2009 cruciaal overgangsjaar
In 2009 zitten we midden in een transitiefase op weg naar nieuwe verhoudingen in de zorg. Dat vraagt van u creativiteit en flexibiliteit. Maar tegelijkertijd kunt u steeds vaker zichtbaar verschil maken op basis van kwaliteit en prijs. Blijven innoveren is belangrijk om de uitdagingen die ons te wachten staan het hoofd te kunnen blijven bieden. Dat zei Directeur-Generaal Langdurige Zorg Marcelis Boereboom namens minister Klink tijdens de nieuwjaarsbijeenkomst van KNMP in samenwerking met NMT, V&VN, KNOV, KNGF en KNMG op 22 januari 2009 te Woerden.
Dames en heren,
Allereerst de beste wensen voor dit nieuwe jaar.
Spreken op nieuwjaarsrecepties is niet altijd een dankbare taak. Mensen willen wel horen wat je te zeggen hebt, maar het mag niet te lang duren en bovendien wacht de inwendige mens op de prettige versnaperingen die in het verschiet liggen. Daarom begin ik snel.
De Britse filosoof en staatsman Francis Bacon zei eens: ‘He that will not apply new remedies must expect new evils; for time is the greatest innovator.’
Bacon was zich destijds zeer bewust dat je narigheid kunt verwachten, als je je niet blijft ontwikkelen. Want de tijd blijft nieuwe uitdagingen brengen. Wij weten al welke narigheid ons te wachten staat als wij niets zouden veranderen aan ons zorgstelsel. We weten nu al dat een aantal complexe ontwikkelingen de houdbaarheid van de zorg bedreigen. Dat zijn kort gezegd: De veranderende en groeiende zorgvraag en het tekort op de arbeidsmarkt van de zorg.
Die wetenschap dwingt ons nieuwe remedies te bedenken én ze ook toe te passen.
Ik zie hier vandaag fysiotherapeuten, verloskundigen, vertegenwoordigers van de zorgverzekeraars, apothekers, artsen, tandartsen, en dan heb ik nog niet eens iedereen genoemd. U samen weerspiegelt het complete zorgveld. Dat doet mij deugd, want het zegt mij dat u elkaar weet te vinden.
Dat is belangrijk want gezámenlijk kunt u ervoor zorgen dat goede, veilige en betaalbare zorg beschikbaar is en blijft. Samen moet u het doen.
Dames en heren,
Ik overdrijf niet als ik zeg dat 2008 een turbulente tijd was. U heeft aardig wat veranderingen meegemaakt met alle kinderziektes die daarbij horen. Vrije prijzen voor zo’n 10 procent van het B-segment oplopend tot 34 procent dit jaar, de invoering van het veiligheidsmanagementsysteem, een nieuwe tariefstructuur voor apotheekhoudenden, om maar wat te noemen.
Nieuwe manieren van werken. Bijvoorbeeld een ziekenhuis waar de bloedwaarden door middel van de nieuwste technologieën automatisch worden uitgelezen en men het werk met minder mensen aankan, vooral ‘s nachts.
Innovatieve medicijnen die steeds weer op de markt komen, en apothekers die investeren in goede farmaceutische zorg.
Of zorginstellingen die zorg meer en meer gebundeld aanbieden. In Rotterdam is men onlangs een digitale ziekenhuispoli begonnen. Chronisch zieken kunnen veel directer en sneller contact onderhouden met hun arts in het Erasmus Medisch Centrum, contact onderhouden met verpleegkundigen of lotgenoten. Daarbij gaan medisch specialisten in het Erasmus en het Maasstadziekenhuis ook op eenzelfde manier patiëntgegevens registreren. De digitale poli is een goed en inspirerend voorbeeld hoe in te spelen op het toenemend aantal chronisch zieken en de zorg in te richten op de behoeften van de patiënt/cliënt.
De overheid stimuleert vernieuwing bijvoorbeeld via het Zorginnovatieplatform dat ik afgelopen jaar samen met staatssecretaris Bussemaker opende.
Wetenschappers, artsen, farmaceuten en andere betrokkenen werken samen en crossdisciplinair aan innovaties voor de zorg. Daar heb ik hoge verwachtingen van.
Dames en heren, men hoeft geen waarzegger te zijn om te kunnen voorspellen dat ook 2009 een roerig jaar wordt. De zorgsector zit nog steeds in een overgangsfase. Ik heb het al de tweede revolutie genoemd. Een omwenteling gaat zelden zonder slag of stoot, en dat zal in de zorg niet anders zijn.
Ook in 2009 worden uw flexibiliteit en creativiteit weer intensief getest. Maar ook beloond, want u zult steeds vaker zichtbaar verschil kunnen maken op basis van de kwaliteit die u biedt en het prijskaartje dat u eraan hangt. En daarbij kunnen we de komende tijd steeds concreter zien waaraan we zo hard werken. Want het beleid van de afgelopen jaren, ook van vorige kabinetten, krijgt zijn beslag in de dagelijkse praktijk.
