Toespraak staatssecretaris Bijleveld bij het in ontvangst nemen van 'Kafka in de Polder'
Op een ochtend werd Josef K, zonder dat hij iets kwaads had gedaan, gearresteerd”. Dat is het begin van zijn proces waarin nooit wordt onthuld wat de reden van zijn arrestatie was. Dames en heren, dat is de oer-Kafka, en iedereen herkende dat. Kafka is – sinds 1925 - een begrip geworden voor onmenselijke bureaucratie.
Of Kafka destijds ook in onze polder genoeg rechteloosheid en vooral redeloze bureaucratie gevonden zou hebben, weet ik niet. Maar er zijn ook hier helaas genoeg blaartrekkende voorbeelden te vinden van situaties waarin mensen – zonder dat er ook maar iemand van boze opzet kan worden beschuldigd – worden vermalen tussen of gek gemaakt door, regels die elkaar weerspreken of volkomen overbodig zijn.
Mensen die overleden zijn maar niet officieel dood, omdat het in het buitenland gebeurde. Anderen die moeten bewijzen dat ze níet getrouwd zijn tijdens een verblijf in andere landen. Een verklaring die juridisch niet bestaat.
Iemand die, om een pannenkoekenhuis te kunnen beginnen, bizarre pendeldiensten moet lopen tussen de brandweer en het gemeentehuis, die elkaar weer verwijten niet te weten waarover ze spreken.
Het is het onderwerp van sterke verhalen, maar het is onverdraaglijk tragisch wanneer je eigen leven of werk of huis of inkomen of onderneming er van af hangen.
Josef K mag in Nederland over het algemeen een eerlijk proces verwachten. Maar de hedendaagse burger of ondernemer zal nog veel te vaak het slachtoffer zijn van onnódige bureaucratie. En dat is waar we vanaf willen.
Het verminderen van de bureaucratie, het terugdringen van overbodige regelgeving en administratieve lastenverlichting is een van mijn prioriteiten. Daar werken we hard aan en daarbij hebben we ook met succes de Kafkabrigade kunnen inschakelen.
Het boek dat vandaag gepresenteerd wordt laat de overheid – en dan bedoel ik alle overheden want voor de burger bestaat er maar één – laat de overheid zien dat ze deel kan worden van de oplossing van problemen, in plaats van een obstakel. Er moet gezocht worden - in direct contact tussen regelgevers, handhavers en betrokkenen - naar praktische, verstandige, redelijke oplossingen.
Een goed en eerlijk gesprek. Dat helpt. Dat maakt dingen mogelijk. Dingen die eigenlijk niet kunnen, maar wel zouden moeten kunnen.
De overheid is er om mensen te beschermen en problemen op te lossen. Als er geen probleem is, is wat de overheid bedacht heeft, irrelevant geworden. En als de problemen niet meer bestaan kan de oplossing ook worden afgeschaft. Als je via het internet één keer iets kunt invoeren worden honderden formulieren onnodig.
Waarom moet de ondernemer die een windmolenpark wil beginnen de milieurapportage in zestigvoud indienen, met zestig exemplaren van alle bijlagen. Dat is een vrachtwagentje vol of één PDF-bestand.
Ik heb samen met mijn collega Hirsch Ballin geregeld dat, als je gaat trouwen of je kind gaat aangeven, je niet steeds een uittreksel uit het geboorteregister moet laten zien. De overheid heeft die informatie namelijk al, sterker nog; ze moet die zelf eerst geven om het daarna te kunnen vragen.
Dat was naar aanleiding van een Kafka casus, maar er valt in het algemeen een verheugend gevoel van urgentie te constateren; dat we rare, onlogische en onredelijke regels kwijt moeten. Dat je, als je 185 dagen in het buitenland hebt gewoond wél een rijbewijs kunt krijgen in Nederland; dat er niet steeds allerlei herkeuringen nodig zijn bijvoorbeeld voor OV-begeleiderspas of voor parkeerbewijzen. Of dat je wél met meer dan tien personen door een bos mag hollen zonder vergunning en dat het niet langer officieel verboden is onkruid op je land te hebben.
Maar het gaat niet alleen om kleinleed. Het afschaffen van regels kan ver gaan, denk landelijk aan het opheffen van de verplichte welstandscommissies waardoor bouwvergunningen sneller kunnen worden afgehandeld. En ook – misschien wel vooral – lokaal: B en W van Alphen willen af van de enorme papierwinkel bij de Wet Maatschappelijke Ondersteuning. Burgers hoeven hulp in de huishouding niet langer te verantwoorden. En de eigen bijdrage in de WMO kostte de gemeente meer geld dan het opleverde.
Dat we met dit soort dingen het leven van burgers en ondernemers makkelijker maken is enorm belangrijk, maar het is ook nog eens in het voordeel van de overheid. Hoewel je dat eigenlijk niet kunt zeggen want de overheid heeft helemaal geen eigen voordeel. Ik bedoel: het scheelt geld.
Mensen in Apeldoorn hebben geen vergunning meer nodig voor een buurtfeest. Dat scheelt de gemeente minstens 100 uur. We denken dat we ons jaarlijks ongeveer 1 miljoen aktes kunnen besparen die helemaal nergens voor nodig zijn. De gemeente Tynaarloo bespaart met de afschaffing van de welstandscommissie 60.000 Euro en veel tijd voor burgers en ambtenaren.
Dames en heren, u begrijpt uit mijn opmerkingen dat ik het weghalen van onnodig bureaucratische kronkels ontzettend belangrijk vind. Het helpt ook het beeld van de overheid te verbeteren. Ik ben de Kafkabrigade heel erkentelijk voor wat ze doen en ik waardeer het ook – vandaag vooral – dat ze hun werkwijze – in brochurevorm - aan iedereen willen meegeven. Ik steun dat van harte. Het is een leesbaar standaardwerk dat overal thuis hoort.
Dank u.