Olie- en gasindustrie in Kazachstan
Toespraak van mw. M.J.A. van der Hoeven, minister van Economische Zaken, bij het seminar 'Olie- en gasindustrie in Kazachstan', Shell Exploration and Production Centre te Rijswijk, 2 maart 2009
Dames en heren,
Graag bedank ik Shell voor de gastvrijheid hier vanochtend. Dit is een uitstekend moment om bij elkaar te komen en onze business kansen in Kazachstan nog eens goed onder de loep te nemen. Want die kansen zijn er volop!
Kazachstan is een land in de lift. Het ontwikkelt zich als een belangrijk doorvoerland tussen Europa en China, het zoekt naar aansluiting bij Europa (ook op energiegebied) en meer in algemene zin: de Kazachstaanse economie en bedrijvigheid ontwikkelen zich in een razendsnel tempo.
Buitenlandse investeringen - voornamelijk in olie, gas en mineralen, maar in toenemende mate ook in de landbouw- en transportsector - zijn cruciaal voor Kazachstans economische groei van bijna 9 procent. Zo heeft het land sinds 1991 al ruim 40 miljard US dollar aan buitenlandse investeringen binnengehaald. Dat is beduidend meer dan in andere voormalige sovjetrepublieken.
Nederland is de afgelopen jaren de grootste buitenlandse investeerder geweest in Kazachstan, met zo'n 2,5 miljard US dollar. Deels via bedrijven die slechts nominaal in Nederland gevestigd zijn. Dat moeten we er wel even bij vermelden. Maar dat neemt niet weg dat voor Nederland een belangrijke rol is weggelegd. Nederland heeft Kazachstan veel te bieden. Ik weet zeker dat ook u daar als toeleveranciers belangrijk in kunt zijn.
Ik weet dat u op dit moment moeilijke tijden beleeft. Alles wat we vandaag de dag op economisch terrein ondernemen raakt aan de sombere actualiteit. Ook in Kazachstan zijn de gevolgen van de financiële en economische crisis merkbaar. Net als bij ons staan investeringen steeds meer onder druk of dreigen ze onder druk te komen staan. Industriële groeicijfers laten een flinke daling zien.
Het is in het belang van Kazachstan en Nederland de blik naar buiten toe gericht te houden. Het aantal handelsaanvragen van Nederlandse bedrijven is de afgelopen tijd niet afgenomen; dat zegt veel over de mogelijkheden die Kazachstan ons op dit moment biedt. Ik wil u vanochtend dan ook vooral aanmoedigen de kansen die er voor u in Kazachstan nog zeker liggen ook daadwerkelijk te blijven zien.
We moeten echt voorkomen dat deze crisis onze lange-termijn strategie op energiegebied verstoort. Die strategie richt zich op de diversificatie van energiebronnen en energieleveranciers door een intensivering van de internationale samenwerking - in het bijzonder met de vier landen die ik als prioritair zie voor Nederland, te weten Rusland, Saoedi-Arabië, Algerije en Kazachstan.
Door bilaterale contacten te versterken en door in EU-verband te zoeken naar nauwere internationale samenwerking werken we aan een betrouwbare energietoekomst. Nederland is ambitieus. We willen ons bijvoorbeeld verder ontwikkelen tot gasrotonde van Noord-West Europa. Daar hebben we gas voor nodig, zo simpel is het. En dat gas moet van ver komen. De Kaspische regio is voor Europa een sleutelregio voor toekomstige olie en gasleveranties. Op dit moment staat de Nabucco-gaspijpleiding volop in de belangstelling, een Europese prioriteit. Het gaat echter niet alleen om gas. Kazachstan is een belangrijke olieproducent en daar ligt voor Nederland een meer direct belang. Ik begrijp dat Shell u daar straks alles over zal vertellen.
Ik zet me in om energierelaties verder uit te bouwen. Maar uiteindelijk is het natuurlijk aan u - als ondernemers - om de contracten te sluiten, om aan de slag te gaan, om die energieplannen werkelijkheid te laten worden.
Daar is lef voor nodig. Misschien in het geval van Kazachstan nog wel een beetje meer dan gebruikelijk.
Je zou kunnen zeggen dat Kazachstan van dat geprioriteerde viertal landen nog altijd het minst scherpe profiel heeft. De meesten van ons hebben niet direct een vastomlijnd beeld bij Kazachstan. Wat kunnen we daar eigenlijk? Welke contacten hebben we daar lopen? Hoe moeten we ons het zaken doen met Kazachstan voorstellen?
Op die vragen krijgt u vanochtend een antwoord. Ik zie dat u gaat horen over de vooruitzichten voor olie en gas in Kazachstan, een 'petro economy' bij uitstek. Het gaat dan om grote bedrijven als Shell, die enorme belangen opbouwt in het land. Maar we moeten ook denken aan het potentieel voor kleinere energiegerelateerde toeleveranciers en transporteurs.
Ik zei net al: Kazachstan zit in de lift. Dat geldt ook voor onze relaties met Kazachstan. Daar zit volop beweging in. Zo gaat er dit voorjaar een missie op het gebied van land- en tuinbouw. Kazachstan streeft naar structurele hervormingen langs lijnen van diversificatie. Dat geldt ook op energiegebied. Er is veel interesse in duurzaamheidsprojecten en investeringen die de efficiëntie kunnen bevorderen. Ook hier liggen kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven!
Ik ben blij met het Memorandum of Understanding dat in 2007 is ondertekend met Kazachstan. Dat is een goed startpunt. Op verzoek van Kazachstan werken we ook uitdrukkelijk samen op het gebied van duurzame energie, energiebesparing en efficiëntie. SenterNovem kijkt hoe we dit precies kunnen gaan invullen, vanzelfsprekend in nauw overleg met het ministerie van Energie daar. We richten ons daarbij niet alleen op kennisoverdracht op nationaal niveau. Concreet samenwerken in de regio, daar gaat het ons ook om! De Almaty regio is een mogelijke eerste proefproject. Een SenterNovem-missie zal dit volgende maand nader uitwerken.
Maar er staat meer op de rol. In oktober zal ik zelf Kazachstan bezoeken. Daar vindt dan KIOGE 2009 plaats, de grootste olie- en gasbeurs van Centraal-Azië. We willen als Nederland een goede indruk maken en laten zien welke expertise we in huis hebben. Ik hoop u daar zeker weer te zien!
Voor nu wens ik u veel inspiratie toe. Dit is het moment om ervaringen te delen, van elkaar te leren en uw plannen verder vorm te geven. Ik wens u alle succes!
Dank u wel.