers als van de kant van werknemers, willen we bij elkaar brengen. En daarom zijn wij vandaag bij elkaar.
Ter voorbereiding op deze conferentie heb ik drie onderzoeken laten doen.
De resultaten krijgt u zo meteen van de onderzoekers zelf te horen. Het gaat mij nu alleen even om de hoofdlijn. Werkgevers doen het gemiddeld genomen helemaal niet slecht op het punt van gezinsvriendelijk beleid.
Ook in vergelijking met andere landen. Maar er zijn grote verschillen tussen sectoren en bedrijven. Bij de sectoren die achterblijven, valt nog echt wat te verbeteren.
En met de huidige technische vernieuwingen krijgen we daarvoor ook steeds meer mogelijkheden. En daarmee zouden we verschillende doelen tegelijk behalen.
Willen we sterker uit de crisis komen dan hiervoor, dan moeten we investeren in innovatie en in ‘Slimmer werken’.
Werkgevers en werknemers zullen flexibeler moeten worden om beter in te kunnen spelen op snelle veranderingen in de vraag en in het aanbod.
Dat vraagt om een andere instelling; in veel gevallen een cultuuromslag.
In veel bedrijven is die al begonnen. Bijvoorbeeld door de invoering van levensfasegericht personeelsbeleid. Dat betekent dat de arbeidsvoorwaarden en de persoonlijke ontwikkelingsplannen van werknemers meebewegen met de levensfasen waarin zij zich bevinden.
Maar ook door het invoeren van flexibele of alternatieve roosters, waarin de wensen van de werkgever en de wensen van de werknemer beter op elkaar worden afgestemd.
Het gaat daarbij over de verhouding werk en privé in de volle breedte, maar vanmiddag focussen we op de afstemming tussen werk en gezin.
Het belangrijkste is dat er in bedrijven en organisaties ruimte is voor een dialoog, waarin zowel de werkgever als de werknemer zijn/haar wensen en mogelijkheden op tafel legt.
En op dat punt is volgens mij nog de meeste winst te boeken.
Heb het erover en handel ernaar! Om de capaciteiten van gezinnen beter te benutten, moeten werknemers hun wensen en mogelijkheden op tafel kunnen leggen. Ook in sectoren waar het moeilijk bespreekbaar is om werk en gezin te combineren. Er moet ruimte zijn voor een gesprek, en voor oplossingen op individueel niveau. Bijvoorbeeld in de sfeer van thuiswerken en flexibele werktijden. Want waar overleg plaatsvindt en knelpunten bespreekbaar zijn, worden de beste oplossingen geboren.
Het moet een onderdeel van onze cultuur worden, om dit soort zaken op het werk te kunnen bespreken en daar samen met de leidinggevende een oplossing in te zoeken.
Passend bij die specifieke situatie, dat bedrijf, dat gezin, die werknemer.
Er zijn bijna geen standaardoplossingen, er valt weinig voor te schrijven.
In de zorgsector zijn andere oplossingen nodig dan in een fabriek. In de consultancysector weer andere dan in het midden en klein bedrijf.
Arbeidsvoorwaarden worden meer en meer maatwerk. Passend bij de levensfase waarin werknemers zich bevinden.
Veel werkgevers hebben op dit moment even andere zaken aan het hoofd, hebben misschien zelfs moeite om het hoofd boven water te houden. Daar heb ik alle begrip en respect voor. Het is crisis en dat vraagt aandacht en energie. Maar niettemin: het is zaak om vooruit te kijken. We weten niet hoe lang de crisis duurt. Maar we weten wel dat’ie op enig moment voorbij is en dat er dan weer andere tijden aanbreken. En dan zal een werkgever weer heel veel moeite moeten doen om de juiste mensen te vinden en binnen boord te houden.
Nu meters maken op het terrein van de afstemming tussen werk en privé, betekent dat we beter voorbereid zijn op de komende gevolgen van de vergrijzing.
We weten dat er enkele honderdduizenden mensen (m.n. vrouwen) zijn die best zouden willen gaan werken, als ze dat op een goede manier zouden kunnen combineren met de zorg voor het gezin.
(‘nuggers’)
Voor dat potentieel kunnen wij nú de gunstige omstandigheden creëren. In die zin zie ik in de huidige situatie dus ook kansen, om ook in dit opzicht sterker uit de crisis te komen dan we erin gaan.
Ik zie het als mijn missie én die van het kabinet om gezinnen te ondersteunen.
Zodat we de kracht van die gezinnen beter gaan benutten. Maar dat kunnen we als kabinet niet alleen.
Dat vraagt inzet van alle partijen!
Werkgevers, werknemers en overheid moeten het samen doen.
We moeten samen de randvoorwaarden scheppen, zodat elk gezin een eigen balans kan zoeken tussen werk en zorg.
Het gevaar is dat ieder van ons apart wat gaat doen, terwijl we juist gezamenlijk een cultuuromslag moeten maken.
We moeten het gesprek aan, op kantoor en op de werkvloer, aan de vergadertafel van de OR en aan de keukentafel.
Daar willen wij als kabinet samen met u werk van maken. Daarom stellen wij aan het eind van deze bijeenkomst een werkagenda op.
Ik weet dat er al vele initiatieven zijn die op de agenda zijn gezet. Ik heb er vertrouwen in dat we die cultuuromslag ook daadwerkelijk gaan inzetten.
Modern gezinsbeleid is keuzevrijheid.
In het belang van gezinnen, van kinderen, van werknemers en van werkgevers.
We hebben veel te winnen vandaag.
Ik wens u een boeiende en inspirerende bijeenkomst.