Zo kunnen apothekers sinds kort een aparte beloning krijgen voor de zogeheten medicationreview, waarbij het complexe geneesmiddelengebruik van oudere patiënten wordt herbeoordeeld. Dat werd tot dusver vaak betaald via inkoopvoordelen, nu via aparte tarieven. Kwaliteit wordt dus ook echt beloond!
Het jaar 2009 is in mijn ogen een cruciaal overgangsjaar op weg naar nieuwe verhoudingen in de zorg. Die zijn al ingezet door mijn voorganger, de heer Hans Hoogervorst, met de hervormingen van het zorgverzekeringsstelsel. Ze zullen verder vorm krijgen naarmate de vrijheidsgraden ook in het zorgaanbod groter worden. Want wat heb je er immers aan als verzekeraars kunnen concurreren, maar zorgaanbieders nog geen verschil kunnen maken op basis van kwaliteit en prijs?
Daarom werken wij hard aan grotere vrijheidsgraden. In 2008 gold bijvoorbeeld voor 10 procent van het B-segment vrije prijzen. Dat zal in 2009 oplopen tot 34 procent.
Maar ook op andere vlakken gaan we verder. Zo geldt per 1 januari vrije prijsvorming voor extramurale dieetadvisering. Daarmee bouwen we verder op de goede ervaringen die we hebben opgedaan met vrije prijsvorming voor de fysiotherapie en oefentherapie.
De Nederlandse Zorgautoriteit gaat dit jaar na of de verloskunde hiervoor ook in aanmerking komt, evenals de tandartsen. En de apothekers bevinden zich al in de transitiefase naar vrije tarieven.
Ook dienen zich nieuwe ontwikkelingen aan met betrekking tot de eerste lijn. Dan denk ik aan de functionele bekostiging en de noodzaak echt werk te maken van geïntegreerde zorgverlening. De zorg daadwerkelijk rondom de zorgvraag én in de buurt van met name chronisch zieken te organiseren. Daarvoor is de eerstelijnszorg bij uitstek geschikt. Bovendien vragen die nieuwe ontwikkelingen ons meer transparantie te brengen in de geboden kwaliteit.
Maar net als andere jaren zullen actuele ontwikkelingen onze onverdeelde aandacht vragen.
Ik denk aan het terugdringen van de bovengemiddelde babysterfte in sommige wijken in ons land.
En dan heb ik het hier alleen nog over de eerstelijn. Want in de tweedelijn zal het niet anders zijn. De ontwikkelingen rond de IJsselmeerziekenhuizen liggen nog vers in het geheugen. Patiëntveiligheid blijft de aandacht vragen en de ontwikkeling van heldere richtlijnen zijn daarbij van groot belang. Daar hebben professionals een eigen verantwoordelijkheid in. Gelukkig nemen zij die ook.
Neemt niet weg dat er zaken kunnen worden verbeterd rondom het opstellen en vooral ook rond het náleven van richtlijnen, interdisciplinaire richtlijnen. Want we bieden immers ook samenhangende zorg.
Dat is, en blijft, in mijn ogen de primaire verantwoordelijkheid van professionals.
Ik wil die verantwoordelijkheid stimuleren met het instellen van een zogeheten Regieraad. Deskundigen agenderen via die Raad, in nauw overleg met alle betrokken partijen, belangrijke thema’s waarvoor richtlijnen, of de naleving daarvan, verbeterd moeten worden. En de Raad zal ook hulpmiddelen ontwikkelen om professionals in staat te stellen die verbeteringen daadwerkelijk te verwezenlijken. Op het gebied van gebruiksvriendelijkheid bijvoorbeeld. Ik kan me zo voorstellen dat het handig is om de kernpunten van richtlijnen te kunnen bekijken op je pda.
Dames en heren, verandering gaat nooit zonder slag of stoot, nieuwe verhoudingen vragen wat van uw aanpassingsvermogen. Dat is niet altijd makkelijk. U zult soms met partners moeten werken die in het verleden minder voor de hand lagen. U zult soms ervaren dat de belangen niet altijd overeenkomen. Maar als u in contact blijft en de verbinding blijft opzoeken in het belang van de patiënt/cliënt, dan kunt u samen zorgen dat we de remedies paraat hebben om met complexe zorgontwikkelingen om te kunnen gaan.
De groeiende en veranderende zorgvraag in combinatie met het tekort op de arbeidsmarkt van de zorg, dwingen ons arbeidsbesparende werkmethoden te ontwikkelen. Ze dwingen ons gebruik te maken van de nieuwste technologieën. En meer samenhangende zorg te bieden waarmee ook de kwaliteit verder verbetert.
Zoals Francis Bacon zei, we moeten vernieuwen om de nieuwe ontwikkelingen die de tijd ons brengt het hoofd te kunnen bieden. Doen we dat niet, dan mogen we ook niet klagen dat we geen goede, veilige en toegankelijke zorg kunnen bieden. Samen kunt u bewerkstelligen dat iedereen toegang heeft en blijft houden tot veilige, goede en betaalbare zorg; toegang tot samenhangende zorg. Nu en in de toekomst.
Ik wens u het komend jaar veel succes! Hartelijk dank voor uw aandacht en als ik het goed heb begrepen, gaan we nu over tot het prachtige ritueel waar we allen op hebben gewacht; de toast.